2009 жылдың 1 қыркүйегінде  ЕО елдерінде 100 Ватт және одан да көп қуатты шамдардың сатылымына тыйым салынды. 2012 жылдың қыркүйегіне қарай шамдардан толығымен бас тарту жүзеге асырылу жоспарланды. Алайда, Брюссель сарапшылары әдеттегі шамдарды энергия үнемдейтін шамдарға ауыстыру – адам денсаулығына теріс әсер ететіні туралы ескертеді.

Неміс дәрігері және жарықтандыру әсерінің адам денсаулығына зияны мәселесінің маманы Александр Вунш   энергия үнемдейтін шамдар пайдаланған кезде адам денсаулығына қолайсыз әсер етеді дейді.

«Шамдардың қыздыруы табиғиға қарағанда барлық жасанды жарық көздеріне жақын», - деді ол Neue Osnabrücker Zeitung сұхбатында. Айтуынша, ағзада гормоналды өзгерістерге әкелуі мүмкін, себебі сарапшылардың пікірінше, энергия үнемдейтін шам қауіпті екен.

Сонымен қатар, «жүрек-қан тамырлары аурулары, қант диабеті, остеопороз және иммундық жүйенің бұзылуы болса, онда ол іс жүзінде постиндустриалдық қоғамңа тән кез келген ауру болуы мүмкін» дейді сарапшылар. Сондай-ақ, сарапшылардың айтуынша, энергия үнемдейтін шамдар сүт безі және қуық асты безінің обыры қауіпін арттырады екен.

«Мен сынапты өнімдерді кеңінен қолдану мен энергия үнемдейтін шамдарды қолдануды  саясаткерлер мен қоршаған ортаны қорғау топтары үнсізді жалғастырып жатқандарын түсіне алмаймын», - дейді Александр Вунш.

Ал, Мюнхендік окулист Бернхард Лахенмайр  қыздыруға арналған шамдарға тыйым салу «нағыз сандырақ» дейді. Оның айтуынша, адамдар энергия үнемдейтін шамдарды пайдалану арқылы ультракүлгін сәулелерден қорғаудың ескі түрі – жасанды линзадан зардап шегуі мүмкін.

Энергия үнемдейтін шамдар денсаулық үшін қауіпті болуы мүмкін

Британдық дермотологиялық ассоциациясының айтуынша, әдеттегіден көбірек қарқынды жарық шығаратын шамдардан жаңа буын тері сезімталдылығынан зардап шегуі мүмкін.  Спектрум қайырымдылық бірестіктің зертттеуінше, тек Англияның өзінде жоғары сезімталдығы бар 340 мыңдай адам өмір сүруде екен.

«Фотосезімтал теріге адам денсаулығы нашарлауына әкеп соқпайтын шамдар қолдануға рұқсат беруі маңызды болып табылады. Оларға үй-жайларында жиі қалуға тура келеді. Олар жайдан-жай күн астына шыға бере алмайды», - дейді Британдық дермотологиялық ассоциациясының президенті Колин Һолден.

Сондай-ақ, ғалымдардың айтуынша, энергия үнемдейтін шамдарды пайдалану адамдардың қолданыстағы тері ауруын асқындырып, эпилепсия мен мигреньнен зардап шегетін адамдардың санын арттыруы мүмкін.

Сарапшылар жарық көзінің тым жақын болуынан ультракүлгін сәулесі  тері тітіркенуін тудыруы мүмкін екенін ескертеді. Медициналық сарапшылардың пікірінше, егер осы шамдардың 30 см қашықтықта болуынан проблема туындауы мүмкін.

Мұндай жарық көздерінен өндірілетін ультракүлгін сәулелену деңгейі жарық Күннің әсерімен салыстыруға болады. Дәрігерлер осы шамдар қатерлі ісік қаупін арттырады дегенді де айтады.

Энергия үнемдейтін шамдарға көздің қашықтық кем дегенде 30 см болуы керек

Адамның көзі энергия үнемдейтін шамдарға көз қашықтығы кем дегенде 30 см болуы керек, бұл халықаралық нормаға сай келеді деп жазады Швейцария газеті Le Matin. Бұл туралы Швейцария Федеральды Энергетика органы зерттеулер жүргізіп, баяндама жасаған.

Зерттеушілер жаңа техника пайдалану арқылы адам мен шамдар арасындағы энергетикалық ағынын өлшеу мүмкіндігіне ие болады дейді.

«30 см қашықтықта электромагниттік өрістер денсаулығына қандай да бір жағымсыз әсер жоқ,» - деп ғылыми-зерттеу баяндамасында айтты.

Люминесценттік шамдардың стробоскоптық әсері

Люминесцентті шамдар (сызықтық құбырлы шам мағынасында - ред.) нөл арқылы AC 100 есе, секундына 100 рет 50 Гц жиілігінде өшіріп-қосу. Шамның жоғалуы көрінбейді, алайда көздің көру мүмкіндігіне әсер етіп, заттарды жан-жақты бұрмалайтын болады. Бұл стробоскоптық әсер деп аталады.

Люмеинесцентті шамдарды мерзімімен болмаса, түбегейлі жою мүмкін емес: ол өзінің табиғаты. Бірақ люминесцентті жарықтандыру көмегімен қарапайым шаралар қолайсыз әсерлерленеді: көздің көруінің шаршауы, радио бар акустикалық кедергілер, сондай-ақ электр факторды арттыру боалды. Бұл шаралар қабылданған болса, люминесцентті жарықтандыру қауіпсіз болып табылады.

Фазалық ығысу екі әдіспен жүзеге асады:

Бірінші әдіс. Бөлме іргелес үш фазалы желі, шамдар бар болса, бір мезгілде барынша пайдалану керек. Және әр түрлі фазалардың токтарының мәндерін нөлге қайтару үшін түрлі фазаларында қоса тіркеледі. Бөлмеде шамдар саны бірнеше болуы тиіс. Бір шамда үш жарықтың болғаны тіпті жақсы.

Екінші әдіс. Егер үш фазалы тұйықталу жоқ болса, фазалық ығысуды жасанды құру қажет. Жарықтандыру үшін шамдар жұбын пайдаланыңыз. Бір шам басқа тізбектегі дроссель дәйекті жұбын қамтиды. Басқаша айтқанда, шамдар бір мезгілде нөлге жетеді.

Электрондық балласттық кедергілер (ЭКГ)  кернеуді 35-тен 50 кГц-тен жоғары жиілікті тербеліс ішіне түрлендіреді.  Машинаның жыпылықтауы сияқты бөлшектердің айналмалы стробоскоптық  әсері пайда болады.  Демек, ол іс жүзінде көрінбейтін болады.

Ақбота Мұсабекқызы