📍 АҚШ пен Австралиядағы атыстар: себеп, салдары және айырмашылықтар 
🇺🇸 АҚШ: Brown University атысы және Green Card лотереясының тоқтатылуы 

Негізгі: 2025 жылдың 13 желтоқсанында АҚШ-та Род-Айленд штатындағы Brown университетінде қарулы адам инженерлік факультеттің аудиториясына кіріп, 2 студентті өлтіріп, 9 адамды жаралады. Бұл оқиға оқу кезеңінің финалдық емтиханы кезінде болды. Одан кейін MIT профессоры Нуно Лурейро да Brookline қаласында атыс оқиғасында қаза тапты (себебі әлі толық анықталмады). Тергеу нәтижесінде күдікті—48 жастағы Клаудио Невеш Валенте — кейін өз-өзіне қол жұмсағаны анықталды. Қазір мотивациясы ресми расталмаған (не үшін жасағаны әлі тексеріліп жатыр). 

Нәтижесі: 
• АҚШ президенті Дональд Трамп Green Card (DV1) лотерея бағдарламасын тоқтатты, себебі күдіктінің бұл бағдарлама арқылы елге кіргені хабарланды.
• Ішкі қауіпсіздік министрі бұл бағдарламаның «құрамында қауіпті элементтер болуы мүмкін» екенін айтты, және халықты қорғау үшін уақытша тоқтатылғанын мәлімдеді.
• Бұл шешім иммиграция саясаты және қауіпсіздік мәселелері туралы ұзақ онжылдықтар бойы жалғасатын саяси дау тудырды. 

👉 Себебі: оқу орны ішінде жасалған атыстың нақты жеке себептері анықталмаған, бірақ күдіктінің тұлғалық күйзелісі мен психологиялық жағдайы ықтимал фактор болуы мүмкін.

🇦🇺 Австралия: Bondi Beach антисемиттік террорлық шабуылы 

Негізгі: 14 желтоқсанда Сиднейдің Bondi Beach жағалауындағы Hanukkah (Ханука) мейрамында болған жаппай атыс террорлық акт ретінде бағаланды. Екі адам жұртқа оқ жаудырып, кемінде 15 адам қаза тапты, 40-тан аса адам жараланды. Полиция бір шабуылдаушыны оққа ұшырып өлтірді, екіншісі жаралы түрде ұсталды. 

Себеп және мотивация:
• Бұл әрекет антисемиттік ниетпен жасалған деп жарияланды, яғни шабуылдаушылар еврей қауымын мақсат еткен (Jewish community) және олардың мейрамын тоқтатуды көздеген деген бағалау бар. 
• Белсенді тергеу нәтижесінде шабуылдаушылардың Ислам мемлекеті (IS) идеологиясымен байланысы бар болуы мүмкін деген болжамдар айтылды, бірақ ресми түрде тікелей байланыс расталған жоқ. 

Нәтижесі:
• Бұл оқиға Австралия тарихындағы ең қанды террорлық шабуылдардың бірі ретінде қаралды. 
• Қауіпсіздік өте жоғары болғанымен, шабуылдан кейін жергілікті еврей қауымына бағытталған қорқыныш пен антисемиттік атмосфера туралы көп айтылды. 
• Премьер-министр Антони Албаниc қаруды реттеу және жеккөрушілікке қарсы заңдарды күшейтуді ұсынды. 
• Жергілікті тұрғындар мен еріктілер бірлік пен қайырымдылық акцияларына қатысты: мыңдаған адамдар қан тапсырды, құрмет көрсету шаралары өтті. 

📊 Салыстыру — Негізгі Айырмашылықтар

🧠 Тергеулердің мәні — қысқа талдау
АҚШ -та атыс неге жиі болады? 

АҚШ-та университет атыстары жиі кездеседі, себебі:

• Жеке психологиялық мәселелер,

• Қару-жараққа оңай қолжетімділік,

• Әлеуметтік шиеленістер мен қорқыныш сезімдері.

Бұл Brown жағдайында да оқушы мен оқшауланған жағдайлар ықтимал фактор ретінде қарастырылуда.

Австралиядағы атыс неге ерекшеленеді?  

Австралияда көбіне мұндай зорлық-зомбылық немесе атыс оқиғалары жиі болмайды, өйткені:

• Елде 1996 жылғы Port Arthur оқиғасынан кейін қатал қару заңдары қабылданған.

• Сондықтан бұл оқиға саяси/идеологиялық күшпен байланысты террорлық акт ретінде ерекше сыналған.

Негізгі контекст: Әлемдік шиеленістер мен радикал идеологиялар кейде бейбіт қоғамда да қоғамаралық толқуларға алып келеді. Бұл оқиға Австралиядағы ұзақ уақыт тынышықтан кейін пайда болған қауіпті көрсетеді.

📌 Қорытынды

✔️ АҚШ жағдайында атыстың нақты себебі жеке тұлғаға байланысты болуы ықтимал, әрі салдары—иммиграция саясатына өзгерістер.
✔️ Австралиядағы Bondi Beach атысы антисемиттік және идеологиялық мотивпен жасалып, елдің қорғаныс, қауымдық қауіпсіздік және қаруды бақылау заңдарын қайта қарауға түрткі болды.

Екі оқиға да қоғамға:

• қауіптілікті терең түсіну,

• қаруды реттеу,

• тұрғындардың қауіпсіздігі мен құқықтарын сақтау
  сияқты маңызды сұрақтарды қойып отыр.