Қызметкерлер арасында құмар ойынмен күрес: компаниялардың тәжірибесі және Қазақстан үшін өзектілігі

​Дүние жүзіндегі кәсіпорындар штатта ойынға тәуелді қызметкерлердің болуына байланысты жыл сайын ондаған миллиард доллар жоғалтады. Лудомания немесе ойынға тәуелділік-бұл адамдарға да, олардың кәсіби қызметіне де теріс әсер ететін әлемдегі өсіп келе жатқан мәселе. Қазақстанда бұл проблема да маңызды болып отыр. 2024 жылдың 9 қыркүйегінде ойын бизнесі және лотерея қызметі туралы заңға түзетулер күшіне енді, деп хабарлайды Qamshy.kz ақпарарттық агенттігі.

Қазақстан Үкіметі қабылдаған мемлекеттік қызметшілердің (әскери қызметшілерді, бюджеттік ұйымдардың басшыларын және арнаулы және құқық қорғау органдарының қызметкерлерін қоса алғанда) бұдан былай жұмыстан шығарумен жазаланатын құмар ойындарға қатысуына тыйым салуды қоса алғанда, людоманиямен күреске бағытталған жаңа шаралар. Сонымен қатар, құмар ойындарға қатысуға тыйым салынған адамдардың тізімі кеңейтілді. Атап айтқанда, борышкерлердің бірыңғай тізіміне қатысушыларға бұдан былай бәс тігуге және бәс тігуге болмайды. Бұл шешім лудоманиямен тек мемлекеттік деңгейде ғана емес, корпоративті деңгейде де күресудің маңыздылығын көрсетеді.

Қазақстандағы лудомания: жаңа заң және оның салдары

Елдегі лудомания мәселесі жаңа емес, бірақ соңғы жылдары ол мемлекет пен бизнестің назарын көбірек аударды. Елде ресми түрде қанша людоман бар, бұл пікірталас мәселесі. Норма шығару қызметі аясында депутаттар құмар ойындарға тәуелділігі бар 350 мың адамның санын айтты. Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметі бойынша, елде 36 мың адам болған, ал ресми диагнозы – "лудомания" – тек 19 адам.

Мемлекеттік қызметкерлердің құмар ойындарға қатысуына тыйым салатын заңға енгізілген түзетулер осы тәуелділікпен күресудегі маңызды қадам болды. Новеллалар қатарына тұрғын аудандарда ойын терминалдарын орнатуға тыйым салу, букмекерлік компанияларды жарнамалау талаптарын қатаңдату, сондай-ақ барлық ойыншылар үшін жас шегін 25 жасқа дейін арттыру жатады. Бұл шектеулер мемлекеттік ресурстарға қол жеткізе алатын және маңызды шешімдер қабылдайтын адамдар арасында тәуекел деңгейін төмендетеді деп күтілуде.

Бұл Заң жеке сектор үшін де үлгі бола алады, ол сонымен қатар қызметкерлер арасында ойынға тәуелділік мәселесіне тап болады. Жұмыс берушілер жұмыс орнындағы лудоманияның алдын алуға мүдделі болуы керек, өйткені бұл компанияның өнімділігіне, ұжымдық моральына және қаржылық қауіпсіздігіне әсер етеді.

Лудоманиямен бизнесте қалай күресуге болады? Әлемдік тәжірибеге шолу

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, лудоманиямен сәтті күресу тек алдын-алуды ғана емес, сонымен бірге проблемаға тап болғандарға көмек көрсетуді де қамтитын кешенді тәсілді қажет етеді. Көптеген елдерде компаниялар қызметкерлерге психологтар мен тәуелділік мамандарының кеңестерін қамтитын көмек бағдарламаларына қол жеткізуді ұсынады. Мысалы, АҚШ-та лудоманиямен ауыратын қызметкерлерге құпия кеңестер мен қолдау көрсететін Employee Assistance Program (EAP, қызметкерлерді қолдау бағдарламасы) белсенді жұмыс істейді.

Лудоманиямен күрес бизнестің корпоративтік әлеуметтік жауапкершілігі аясында ерекше рөл атқарады. Жасыратыны жоқ, көптеген ірі корпорациялар лудоманиямен күресудің маңыздылығын түсінеді және арнайы бастамаларды жүзеге асырады. Мысалы, Ұлыбританияда Gamcare қайырымдылық ұйымы жұмыс берушілер мен қызметкерлерге білім беру ресурстары мен тренингтер беру арқылы бизнеспен белсенді жұмыс істейді.

Тиімді алдын алу шарасы-жұмыс уақытында құмар ойындарға тыйым салу. Кейбір елдерде компаниялар қызметкерлердің жұмыс уақытында немесе кеңсе аумағында құмар ойындарға қатысуына тыйым салатын қатаң ережелерді белгілейді. Мұндай шаралар тәуелділікке байланысты тәуекелдерді азайтуға және жұмыс міндеттерін орындау кезінде қызметкерлерді ойындарға қатысудан сақтауға көмектеседі.