Ғылыми атақ алғысы келетін ғалымдарды қандай өзгеріс күтіп тұр?

Ғылым және жоғары білім министрі 2024 жылғы 5 қыркүйектегі бұйрықпен ғылыми атақтар беру қағидаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізді (қауымдастырылған профессор (доцент), профессор), деп хабарлайды Qamshy.kz ақпарат агенттігі.

Қауымдастырылған профессор (доцент) және профессор ғылыми атақтарын ғылым және жоғары білім саласындағы уәкілетті орган ғылыми ұйымдардың, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының (ЖЖОКБҰ) қызметкерлеріне олардың кандидатураларын аталған ұйымдардың ғылыми кеңестерінің ұсынуы негізінде береді.

Қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы ғылыми дәрежесі (ғылым кандидаты, ғылым докторы, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор) немесе философия докторы (PhD) академиялық дәрежесі, бейіні бойынша доктор немесе философия докторы (PhD) дәрежесі, бейіні бойынша доктор дәрежесі бар адамға беріледі. ғылыми атақ беру, толық ставкада, болған жағдайда:

• диссертацияны қорғағаннан кейін кемінде үш жыл ғылыми немесе ғылыми-педагогикалық қызметтің үздіксіз өтілі, оның ішінде екі жыл жжокбұ қауымдастырылған профессоры (доценті) немесе ғылыми ұйымдағы аға ғылыми қызметкерден төмен емес лауазымды, бөлімше басшылары, басшының орынбасарлары, жжокбұ немесе ғылыми ұйым басшысы лауазымдарын атқаратын лауазымдар.

Философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор академиялық дәрежесі бар үміткерлер үшін жжокбұ қауымдастырылған профессоры (доценті) немесе ғылыми ұйымдағы аға ғылыми қызметкерден төмен емес лауазымдағы өтілі талап етілмейді.

• үміткердің мамандығына сәйкес келетін және диссертация қорғалғаннан кейін жарияланған мерзімді ғылыми басылымдарда кемінде 14 ғылыми мақала, оның ішінде уәкілетті орган ұсынған басылымдарда 10 ғылыми мақала және халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда екі ғылыми мақала.

2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап халықаралық рецензияланған ғылыми журналдарда жарияланған екі ғылыми мақаланың талабы енгізілді, үміткер хат-хабарлардың бірінші авторы немесе авторы болып табылады.

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда талап етілетін саннан асатын ғылыми мақалалар болған кезде мұндай журналдағы бір мақала уәкілетті орган ұсынған басылымдардағы екі мақала ретінде есепке алынады.

Халықаралық рецензияланған ғылыми журналдарда екі ғылыми мақала ретінде қарастырылады монография (ізденушіге кемінде үш баспа парағы тиесілі), ол Elsevier (Elsevier), Brill (Brill), CRC Press (SRS Press), DeGruyter (Degruyter), Edward Elgar Publishing (Эдвар Элгар баспасы), Джон Вили және ұлдары (Джон Уайли және Сонс), McGraw Hill (Макроу Хилл), Palgrave Macmillan (Palgrave McMillan), Питер Ланг (Питер Ланг), Prentice Hall (Prentice Hall), Routledge (Routledge), Sage Publications (SAGE Publications), Springer Nature (Springer Найчар), Тейлор және Франция (Тейлор және US NEWS Best Global Universities Rankings (ЮС NEWS Best Global University Rankins) немесе World Universities Academic Ranking of World Universities (Академик Ранкин оф World University) немесе Times рейтингіндегі үздік 100 университеттің баспасында Higher Education World University (Таймс Хайр Эдюкейшн World University) (бұдан әрі- сенімді баспагер).

Жоғарыда көрсетілген монографияда тарау болған кезде (ізденушіге кемінде бір баспа парағы тиесілі) ол халықаралық рецензияланатын ғылыми журналда бір мақала ретінде есепке алынады.

Clarivate Analytics (Clarivate Analytics) компаниясының Web of Science (Сайенс Веб-сайты) дерекқорында Derwent Innovations Index (Дервент инновациялық индексі) құрамына енгізілген Америка Құрама Штаттарының, Еуропалық Одақтың және Жапонияның патенттері халықаралық рецензияланған ғылыми журналдардағы ғылыми мақалалар ретінде есепке алынады. Бұл ретте патенттер ғылыми мақалалардың 20% - дан аспайтынын ауыстырады.

• ғылыми кеңес ұсынған монографиялар (соңғы бес жылда жарияланған, ізденушіге кемінде алты баспа парағы тиесілі); не Ғылыми кеңес немесе Республикалық оқу-әдістемелік кеңес немесе уәкілетті мемлекеттік орган ұсынған жеке жазылған оқу (оқу-әдістемелік) құралы немесе оқулық (соңғы бес жылда кемінде алты баспа парағы көлемінде басылған, оқу процесінде кемінде бір оқу жылы пайдаланылады); не оның басшылығымен диссертация қорғаған және ғылыми дәрежесі (ғылым кандидаты, ғылым докторы, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор) немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор академиялық дәрежесі немесе философия докторы (PhD) дәрежесі бар адам,  профиль бойынша дәрігерлер.

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда (Journal Citation Reports (Journal Citeishen reports) деректері бойынша 1 және 2 квартильге кіретін) Clarivate Analytics (Кларивэйт Аналитикс) компаниясының немесе Scopus (Скопус) дерекқорында citescore (СайтСкор) бойынша кемінде 50 процентиль көрсеткіші бар қосымша үш ғылыми мақала болған жағдайда, Citescore (СайтСкор) бойынша немесе сенімді баспада жарияланған монографиядағы тарау (ізденушіге кемінде үш баспа парағы тиесілі), Қағидалардың 4-тармағының 3-тармақшасының талаптарын орындау талап етілмейді.

Қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы ҚР Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясының үміткер – қызметкерлеріне, әскери қызметшілерге, ұлттық қауіпсіздік органдарына, ҚР ІІМ, Прокуратура органдарына, ҚР ТЖМ және Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты жоғары әскери, арнаулы оқу орындарының немесе ғылыми ұйымдардың қызметкерлері мен қызметкерлеріне, сондай-ақ ЖЖОКБҰ әскери кафедраларының қызметкерлеріне беріледі. осы ұйымда толық ставкада жұмыс істейтіндер, бар болса:

• диссертацияны қорғағаннан кейін кемінде үш жыл, оның ішінде жжокбұ қауымдастырылған профессоры (доценті) немесе ғылыми ұйымдағы аға ғылыми қызметкерден төмен емес лауазымды, бөлімшелер басшылары (бастықтары), басшының орынбасарлары, Сот төрелігі академиясының, жоғары әскери, арнаулы оқу орнының басшысы лауазымдарын алмастыратын екі жыл ғылыми немесе ғылыми-педагогикалық қызметтің үздіксіз өтілі ҚР Қорғаныс министрлігінің, Ұлттық қауіпсіздік органдарының, прокуратура органдарының, ТЖМ және ІІМ ғылыми ұйымының жжокбұ әскери кафедрасының қауымдастырылған профессорынан (доцентінен) төмен емес;
• диссертацияны қорғағаннан кейін жарияланған, сұратылған мамандық бойынша кемінде 14 ғылыми мақала (тезистер емес), оның ішінде уәкілетті орган ұсынған басылымдарда кемінде 10;
• ғылыми кеңес ұсынған монографиялар (соңғы бес жылда жарияланған, ізденушіге кемінде алты баспа парағы тиесілі); не Ғылыми кеңес ұсынған жеке жазылған оқу (оқу-әдістемелік) құралы (соңғы бес жылда жарияланған, көлемі кемінде алты баспа парағы, білім беру процесінде кемінде бір оқу жылы пайдаланылады); не диссертацияны оның басшылығымен қорғаған және ғылыми дәрежесі (ғылым кандидаты, ғылым докторы, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор) немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор академиялық дәрежесі бар адам.

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда ғылыми мақалалар болған кезде мұндай журналдағы бір мақала уәкілетті орган ұсынған басылымдардағы екі мақала ретінде ескеріледі.

Қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы сот төрелігі академиясының қызметкерлеріне, әскери қызметшілерге, Қорғаныс министрлігінің Жоғары әскери, арнаулы оқу орындарының немесе ғылыми ұйымдарының, Ұлттық қауіпсіздік органдарының, прокуратура органдарының, ТЖМ және ҚР ІІМ қызметкерлеріне, сондай-ақ ғылыми дәрежесі жоқ жжокбұ әскери кафедраларының қызметкерлеріне (ғылым кандидаты, ғылым докторы, философия докторы) беріледі (PhD), бейіні бойынша доктор) немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор академиялық дәрежесі немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесі бар, бірақ полковниктен төмен емес әскери (арнаулы) атағы, әділет аға кеңесшісінен төмен емес сыныптық шені немесе отставкадағы судья атағы бар және осы ұйымда жұмыс істейтін толық ставкада, бар болса:

• Қағидалардың 4-5-тармағының 1-тармақшасының талаптарына сәйкес лауазымда ғылыми немесе ғылыми-педагогикалық қызметтің үздіксіз өтілі;
• сұрау салынатын мамандық бойынша басылымдарда жарияланған кемінде 14 ғылыми мақала (тезистер емес), оның ішінде уәкілетті орган ұсынған басылымдарда кемінде 10;
• жоғарыда көрсетілген талаптарға сәйкес монографиялар немесе оқу құралдары.

Профессор ғылыми атағы қауымдастырылған профессор (доцент) немесе аға ғылыми қызметкер ғылыми атағы бар, ғылыми атақ беру туралы қолдаухат беретін ұйымда жұмыс істейтін үміткерлерге, егер бар болса, беріледі:

• қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағын алғаннан кейін кемінде бес жыл ғылыми немесе ғылыми-педагогикалық қызметтің үздіксіз өтілі, оның ішінде жжокбұ профессорынан төмен емес лауазымдарды немесе ғылыми ұйымдағы тиісті лауазымдарды, бөлімшелер басшыларының, басшының орынбасарларының, жжокбұ немесе ғылыми ұйым басшысының лауазымдарын атқаратын екі жыл;
• Үміткердің мамандығына сәйкес келетін және қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағын алғаннан кейін жарияланған мерзімді ғылыми басылымдардағы 28 ғылыми мақала, оның ішінде уәкілетті орган ұсынған басылымдардағы 20 ғылыми мақала және халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдардағы үш ғылыми мақала (Journal Citation Reports (Journal Citeishen reports) деректері бойынша 1 және 2 квартильге кіретін)) Clarivate Analytics (Кларивэйт Аналитикс) компаниялары немесе Scopus (Скопус) деректер базасында үміткердің мамандығына сәйкес келетін ғылыми сала бойынша кемінде 50 (елу) citescore (СайтСкор) бойынша процентиль көрсеткіші бар компаниялар.

2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап қосылады:

халықаралық рецензияланған ғылыми журналдарда жарияланған үш ғылыми мақалада үміткер корреспонденцияның алғашқы авторы немесе авторы болып табылады.

Әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар саласындағы ғылыми атақтарға үміткер адамдар үшін Arts and Humanities Citation Index (Art end Humanitis Citeishen Индex), Science Citation Index expanded (Sience Citeishen Экспex Expandid), Social Sciences Citation Index (Soshial Siensiz) индекстелген мақалалар мен шолулар да ескеріледі citeishen индексі) Web of дерекқоры Clarivate Analytics компаниясының Science Core Collection (Sience cor collection Веб-сайты) (Clarivate Analytics).

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдардағы мақалалар "мақала" (Article (Артикль) немесе "шолу" (Review (Ревю) типіне ие және аталған базаларда мәлімделген журналдың тақырыптық бағытына сәйкес келеді.

Пәнаралық бағыты (Multidisciplinary (Maltidisciplinary), Interdisciplinary (interdisciplinary), General (General), Miscellaneous (Miscellanees), сондай-ақ сабақтас ғылыми салалар бойынша бағыты бар халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда жариялауға жол беріледі.

Journal Citation Reports (Journal Citeishen reports) деректері бойынша Квартиль не Scopus (Скопус) дерекқорындағы citescore (СайтСкор) бойынша процентиль көрсеткіші тиісті дерекқорда көрсетілген жарияланған жылы не үміткердің уәкілетті органға аттестаттау ісін беру сәтінде есепке алынады. Квартиль Journal Citation Reports (Journal Citeishen reports) бойынша импакт-фактор бойынша анықталады.

Scopus (Скопус) және/немесе Web of Science (Сайенс БФФ) базасында халықаралық рецензияланатын ғылыми журналды индекстеуді тоқтату кезінде үміткердің осы журналдағы барлық мақалалары есепке алынбайды.

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда талап етілетін саннан асатын ғылыми мақалалар болған кезде мұндай журналдағы бір мақала уәкілетті орган ұсынған басылымдардағы екі мақала ретінде есепке алынады.

Халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдардағы екі ғылыми мақала ретінде монография (ізденушіге кемінде үш баспа парағы тиесілі) сенімді баспаханада жарияланғаны ескеріледі.

Жоғарыда көрсетілген монографияда тарау болған кезде (ізденушіге кемінде бір баспа парағы тиесілі) ол халықаралық рецензияланатын ғылыми журналда бір мақала ретінде есепке алынады.

Clarivate Analytics (Clarivate Analytics) компаниясының Web of Science (Сайенс Веб-сайты) дерекқорында Derwent Innovations Index (Дервент инновациялық индексі) құрамына енгізілген Америка Құрама Штаттарының, Еуропалық Одақтың және Жапонияның патенттері халықаралық рецензияланған ғылыми журналдардағы ғылыми мақалалар ретінде есепке алынады. Бұл ретте патенттер ғылыми мақалалардың 20% - дан аспайтынын ауыстырады.

Өнертабысқа патенттер уәкілетті орган ұсынған басылымдардағы мақалалардың 20% - дан аспайтын бөлігін ауыстырады.

Профессор ғылыми атағы толық ставкада ғылыми атақ беру туралы өтінішхат беретін ұйымда жұмыс істейтін үміткерлерге, егер бар болса, беріледі:

• диссертацияны қорғағаннан кейін кемінде 8 жыл ғылыми немесе ғылыми-педагогикалық қызметтің үздіксіз өтілі, оның ішінде жжокбұ қауымдастырылған профессоры (доценті) немесе ғылыми ұйымдағы аға ғылыми қызметкерден төмен емес лауазымында екі жыл, бөлімшелер басшылары, жжокбұ немесе ғылыми ұйым басшысының орынбасарлары, басшылары лауазымында;
• Диссертация қорғалғаннан кейін жарияланған 42 ғылыми мақала (тезистер емес), оның ішінде уәкілетті орган ұсынған басылымдарда 30 ғылыми мақала және халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда бес ғылыми мақала;
• ғылыми кеңес ұсынған және диссертацияны қорғағаннан кейін жарияланған кемінде екі монография (авторлығы кемінде 10 баспа парағын құрайды); не Ғылыми кеңес немесе Республикалық оқу-әдістемелік кеңес немесе уәкілетті мемлекеттік орган ұсынған жеке жазылған оқулықтар (соңғы бес жылда жарияланған, жалпы көлемі кемінде 12 баспа парағы, білім беру процесінде пайдаланылмайды немесе оның жетекшілігімен диссертация қорғаған және ғылыми дәрежесі (ғылым кандидаты, ғылым докторы, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор) немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор академиялық дәрежесі немесе философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесі бар төрт адам.

Жоғарыда көрсетілгендерге қосымша жеті ғылыми мақала болған жағдайда, олар халықаралық рецензияланатын ғылыми журналдарда (Journal Citation Reports (Journal Citeishen reports) мәліметтері бойынша 1 және 2 квартильге кіретін, Clarivate Analytics (Clarivate Analytics) компаниясының немесе деректер базасында (Скопус) citescore (СайтСкор) бойынша кемінде 50 процентиль көрсеткіші бар- ғылыми салалардың кем дегенде біреуі бойынша) немесе сенімді баспада жарияланған монографиядағы монография немесе тарау (ізденушіге кемінде үш баспа парағы тиесілі), Қағидалардың 5-1-тармағының 3-тармақшасының талаптарын орындау талап етілмейді.

ЖЖОКБҰ немесе ғылыми ұйымның Ғылыми кеңесі Комитетке ғылыми атақ беру туралы өтініш береді.

Өтінішхат туралы шешім қабылданғанға дейін бір ай бұрын ғылыми кеңес анықтаманың электрондық (Doc (док) немесе DOCX (докикс) форматында және сканерленген нұсқаларын, үміткердің Жарияланымдар тізімін, оның ішінде 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша халықаралық рецензияланатын басылымдардағы жарияланымдар тізімін ЖЖОКБҰ немесе ғылыми ұйымның интернет-ресурсында (әскери, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік органдарының арнаулы оқу орындарының, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды немесе қызметтік пайдалануға арналған мәліметтерді қамтитын материалдарды орналастыру кезінде).