1812 жылы өткен соғысқа қатысқан қазақтар туралы архив мәліметтері пайда болды Бұл туралы check-point.kz сайты жариялады. Парижді басып алу кезіндегі Орынбор және Орал полкінің көп бөлігі кіші жүз қазақтарынан құралған.
Әскери ведомствоның құжаттары бойынша, соғысқа кемінде 3-5 мыңнан астам қазақ қатысқан. Соғыс кезінде ерлік көрсеткені үшін берілген наградалар мен рапорттар сақталғандықтан бірнеше қазақтың аты-жөні белгілі болды:
Яков (Жақып) Беляков — кіші жүзден шыққан 3-ші Орынбор казак полкінің майоры; Парижге дейін бірнеше жорыққа қатысқан. Кутузовтың өзі наградтаған.
Николай (Казыбай) Черныш — 4 казак полкінің командирі. Париж маңында қаза тапты. Әулие Анна және Әулие Джордж ордендерімен марапатталды.
Әкім Булатов, Майлыбайұлы — Бородино шайқасына қатысқан. Наполеонның ескі гвардиясына шабуыл жасау кезінде қаза тапты.
Карынбай Зындағұлұлы —1-ші Тептяр полкінің жауынгері; Бородино шайқасында көрсеткен ерлігі үшін күміс медалімен марапатталды.
Мұрат Құлшоранұлы — хорунжий әскери атағын иеленген; 1812 жылы 27 шілдеде кавалериялық қақтығыста ерлігімен көзге түскен.
Еріс Азаматұлы — хорунжий әскери атағын иеленген; Платова жасағының қатарында болған.
Боранбай Шашубайұлы — Романова ауылындағы шайқаста ерлігімен көзге түсті.
Ықсан Аубакирұлы — есауыл әскери мәртебесінің иегері; Романова ауылындағы шайқаста ерлігімен көзге түсті.
Сағит Хамитұлы — есауыл әскери мәртебесінің иегері; III дәрежелі Әулие Анна орденімен марапатталған.
Нарынбай Жанжигитұлы — Әулие Джордж орденімен марапатталған жауынгер әрі ақын; Парижге дейін бірнеше жорыққа қатысқан.
Әмен Байбатырұлы — жауынгер-батыр Парижді басып алғаны үшін күміс медалмен марапатталды.
Бұл әскерге қатысқан қазақтардың бір бөлігі ғана. Көбінің есімі ресми құжаттарда сақталмаған.
Қазақтардың есімі неліктен ұмытылды?
- Әскер тізімдерінде этникалық есептің болмауы: қазақтардың көбісі казактар немесе тептяри деп жазылды.
- Атауларды орыстандыру: Жақып Яковқа, Қазыбай — Николайға айналды, бұл олардың қазақ екені туралы ақпаратты жойды.
- Кеңестік тарихнама 1812 жылғы соғысты "орыс" жеңісі деп санауды жөн көрді, ал дала халықтарының үлесі елеусіз қалды.
"1982 жылғы соғысқа қазақтардың қатысқаны туралы тарихи деректер ұмтылса да, бұл - еуразиялық тарихтың ең маңызды бөлігі. Бұл тарихи деректі зерттеу қазіргі заманғы Қазақстан мен Ресей арасын жақындастыра түсіреді. Сондай-ақ Париж басқынына қатысқан қазақ жауынгерлерін іздеуге түрткі болады", деп жазған Ермек Ниязов.