Аграрлық сектордың құрылымы кеңейіп келеді

Бүгiнде ел экономикасы аграрлық секторының құрылымы жан-жақты кеңейiп келедi. Десек те, шағын да шашыраңқы ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрушiлер материалдық-техникалық ресурстармен жабдықтаушы, өнiм өңдеушi, сауда құрылымдары делдалдар мен тұтынушылар тарапынан түрлi кедергiлер мен қолайсыздықтарға кезiгiп отырғаны да жасырын емес. Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өңдейтiн iрi кәсiпорындар саудада, өңдеу нарықтарында монополиялық жағдайды пайдаланып, шағын шаруашылықтарды көбiне өз дегенiне мәжбүрлейтiнi де рас. Осы ретте шаруалардың мүдделерiн бiрiншi кезекке қоя отырып, олар өндiрген өнiмдердi барынша ұқсатып, өңдеп нарыққа шығару еңбек өнiмдiлiгiн арттырумен қатар диқан мен егiншiнiң маңдай терлерiнiң өтемi де болар едi.

«Нұр Отан» партиясының ХVII съезiнде Қазақстан Республикасының Президентi, партия төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев: «Бүгiнде бiз өндiрiлген өнiмдi субсидиялауға көшiп жатырмыз, бұл ауыл шаруашылығы жерлерiн тиiмдi пайдалануға және аграрлық кешеннiң жұмысын жақсартуға септiгiн тигiзедi. Жаңа технологиялар мен өндiрiс инфрақұрылымдарын енгiзу ауыл шаруашылығындағы еңбек өнiмдiлiгiнiң өсiмiн 1,5 есеге арттыруға тиiс» деп атап көрсеттi. Мемлекет үшiн елдiң азық-түлiк қауiпсiздiгiн нығайту, соған орай iс-қимыл жасау бiрiншi кезектегi мiндет болып отыр. Мiне, осыны басшылыққа алған облыс әкiмi Бейбiт Атамқұлов өңiрiмiздегi күрделi мәселенi шешудiң бес бағытын ұсынды. Әрине, облыста аграрлық сектор саласының мүмкiндiгi мол. Жыл сайын облысымыз ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiруде бұрын-соңды болмаған табыстарға қол жеткiзiп келедi. Сөз жоқ, өнiмдi өндiру бар да, оны өңдеп, тиiмдi пайдалану бар. Бұл бағытта қандай жұмыстар қолға алынып жатыр? Қолда барды бағалай алып жүрмiз бе? Осы сауалдарға жауап iздеп көрiп едiк.

Өңiрiмiзде ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қайта өңдеумен 198 кәсiпорын айналысады. Оның 27-сi iрi, 171-i орта және шағын кәсiпорын санатында. 2015 жылы өндiрiлген еттiң – 18, сүттiң – 26,8, көкөнiс пен жемiс-жидектердiң 14,2 пайызы өңделген. Қазiргi таңда жұмыс iстеп тұрған көкөнiс өңдейтiн 36 кәсiпорын жылына 107600 тонна өнiмдi өңдеуге қауқарлы. Былтыр 135,5 мың тонна жемiс-жидек пен көкөнiс өңдеуден өткен. 2015 жылы облыс бойынша жемiс-жидек және көкөнiс өңдеу кәсiпорындарына 10 миллион теңге инвестициялық субсидия төленiптi.

Әр ауданның басым бағыттары айқындалғанда таулы елдi мекендерде бау шаруашылығын дамыту тиiмдiлiк беретiнi ескерiлдi. Сондықтан биыл Қазығұрт ауданында 1800 гектарға жаңғақ, 300 гектарға алма ағаштарын отырғызылды. Түлкiбас және Төлеби аудандарында 1200 гектарға алма бауы егiлдi. Осы жобаның қаржылық мәселесi шешiлген. Түлкiбаста жемiс-жидек өңдейтiн 2 цех iске қосылған. Индустриалды аймаққа қосымша 4 жоба орналастырылмақ. Жалпы, осы аудандарда бау және қайта өңдеу кластерi құрылмақ.

Сабырбек ОЛЖАБАЙ, «Оңтүстiк Қазақстан» газеті.