16 Шілде, 2024 Экономика Өзгерту

Қазақстанның Жасанды интелектіні экономика құрылымына енгізуге дайындығы жоғары – Жаслан Мәдиев

Фото: Ашық дереккөз

Премьер-Министр Олжас Бектеновтың төрағалығымен өткен ҚР Үкіметінің отырысында жасанды интеллектті дамыту тұжырымдамасы қаралды. Саладағы жобалардың іске асырылуы туралы ҚР цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев баяндады.

Мемлекеттің АИ пайдалануға дайындығы Британдық Oxford Insights зерттеу компаниясы әзірлеген "Government ai Readiness Index" әдістемесімен айқындалады.

"Қазақстан осы Әдістемеге сәйкес "цифрлық әлеует" – 76% және "деректердің қолжетімділігі" – 74% сияқты көрсеткіштер бойынша жоғары мүмкіндіктерге ие. Сонымен қатар, Жасанды интелекті(ЖИ – ред.) саласында елдік стратегиялық құжаттардың болуына немесе болмауына байланысты "пайымдау" көрсеткіші бойынша құзыреттерді арттыру бойынша жұмыстар жүргізілуде", — деді министр.

Әзірленіп жатқан Тұжырымдаманың мақсаты – ЖИ экожүйесін құру, экономика және мемлекеттік басқару салаларында технологияларды кеңінен енгізу.

Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін Тұжырымдамада мынадай 6 бағыт іске асырылды:

Деректер

Инфрақұрылым

Адами капитал

Ғылыми зерттеулер

Реттеуші орта

Акселерациялық бағдарламалар.

Деректер жасанды интеллект дамуының негізгі және негізгі элементтерінің бірі болып табылады. Бұл бағыттағы жұмысты "ҰАТ" АҚ жүргізеді. Мемлекеттік органдардың деректерін жинау Smart Data Ukimet жүйесінде жүзеге асырылады.

SDU-ға 93 деректер базасы қосылған, оның ішінде мемлекеттік органдар, квазимемлекеттік сектор, жеке кәсіпорындар, екінші деңгейдегі банктер, жоғары оқу орындары және тұрақты негізде жаңартылатын ғылыми орталықтар.

Инфрақұрылымды дамыту шеңберінде Қазақстанда суперкомпьютерді орналастыру, озық халықаралық компаниялармен және ұйымдармен әріптестікте деректерді өңдеу орталықтарын салу, АИ ұлттық платформасын құру және талшықты-оптикалық байланыс желілері жүйелерін дамыту көзделеді.

Деректер орталығын салу бойынша халықаралық технологиялық компаниялармен келіссөздер белсенді жүргізілуде. Ұлттық AI платформасы деректер жиынтығы, есептеу қуаты және басқа AI құралдары сияқты қажетті ресурстарды қамтиды. Ұсынылған ресурстар мемлекеттік органдарға, стартаптарға, ЖОО-ларға және АИ-энтузиастарға қолжетімді болады.

Адами капиталды дамыту шеңберінде АИ экожүйесін дамыту үшін кешенді инновациялық инфрақұрылым әзірленуде.

Ұлттық орталық Alem.AI мұражай базасында Нұр-Әлем мемлекет, ғылым, бизнес және халықаралық серіктестер арасындағы ынтымақтастық алаңына айналады.

Сонымен қатар, оқытушылардың қатысуынсыз жобаларды іске асыру арқылы практикалық оқытуға негізделген "peer-to-peer" әдіснамасымен бүкіл ел бойынша бағдарламалау мектептерін іске қосу жоспарлануда. Бұл студенттердің өзара әрекеттесуіне және зерттеу тәсіліне ықпал етеді.

Адами капиталды дамыту шеңберінде ЖИ экожүйесін дамыту үшін кешенді инновациялық инфрақұрылым әзірленуде.

Алдыңғы қатарлы ғылыми орталықтармен, соның ішінде Берклидегі Калифорния университетімен халықаралық ынтымақтастық белсенді дамып келеді.

"Азаматтар өмірінің түрлі салаларында ЖИ жаппай тарату бағдарламасы пысықталуда. Жыл сайын біз 10 мың талант, 1 мың АИ-маман, 100 АИ-стартап және 10 ғылыми жоба дайындаймыз деп жоспарлануда. Нысаналы индикатор АИ оқытатын жоғары оқу орындарының үлесін 2025 жылғы 20% — дан 2029 жылы 60% - ға дейін ұлғайту болып табылады", - деп атап өтті Жаслан Мәдиев.

Жасанды интеллект саласындағы зерттеулерді дамыту үшін екі негізгі бағыт анықталды. Бұл Nazarbayev University және "ҰАТ"АҚ күштерімен қазақ тілінде үлкен тілдік модель (KazLLM) құру. Бұл модель 100 млрд. таңбалауышқа негізделетін болады. Модельдің жоғары сапасын қамтамасыз ету үшін қазақ тіліндегі деректердің ең көп санын жинау өте маңызды. Осы мақсаттар үшін машиналық оқыту саласындағы көшбасшы болып табылатын және зерттеулер алмасуға арналған "Hugging Face" платформасында ауқымды деректер жинау жүргізіледі, оның негізінде пайдаланушылар құралдарды әзірлеп, АИ модельдерін жасай алады. Платформада ашық көздермен өзара әрекеттесу жасанды интеллектті қол жетімді етеді және білім мен прогресс алмасу мәдениетін ынталандырады.

Екінші бағыт шеңберінде халықаралық компаниялармен бірлесіп "KazLLM" үлкен тілдік моделі әзірленетін болады. Бұл модель ашық көздерден алынған мәліметтер негізінде 30-40 млрд таңбалауышқа негізделетін болады. Жоба өтеусіз негізде іске асырылатын болады. Kazllm-дің алғашқы нұсқасын ағымдағы жылдың желтоқсан айында ұсыну жоспарлануда.

Ведомствоның жоспарында 2029 жылға қарай АИ саласындағы патенттер санын жылына 20-ға дейін жеткізу көзделген.

Реттеуші орта жасанды интеллектті қауіпсіз, жауапты және этикалық пайдалану үшін жағдай жасауды қамтиды. Озық әлемдік тәжірибе негізінде Мәжіліс депутаттарымен бірлесіп "жасанды интеллект туралы"Заң жобасы әзірленді.

Заң жобасы әдеп нормаларын қабылдауды, мемлекеттік реттеуді, АИ-объектілердің жұмыс істеуінің құқықтық режимін, оларды жіктеуді, мемлекеттік қолдау шараларын және саладағы стандарттауды көздейді.

Акселерациялық бағдарламалар IT нарығында кәсіпкерлік белсенділіктің өсуі арқылы мультипликативті әсер жасайды.

Халықтың барлық топтарын барынша кеңінен қамту үшін АИ дағдыларына оқыту, сондай-ақ қазақ тілінде сапалы және ақпараттық контент жасау жөніндегі ауқымды бағдарламаны көздейтін ЖИ экожүйесін құру қажет.

"Экожүйені дамыту шеңберінде Microsoft, Google, Booking және басқа да халықаралық компанияларда жұмыс істейтін қазақстандық мамандардан тұратын АИ ұлттық құрамасы құрылды. Жоғарыда аталған жоспарларды іске асыру және экономика секторларында ЖИ-өнімдерін одан әрі кеңінен енгізу ЖІӨ — нің өсуіне елеулі үлес қосады деп күтілуде", - деп түйіндеді министр.

2029 жылға дейін цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі мынадай мақсаттарды белгіледі: