"Шындықты жасырып өтеді деп ойламаңыз". Бергей Рысқалиев мәлімдемесі

Белгілі заңгер Абзал Құспан қорғауындағы Атырау облысының экс-әкімі, "аса ірі көлемде бюджет қаржысын жымқырды, қылмыстық топ құрды" деп айыпталып сырттай 17 жылға сотталған, бүгінде шетелде тұратын Бергей Рысқалиевтің Жаңаөзен оқиғасына қатысы бары туралы әңгімеге байланысты мәлімдемесін жариялады.

Мәлімдемеде Рысқалиев Жаңаөзен оқиғасын қайғыра қабылдағанын, өзін "қылмыскер" ретінде көрсеткісі келетіндер жалған мәлімет таратып отырғанын, Жаңаөзен оқиғасына кінәлау еш ақылға сыймайтын әрекет екенін айтады.

– Әбілязовтың (ҰҚК сапында қызмет еткен «Ленин» деген агент) айтқаны толық абсурд, оның қолында не дәлел, не факт жоқ. Әйтеуір біреуге жала жабуды өзіне өмірлік мақсат еткен бұл адам өз сөзіне жауап беруі тиіс. Алдағы уақытта онымен Еуропа сотында кездесеміз.

Әблязовтың маған жала жабуы — өзі бүлдіріп қойып, енді не істерін білмей басқаға ілігін арта салғысы келетін балабақшадағы баланың ісі тәрізді. Себебі, диктатор Назарбаев Жаңаөзенге Әблязовты айыптайды, ал ол болса, бұл қылмысты маған арта салмақ. Ешбір қисынсыз, дәлелсіз. Бала, баланың ісі шала дегенді еске түсіреді. Әрине, жасы егде тартты. Бірақ саяси ой-өрісі, өмірлік танымы сол балалықтың деңгейінен аса алмай отыр, – дейді ол.

Рысқалиев сондай-ақ шетелдегі жағдайы, айналысып жатқан ісі, алдағы жоспары туралы да айта кетті. "Жаңаөзен" тақырыбына қайта оралып, қазір жұрт алдына шыққысы, журналистерге сұхбат бергісі келмейтінін жеткізді. Алайда ол ұдайы үнсіз жүруді ойламайтынын, қолында көптеген дерек барын, уақыты келгенде бәрін жариялайтынын айтты. 

• Сондықтан Батыста бізбен байланысқан барлық жігіттер емін-еркін жүріп-тұрып, әртүрлі салаларда жұмыс істейді және қалыпты өмір сүруде. Демократиялық елдердегі әділетті сотта өзіміздің ақ, адал екенімізді толық дәлелдедік.

- Уақытымның басым бөлігі жұмыста өтеді. Соның ішінде саяси оқиғаларға көңіл бөлемін, Қазақстандағы бірқатар азаматтарға кеңес беремін. Мезгілі келгенде, менің қазіргі еңбегім туралы ашық айтылады.
2. Жаңаөзен ісі бойынша барлығы анық-қанық тергеліп, Батыс елдерінде сот болғанын қалаймын, онда өзім қатысып, көзқарасымды білдіруге дайынмын. Шындықты ашуға ең мүдделі адамның бірімін.
3. Біз Жаңаөзен трагедиясының шындығын ашу ісіне үлкен үлес қосып, атсалысудамыз Атап айтсақ, үш кітапты қазақ тілінен орыс және ағылшын тілдеріне аудардық, үш тілде аудиокітап жасадық, жақын арада арнайы қосымша да шығарамыз. Жаңаөзен оқиғасы Қазақстаннан аумағынан тыс жерде қаралып,, іс тергеліп, шетелде сот өтуі үшін бәрін жасаймыз.
4. Егер сіз осы оқиға туралы менің пікірімді білгіңіз келсе, сізге осы қайғылы жағдай барысында біраз нәрсені айта аламын, сол кезде мемлекеттік қызметте және құқық қорғау органдарында жұмыс істеген, инсайдерлерден алынған көптеген нақты ақпараттар бар және қызықты көптеген нәрселерді анықтауда біраз беделім болды.
5. Жаңаөзендегі тәртіпсіздіктерге менің қатысым бары – абсурд. Бұл сол кездегі Қазақстанның қаржы полициясының басшысы Р.Түсіпбековтың сатқын журналист Геннадий Бендицкийге берген тапсырысы бойынша жабылған жала. Бендицкий тапсырма алған соң істің байыбына бармай, еш дәлелсіз өтірік мақала жазып, мені қаралауға тырысты. Бірақ, халық оған сенбеді, сенбейді де.
Бендицкий Рысқалиев және Мусин бүкіл Қазақстанның мұнайы мен газын иемденгісі келді, сондықтан бұл тәртіпсіздікті ұйымдастырды деп жазады. Бұған кім сенеді? Қазақстанда мұнай-газ саласы – бұл мемлекет ішіндегі мемлекет және бұл салаға иелік етем деу – өз-өзіңе қастандық жасаумен парапар. Жаңаөзен қасіретіне мені айыптау  – Назарбаев пен Түсіпбековтің жоспары болатын. Олар осылайша, бұл істі жауып, «барлығын тексердік, кінәлі – Мусин мен Рысқалиев» деп кінәні бізге аудара салғысы келді. Назарбаевтың негізгі мақсаты – мені тұтқындап, кейін түрмеде азаптауға салып, Жаңаөзен бойынша барлығын өз мойныма алғызып, одан кейін Мусинге қарсы арыз жаздырту болды. Артынан Назарбаевтың соты бұл істі қарап, барлығын екеуіміздің мойнымызға іле салар еді. Алайда, бұл жоспарды менің елден кетіп қалуым бұзды. Менің негізгі болжамым міне, осы.
Ал қаскүнем Аблязов-Ленин қазір басқаша сайрауда. «Назарбаев, Мусин және Рысқалиев мұны алдағы уақытта мұндай қақтығыстар еш жерде қайталанбасы, билікті ұстап қалу және халықты қорқыту үшін жасады» дейді. Ол кезде Назарбаевқа бәрібір еді, ол 20 жыл бойы билікті өз уысынан шығармай жабысып ұстап, ойына келгенін жасап отыруға дайын болды. Бір қызығы, егер мен Назарбаевтың «серігі» болсам және ол маған осындай қылмыстық әрекетті жасауды тапсырса, онда Назарбаев мені 17 жылға неге соттады? Менің туған інімді және бірқатар серіктерімді неге соттады? Бір қызығы, ол кезде кінәлі деп Маңғыстау облысының әкімін айыптаған жоқ. Ал Көшербаев қантөгісті тоқтатпақ түгілі, азғантай мәселені де шешкен жоқ. Қасіретті оқиға орын алған мекеннен мың шақырым жерде отырған мені айыптау қай қисынға келеді?
6. Менің қолымда Аслан Мусиннің сол кездегі ҰҚК төрағасы Әбіқаевтан Рысқалиев Бергейдің Жаңаөзен оқиғаларына қандай қатысы болғанын сұрағанын айтатын бейнежазба бар. Сонда Мусиннің айтуынша, Әбіқаев: «Біз тексердік – Бергейдің бұл оқиғаларға ешқандай қатысы жоқ» деп жауап берген.
7. Бүкіл әкімдіктегі командамды, қала әкімі Асқар Керімовты және бірінші орынбасары Болат Дәукеновты түрмеге жапқан кезде азаптап, психологиялық қысым көрсеткен, олар мені және Аслан Мусинді Жаңаөзендегі оқиғаларға қатысы бар-жоғы туралы айғақ беру үшін Астанадағы ҰҚК-нің жеке камераларында 4 айға жауып тастаған. Екеуі де Рысқалиевтің Жаңаөзенге ешқандай қатысы жоқ екенін, ол жұмыс орнында болғанын және ешкімге команда бермегенін және олар бұл туралы ештеңе білмейтінін айтты. Олардың бұл сөздері 2014 жылғы сот хаттамаларында және "Ақ Жайықтағы" мақалада бар, оны қоса беріп отырмын: azh.kz сонымен қатар, АРЛАН ҰҚК арнайы жасағы "Ақ Жайық" газеті жарияланған мақалада Бергей Рысқалиевтің Жаңаөзенге ешқандай қатысы жоқ екенін және ешкімді жібермегенін растады. Мақалаға сілтеме қоса жолдап отырмын: azh.kz. Ия, бұл туралы жергілікті мұнайшылар да айтты, жазбалар бар. Әкежан Қажыгелдин, Ермұрат Бапи, олардың бәрі - Бергей Рысқалиев жақсы тұрып, жақсы жұмыс істеп жатқан болса, онда бұл жағдай оған не үшін керек екенін баса айтты. Атап өту қажет, ол өңірде үлкен істерді атқарды істеді, беделі әлі күнге дейін даусыз – қанша уақыт өтсе де Атырау облысының халқының қолдауы арту үстінде. Сауалнама жүргізілді, мені Атырау облысы халқының 90% қолдайды. Өздеріңіз көріп отырғандай, бәрі де салыстыру арқылы айқындалады.

8. Жаңаөзен қаласына ол кезде өту мүмкін емес те еді, онда полицияның, әкімдіктің, ҰҚК-нің, БТР дан үш тұғырлы блокпосты тұрды. Онда бірде-бір адам, тіпті журналистер өте алмады.
9. Мен Жаңаөзен қақтығысына не үшін араласамын? Маған мұның қажеті қанша? Мұндай қанды іске қатысып, туған қазағымды қыруға, қан төгуге өлсем де жол бермес едім. Жаңаөзенде қантөгіске қатысы бар адамның түбі жақсы болмайтынын, оны халық та, Алла Тағала да жазалайтынын бәріміз білеміз. Ал мұндай іске несіне араласамын? Жаңаөзен ісімен айналысқан — Астанада отырған құқық қорғау орган басшылары мен жергілікті билік өкілдері. Оған Бергей Рысқалиевтің еш қатысы жоқ, болуы мүмкін еместігін де ашық айта аламын.
10. Қосымша ақпарат: Жаңаөзенде 7-8 ай бойы мұнайшылар далада тұрып, қайғылы жағдай орын алған кезде, сол кезде Премьер-министр Мәсімов маған Атырауда төрт есе көп мұнайшылар бар екенін, менің командам бәрін бақылауда ұстағанын және жанжалдарға дейін жеткізбегенін айтып, жеке ризашылығын білдірді. Екінші рет ол Мусин арқылы тағы да ризашылығын білдірді. Ең бастысы, қайғылы оқиғадан кейін Назарбаев пен Мусин Жаңаөзенге барып, Астанаға кері ұшып бара жатқанда, Назарбаев Мусиннің телефоны арқылы аймақты жанжалсыз тыныштықта ұстағаным үшін алғыс айтты. Өкінішке орай, барлық үлкен деңгейдегі мемлекеттік шенеуніктер Назарбаевтың "рахметі" - бес минуттық ғана екенін жақсы біледі,. Біз бұған жеке көз жеткіздік, жеті айдан кейін Атырау облысы әкімдігінің барлық командасына қылмыстық істер ашылды, ал қайғылы оқиға болған жерде Маңғыстау облысының әкімі Көшербаев Премьер-Министрдің орынбасары лауазымына көтерілді. Міне, біздің еліміздегі осындай шындық.
11. Сіздер маған өкпелемеңіздер, сұхбат бергім келмейді, өйткені әлі күнге дейін саяси алаңға ашық түрде шықпадым. Бірақ Қазақстандағы демократиялық қозғалыстың дамуына зор үлес қосып келемін және онымен айналысатын көптеген адамдарға барынша қолдау көрсетудемін. Бұл туралы көптеген адамдар біледі және менің өтінішім бойынша ешкімге айтпайды, Бұл менің ұстанымым.
Бірақ өмір бойы үндемей, жүрегімнің түбіне бар шындықты жасырып өтеді деп ойламаңыз, бізде жеткілікті ақпарат, құжаттар, нақты фактілер, деректі фильмдер және т.б. бар. Олардың ескіру мерзімі жоқ және әрқашан өзекті. Біз барлық құжаттарды ретке келтіріп, хронология жасап, жүйелі жұмысты ұйымдастыруымыз керек. Осы мәселелермен айналысып белсенді түрде іске кірісіп жатырмыз. Жақында бәрін өзіңіз көресіз, – дейді ол.