Сайлау ауылдық округтердің өмірінде қандай рөл атқарады?

2021 жылдан бастап Қазақстанда ауыл әкімдерінің сайлауын өткізу тәжірибесі енгізілді. Бұл ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Мемлекет басшысы қызметіне кіріскен алғашқы күндерінен бастап ұсынған "халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасын іске асыруға тікелей әсер ететін құралдардың бірі.

Алдымен ауылдық округтер әкімдерін, ал 2025 жылдан бастап аудандар мен қалалардың әкімдерін сайлау – елді дамытатын мемлекет қабылдаған маңызды қадамдардың бірі.

2023 жылы ауылдық округ әкімдерінің сайлауы қалай өткені, олардың нәтижелері және сайлау комиссияларын болашақ сайлауға дайындау туралы Абай облысы аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы Гүлнара Жигитбаеваның сұхбатын оқырман назарына ұсынамыз.

- Жалпы Қазақстанда және Абай облысында өткен жылдардағы ауылдық округ әкімдерінің сайлауын қалай бағалайсыз?

- Жалпыға бірдей тең және тікелей сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы ауыл әкімдерін сайлауды енгізу жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту бойынша көптеген мүмкіндіктер берді. Бірінші кезекте, ауыл әкімдерін тікелей сайлау ауылдық округтердің азаматтарын өздерінің конституциялық құқықтарын іске асыруда жандандыруға мүмкіндік берді. Ауыл тұрғындары өз округінің қоғамдық-саяси өміріне жиі қатыса бастады, енді сайлау нәтижелері көбінесе олардың тікелей қатысуына байланысты екенін түсінді.

- Сайланғандардың арасында шынымен де "халық" деп атауға болатын әкімдер бар ма? Олар қалай ерекшеленді және өз лауазымында не істеді? Олар өз тәжірибелерімен сайлаушылармен бөлісе ме?

- "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Конституциялық заңға сәйкес жергілікті атқарушы органдардың, депутаттар мен әкімдердің қызметін бағалау аумақтық сайлау комиссияларының құзыретіне жатпайды. Әкімдердің қызметіне тек сайлаушылар ғана баға береді.

- 2024 жылы Абай облысының қандай ауылдық округтерінде сайлау өтеді?

- Өкілеттік мерзімінің аяқталуына байланысты Абай облысының 22 ауылдық округінде әкімдерді сайлау жоспарланған. Бірақ бұл көрсеткіш кейбір ауыл әкімдерінің белгілі бір жағдайларда өкілеттіктерін мерзімінен бұрын қосуына байланысты өзгеруі мүмкін.

- Сайлау науқаны қалай өтіп жатыр?

- Өткен жылы Абай облысында ауылдық округтер мен кенттер әкімдерінің сайлауын өткізу кезінде сайлау алдындағы үгіт бұзушылықтары анықталған жоқ. Ауылдық округ әкімдеріне әрбір кандидат сайлау науқанын толық жауапкершілікпен өткізуге келді.

- Бұл жұмыс сапасына және сайлау комиссияларының мүшелерін даярлауға қалай әсер етті?

- Сайлау комиссиялары мүшелерін оқыту Абай облысының аумақтық сайлау комиссиясы қызметінің басым бағыты болып табылады.

Бұл бағыттағы жұмыс жүйелі негізде құрылады. Ол үшін осы бағытқа тікелей жетекшілік ететін комиссияның босатылған мүшесі бекітіледі. Бұл білікті кадрларды даярлауға оң әсерін тигізетіні және сайлау комиссиялары жұмысының сапасын арттыратыны сөзсіз.