Жұмыр жердей жүрегім бар - деп едім..,
Төрт мезгілін қатар көріп келемін.
Көктемі - кеш, келген соң ба, қысы - ерте
Өмірімнің жайғызбайды желегін!..

Күреңіткен күзім - келте, 
жаз - қысқа.
Бұл не, сонда?
Табиғат па, жазмыш па?

Қараймын да мынау, ақ пен қараға,
Сан түрлі ойды сіңіремін санама.
Қып-қызыл түн қара қазан секілді,
Таң атқанда тағы күйе жаға ма?

Толды айналам, өкпе-нала, назаға,
Бұл не, сонда?
Жазмыш па, әлде, жаза ма?!

Мен қашпаймын, тағдырымнан сынаған.
Бәлкім, менің осы шығар сыбағам!?
Төрт мезгілің төңкеріліп түссе де
Кім бар дейсің, жағдайыңды сұраған?..

Жетер енді, 
желпілдеген жел - білем…
Елпілдеген ессіз емен, 
енді, мен;
Келте күзді іздемеймін еш жерден,
Көктемді де күтпейді екем, кеш келген!..
                                         Бақыт Беделхан

       Бақыт Беделханның жоғарыда берілген өлеңі өмірдің өткінші табиғаты мен тағдырдың белгісіздігі туралы терең философиялық ойларды қозғайтын күрделі әрі сезімге бай туынды. Өлеңде төрт мезгіл арқылы адам өмірінің кезеңдері, табиғат пен тағдырдың үйлесімі, жеке адам мен қоғам арасындағы қарым-қатынас бейнеленеді.

                 Тақырыбы мен идеясы

    Өлеңнің негізгі тақырыбы – өмірдің өткіншілігі, адам болмысының табиғатқа тәуелділігі және тағдырдың жазмышы. Шығармада адам өмірі төрт мезгілмен параллель салыстырылып, автордың жеке сезімдері мен философиялық пайымдаулары берілген. Ақын өмірдің әрбір кезеңіне сипаттама бере отырып, олардың қысқалығы мен белгісіздігін шебер жеткізеді.
     Көктем – кеш келген, қуанышы толыққанды болмайтын өмірдің балалық немесе жастық шағы.
    Қыс – ерте түсіп, үміттің желегін жаппайтын қатаң, суық кезең.
    Күз – келте болғанымен, адамның өміріндегі шешуші сәттерді бейнелейді.
    Жаз – қысқа әрі өткінші, бейқамдықтың символы.
    Автор бұл мезгілдерді адам өмірінің кезеңдері ретінде символикалық түрде қолдана отырып, жеке сезімдері арқылы өмірдің мәнін ашады.

                        Өлең құрылысы

     Өлеңнің композициялық құрылымы логикалық түрде жақсы құрылған. Әр шумақ бір-бірімен байланысқан, автордың ой ағыны біртіндеп дамиды. Ұйқасы – еркін, бірде шалыс ұйқасқа (а-б-а-б), бірде кезекті ұйқасқа (а-а-б-б) негізделген, бұл өлеңге динамика мен еркіндік береді.

          Символизм мен бейнелілік

     Өлеңде символизм ерекше орын алған. Автор табиғаттың құбылыстарын адам өмірінің жағдайларына теңейді. Мысалы:
     “Қып-қызыл түн қара қазан секілді” – адам өміріндегі қараңғы, тығырыққа тірелген сәттерді бейнелейді.
      “Таң атқанда тағы күйе жаға ма?” – үміттің қайта жоғалуын, өмірдің сынақтарын суреттейді.
     “Төрт мезгілің төңкеріліп түссе де” – өмірдегі түрлі өзгерістер мен қиыншылықтарға қарамастан адамның мойымауын көрсетеді.

                  Философиялық мазмұн

      Өлеңде тағдыр (жазмыш) мен табиғат ұғымдары өзара тығыз байланысты. Ақын “жазмыш па, әлде, жаза ма?” деген риторикалық сұрақ арқылы өмірдегі сынақтардың себебін іздейді. Бұл жолдар адам баласының мәңгілік сауалына айналған “Тағдырды адам жасай ма, әлде ол алдын ала белгіленіп қойған ба?” деген мәселені қозғайды.

      Лирикалық қаһарманның бейнесі

      Лирикалық қаһарман – өмірдің түрлі сынақтарына төтеп беріп, философиялық тұрғыда ойлайтын, тағдырдың қиындықтарына қасқая қарсы тұратын тұлға. Ол өмірдің әрбір мезгілін (кезеңін) қабылдап, оның мағынасын іздейді. Өмірдің ауыртпалықтарын жеңе алатынын айқын көрсетеді:
“Мен қашпаймын, тағдырымнан сынаған.
Бәлкім, менің осы шығар сыбағам!?”

                     Тіл көркемдігі

Автордың тілі бай, бейнелі, әрі философиялық тереңдікке толы. Қарапайым сөздер арқылы терең мағыналар жасалған. Тілдің эмоционалдық әсері жоғары. Суреттеулер нақты әрі ұтымды, эпитеттер мен теңеулер молынан қолданылған:
    “Желпілдеген жел”, “Елпілдеген ессіз емен” – өмірдің мазасыздығын және тұрақсыздығын көрсетеді.
    “Көктемді де күтпейді екем, кеш келген” – уақыттың бағасын түсінген адамның толғанысы.

                             Қорытынды

Бақыт Беделқанның бұл өлеңі – адамның тағдыр мен табиғат арасындағы терең байланысын ашатын, оқырманды ойландыратын философиялық лирика. Өлеңде өмірдің қысқалығы, тағдырдың сынақтары, адамның төзімділігі мен ішкі күші шебер суреттелген. Автор оқырманды өз өмірін қайта қарауға, оның мәнін түсінуге шақырады.

Өлеңнің көркемдігі, философиялық мазмұны, тіл байлығы оны қазақ поэзиясындағы үздік туындылардың бірі ретінде бағалауға негіз береді.

     Болат Бопайұлы