Мәмілені жазбаша бекіткен дұрыс

/uploads/thumbnail/20170708195739881_small.jpg

Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің негізгі қызметінің түріне байланысты көптеген даулы құқықтық қарым-қатынас туын­дайды, соның ішінде, құрылыс мердігерлік келісім шартынан шыға­тын, сауда-саттық келісім шарты, ақылы қызмет көрсету және тағы бас­қалары бар. Бұл туралы Қамшы порталы Айқын-ақпаратқа сілтеме жасай  отырып хабарлайды.
Соңғы уақытта сотқа түсетін даулардың кейбіреуінің саны артты. Мұның себебі тауар сатумен, қызмет көрсету түрімен байланысты мә­мі­лелердің жазбаша түрде ресімделмегеніне қатысты. Көрсетілген сала­ның азаматтық іс сараптамасы көрсетеді, тауар өткізгенде, көпте­ген сатушылар мәміленің жазбаша түрін жасауды жоққа шығарады, сатып алушының төлемге байланысты міндеттерін жауапсыз орын­дауы, қосымша дәлелдемелер табуды қажет етеді.
ҚР АК 151 б. ережелеріне сәйкес, мәмiлелер ауызша және жаз­ба­-ша нысанда жасалады (жай немесе нотариалдық). Заңдармен немесе та­раптардың келiсiмiмен жазбаша (жай, не нотариалдық) немесе өзге белгiлi бiр нысан белгiленбеген мәмiле, атап айтқанда, олар жасалған кезде атқарылатын мәмiлелердiң бәрi ауызша жасалуы мүмкiн. Мұндай мәмiле адамның мiнез-құлқынан оның мәмiле жасау еркi айқын кө­рiнiп тұрған ретте де жасалған деп саналады.
Нақты айтар болсақ, көрсетілген қарым-қатынастардың маңызды және ерекше өзгешелігі, жазбаша түрде мәміле жасаудың керектілігі, мә­міле сомасы болып табылады.Егер мәмiлелердiң жекелеген түрлерi үшiн заңдарда өзгеше арнайы көзделмесе немесе iскерлiк қызмет өрiсi­нiң әдеттегi құқынан туындамаса, мәмiлелердi жасау кезiнiң өзiнде орындалатындарынан басқа, кәсiпкерлiк қызмет үрдiсiнде жүзеге асы­рылатын; мәмiлелердi жасау кезiнiң өзiнде орындалатындарынан бас­қа, жүз есептiк көрсеткiш жоғары сомаға; заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген өзге де реттерде жазбаша түрде жасалуға тиiс (ҚР АК 152 б.). Осылайша, мәміле сомасы бойынша бекітілген есепті шек­теуде, кәсіпкерлік субъектілеріне келтірілген аспектілерді назарға ауда­рып акценттеу қажет, сондықтан серіктестік қарым-қатынаста көр­сетілген қағидаларды сақтамау, тауар өткізуде, ақылы қызмет көр­сетуде және т.б. тиесілі соманы ала алмауға әкеп соғады.
Ұзақ уақыттық серіктестік қарым-қатынаста, тараптардың ерік біл­діруіндегі шын дәлелдеме, тараптың уәкілетті тұлғасы қол қойған, қор­дың сақталатын жүкқұжаты түріндегі тауар-жарлық құжатта, жеке куәлігіндегі мәліметтер көрсетілген тауарды алу туралы сатып алушы­ның сенімхаты, тауарды қабылдау-табыстау (қызмет көрсету) туралы акт, шот-фактура. Жазбаша келісімшарт болмаған жағдайда, ҚР АІЖК 65 б. сәйкес, әр тарап өзінің талаптарының және қарсылықтарының негізі ретінде сілтеме жасайтын мән-жайларды дәлелдеуі тиіс. 
Айтарлықтай қиыншылықтар іс бойынша дәлелдемелерді табуға байланысты қарызды өндіріп алу туралы дауларды шешуде туындайды, ұйымдар арасындағы есептесу тәсілі өзара тауар, қызмет көрсету сома­сынан туындайтын, сәйкесінше даудың әр тарабы, өзіндегі ақпаратты (дәлелдемені) сақтай отырып, өзінің контрагентінің міндеттерін қарсы орын­дауда осындай жағдайдың соңғысында болмауы, іс жүзінде орын­даушыға (сатушыға) тиесілі сомамен ақысыз тауарды (қызметті) алады.
Мұндай субъектілердің іс әрекеттері негiзсiз баю мүлiктi иелену­шi­нiң, жәбiрленушiнiң өзiнiң немесе үшiншi тұлғалардың пиғылының нәтижесi не оқиғаның салдары болып табылғанына қарамастан қолданылады, соның ішінде ҚР АК 953 б.
ҚР АК 10 бабы белгілейді, кәсiпкерлiк – меншiк түрлерiне қара­мастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың, тауарларға (жұмысқа, қыз­метке) сұранымды қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағыт­талған, жекеменшiк құқығына (жеке кәсiпкерлiк) не мемлекеттiк кә­­­сiпорынды шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құ­қы­ғына (мемлекеттiк кәсiпкерлiк) негiзделген ынталы қызметi. 
Кәсiпкерлiк қызмет кәсiпкердiң атынан, оның тәуекел етуiмен және мүлiктiк жауапкершiлiгiмен жүзеге асырылады.Тәуекелділікті жою мақсатында, кәсіпкерлік субъектілеріне бизнесте серіктесті ерек­ше мұқият таңдау керек, соның ішінде шаруашылық-қаржылық қызмет жүргізуде дұрыс сақтық керек, сонымен қатар сенімді қарым-қатынасты да жазбаша түрде бекіткен жөн, азаматтық құқықтық қарым-қатынастың тұрақтылығының кепілі болып саналады.

 

 

 

Пікір қалдыру

Қатысты Мақалалар