ۆ تەكۋششەم گودۋ دريەۆنيايا زەمليا مانگيستاۋ، كوتورۋيۋ سوگلاسنو يستوريچەسكيم پرەدانيام ۆ رازنىە ەپوحي ناسەليالي سەم نارودوۆ وتمەتيت سۆوە تىسياچەلەتيە. ناشليس دوكازاتەلستۆا، پودتۆەرجدايۋششيە چتو نازۆانيە كرايا «مانگيستاۋ» بىلو نانەسەنو نا سترانيساح يستوريي 10 ۆەكوۆ نازاد. و تاكوي رادوستنوي ۆەستي سووبششيل گلاۆا رەگيونا ەرالى تۋگجانوۆ.
- يا راد سووبششيت و توم، چتو ۋستانوۆلەنا يستوريچەسكايا داتا پرويسحوجدەنيا نازۆانيا ناشەگو كرايا مانگيستاۋ – تىسياچەلەتيە. ۆ يستوريي سترانى نام يزۆەستنى گورودا تاراز ي شىمكەنت، تۋركەستان ي الماتى، وتمەتيۆشيە سۆوە تىسياچەلەتيە. ناش بلاگوسلوۆەننىي كراي ۆ ەتوم ريادۋ ستانەت پياتىم، - سكازال ە.تۋگجانوۆ.
ۆ سەلياح سيستەماتيزاسيي يستوريي مانگيستاۋ ۆ رامكاح پروگراممنىح دوكۋمەنتوۆ «دۋحوۆنايا مودەرنيزاسيا»، «سەم گرانەي ۆەليكوي ستەپي»، رەاليزۋەمىح پو ينيسياتيۆە ەلباسى نۋرسۋلتانا نازاربايەۆا نا مەجدۋنارودنوم ۋروۆنە بىلا ورگانيزوۆانا كومپلەكسنايا ەكسپەديسيا، ۆ كوتوروي ۋچاستۆوۆالي بولەە 20-تي ۋچەنىح يز كازاحستانا، روسسيي، ازەربايدجانا ي تۋرسيي. ك پروۆەدەنيۋ ناۋچنىح يسسلەدوۆانيي بىلي پودكليۋچەنى ي سپەسياليستى ۆەليكوبريتانيي ي يرانا. ۆ رەزۋلتاتە پروۆەدەنيا كومپلەكسنىح رابوت بىلي پولۋچەنى نوۆىە سۆەدەنيا. ناشليس پودتۆەرجدەنيا تومۋ، چتو يستوريا دريەۆنەيشەگو مانگيستاۋ بەرەت سۆوە ناچالو س ەپوحي ەنەوليتا، ت.ە. س 6000 لەتيا، ا تاكجە دوكازانو، چتو يستوريچەسكوە نازۆانيە مانگيستاۋ (مانگىشلاك) پوياۆيلوس ۆ 1000 گودۋ ناشەي ەرى.
ۆ سۆوەم دوكلادە ەرالى تۋگجانوۆ سكازال سلەدۋيۋششەە:
«ۆ مانگيستاۋسكوي زەملە ۆو ۆرەمەنا برونزوۆوگو (4-3 تىس. لەت نازاد) ي جەلەزنوگو ۆەكوۆ (2،5-2 تىس. لەت نازاد) سو ۆرەمەن ەپوحي وبيتالي دريەۆنيە گرەكي ي تاكيە نادپيسي كاك داي-داحا، ماسساگەت، سارمات نا پەرسيدسكوم يازىكە، گوۆوريات وب ودنوم، چتو جيلي تۋت جيلي رازنىە پلەمەنا كاك الان ي عۇن.
ارتەفاكتى كۋلتوۆو – پوگرەبالنوگو كومپلەكسا «التىنكازگان» ي گوروديششە «كاراكاباك» سۆيدەتەلستۆۋەت و توم، چتو ۆ ەتيح مەستنوستياح كوگدا-تو كيپەلا جيزن، تو ەست 2000 تىس. لەت نازاد تاكيە پلەمەنا كاك الان ي عۇن جيلي زدەس.
ودنا يز ۆەتۆەي ۆەليكوگو شەلكوۆوگو پۋتي (سيەۆەرنايا) پروحوديلا پو كازاحسكيم زەمليام، ا توچنەە - پو يۋگۋ ي ۆوستوكۋ، وحۆاتىۆالا سەنترالنىە تەرريتوريي ي ۋحوديلا نا زاپاد. نا پلاتو ۋستيۋرت بىلي پوستروەنى كرەپوستي، كاراۆان-ساراي، پوسەلەنيا. ەتوت ۋچاستوك ۆپوسلەدستۆيي ستال چاستيۋ ۆەليكوگو شەلكوۆوگو پۋتي، وكونچاتەلنوگو سفورميروۆاۆشەگوسيا ۆ كاچەستۆە ترانسيەۆرازييسكوگو تورگوۆوگو مارشرۋتا كو II ۆ. دو ناشەي ەرى. بىلي پوستروەنى كاراۆان-ساراي ي ۆ دريەۆنيح گوروديششاح كىزىلكالا ي كەتيككالا.
س تەح سامىح پور ي دو سەگودنياشنەگو دنيا ۆ ەتوم كرايۋ پەريوديچەسكي پروجيۆالي تاكيە تيۋركويازىچنىە پلەمەنا، كاك: وگىز، حازار، كيپچاك، نوگاي، تۋركمەن، كازاح. ەتي داننىە ۋدالوس پولۋچيت بلاگوداريا سلاجەننوي رابوتە 70 ۋچەنىح پريەحاۆشيح يز 7 ستران ميرا، زا كراچايشيە 1،5 گودا. ۆ سۆيازي س ەتيم، ۋچيتىۆايا توچنىم سۆەدەنيام پريۆەدەننىم ناۋچنىمي رابوتنيكامي وبياۆديايۋ «تىسياچەلەتيە مانگيستاۋسكوي وبلاستي»! مەروپرياتيۋ بۋدەت دان ستارت 4 يۋنيا، كوگدا سترانا وتمەچاەت ناسيونالنىي پرازدنيك، پوسۆياششەننىي گوسۋدارستۆەننىم سيمۆولام رەسپۋبليكي كازاحستان.
ۆ رەزۋلتاتە مەجدۋنارودنوي ەكسپەديسيي پو يسسلەدوۆانيۋ يستوريكو-كۋلتۋرنوگو ناسلەديا رەگيونا، ارحەولوگامي بىلي نايدەنى 5 پودزەمنىح مەچەتەي، وبنارۋجەنى بولەە 20 كولودسيەۆ وكولو 20 كامەنننىە تامگي. رابوتى ۋچەنىح بىلي شيروكو وسۆياششەنى ۆ پەچاتياح فرانيي، ۆەليكوبريتانيي، تۋرسيي، ازەربايدجانا، روسسيي.
ۆ نىنەشنەم گودۋ ۆ رامكاح ۋستانوۆلەنيا 1000 لەتيا ۋپومينانيا نازۆانيا مانگيستاۋ نا سترانيساح يستوريي بۋدۋت ورگانيزوۆانى:
- مەجدۋنارودنايا ناۋچنايا كونفەرەنسيا «ۆولنى يستوريي: تىسياچەلەتيە مانگيستاۋ.
- كومپلەكسنىە ارحەولوگيچەسكيە راسكوپكي پو دريەۆنيم گوروديششام ۆەليكوگو شەلكوۆوگو پۋتي (التىنكازعان، كاراكاباك، كىزىلكالا، كەتيككالا)؛ ناۋچنو-يسسلەدوۆاتەلسكيە رابوتى ۆ پودزەمنىح مەچەتياح ي نا ناسكالنىح يزوبراجەنياح، بۋدۋت پرينياتى مەرى پو يح وحرانە؛
- بۋدۋت سنياتى دوكۋمەنتالنىە فيلمى ۆسەميرنو يزۆەستنوي National Geographic ي فرانسۋزسكوي كومپانيەي Pernel Media؛
- بۋدۋت پرودولجەنى رابوتى پو ۆنەسەنيۋ ۆ سپيسوك ميروۆىح ناسلەديي يۋنەسكو گوروديششا كىزىلكالا؛
- رابوتى، وسۋششەستۆلياەمىە نا سيستەمنوي وسنوۆە نايدۋت سۆوە دالنەيشەە پرودولجەنيە. وني نە وگرانيچاتسيا پرازدنوۆانيەم ۋستانوۆلەنيا داتى 1000 لەتيا يستوريي مانگيستاۋ. ەتو ياۆلياەتسيا ليش ناچالوم بولشيح دەل. يسسلەدوۆانيا دريەۆنەيشەي يستوريي مانگيستاۋ، ۋحودياششەي كورنيامي ۆ گلۋب بۋدۋت پرودولجەنى ي ۆپرەد. ۆسە ۆىشەپەرەچيسلەننىە مەروپرياتيا پوسۆياششەنى ۆو بلاگو نارودا، ۆ توم چيسلە ەتو بولشيە دەلا، كوتورىە سوۆەرشايۋتسيا رادي ناشەگو پودراستايۋششەگو پوكولەنيا، - وتمەتيل ە.تۋگجانوۆ.
پىكىر قالدىرۋ