Қазақстан әлемдік аренадағы имиджін қалыптастыратын рейтингтерге деген қызығушылыққа қарамастан, оларды өз деңгейінде орындай алмай отыр, деп жазады Finprom.kz порталы

The World Justice Project (WJP) халықаралық ұйымы жыл сайын құрастыратын Заң үстемдігі индексінде Қазақстан 66-сатыға жайғасқан. Индекс елдерді азаматтардың құқықтарын қорғайтын заңнаманың болуына негізделген ортаны құрудағы жетістіктеріне қарай бағалайды. Әрбір индикатор бойынша нәтижелер негізінде ел бойынша қорытынды балл 0-ден 1-ге дейінгі шкала бойынша есептеледі, мұнда 1 – заң үстемдігін сақтаудың ең жоғары деңгейі және 0 – ең төменгі.

WJP 2021 жылғы есебінде Қазақстан Малави мен Тунис секілді Африканың екі елімен қатар тұр. Соңғы үш жылда Қазақстанның индексі өспей, 0,52 (максималды баға) деңгейінде тұр.

Ұлт жоспары бойынша, 2021 жылы күтілетін көрсеткіш 0,53 болуы керек еді, бірақ ол орындалмады. Ұлттық экономика министрлігінің ресми сайтындағы 2021 жылға арналған есепте бұл есепті кезеңдегі бағалау нәтижелеріне әлеуметтік-экономикалық жағдайға байланысты COVID-19 пандемиясының айтарлықтай әсер еткендігімен, атап айтқанда экономикалық факторлар халықтың негізгі адам құқықтарына қол жеткізу деңгейіне теріс әсер етті деп түсіндіріледі.

Заң үстемдігі индексі сегіз көрсеткіш негізінде есептеледі: билік институттардың шектеулі өкілеттігі, сыбайлас жемқорлықтың болмауы, тәртіп пен қауіпсіздік, негізгі құқықтарды қорғау, мемлекеттік институттардың ашықтығы, нормативті-құқықтық қамтамасыз ету, азаматтық сот төрелігі, қылмыстық сот төрелігі. 2021 жылдың соңында Қазақстан ең алдымен тәртіп пен қауіпсіздік санатында табысқа жетті.

Есеп өткен жылдың қазан айында дайындалған және Қаңтар оқиғасы есепке алынбаған.

Портал келесі есепте 2022 жылдың соңында Қазақстан тәртіп пен қауіпсіздік санатындағы позицияларын жоғалтуы ықтимал деп болжайды.

Қазақстан мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін шектеу (0,43), қылмыстық сот төрелігі (0,45) және негізгі құқықтарды қорғау (0,45) саласында ең төмен көрсеткіштерге ие.

Тиімді және әділетті мемлекет құруда билік теориялық тұрғыдан ескеруі тиіс екінші маңызды көрсеткіш — Дүниежүзілік банк құрастырған Қоғамдық пікір және мемлекеттік билік органдарының есеп беруі индексі (Voice and Accountability). Ақпаратқа қолжетімділік және жергілікті халықты қызықтыратын мәселелер бойынша есеп беру және түсініктеме беру мүмкіндігі қоғамдастықтың мүмкіндіктерін кеңейту мен үкіметтің қоғам алдындағы жауапкершілігін арттырудың маңызды факторлары ретінде танылады.

"Индекс елдің жағдайын 0-ден 100-ге дейінгі шкала бойынша бағалайды. 2010–2020 жылдар аралығында Қазақстан индексі іс жүзінде өзгеріссіз қалды, тура он жылда небәрі 1,7-ге өсті. Ұлт жоспарында Қазақстан 2021 жылдың соңына дейін бұл көрсеткішті 20-ға жеткізуді жоспарлаған болатын. Рейтинг осы жылдың қыркүйек айында ғана жарияланатындықтан, жағдайдың қалай екені әлі белгісіз. Алайда бұған дейінгі деректер бұл көрсеткішке қол жеткізуге күмән келтірді. 2018 жылдан бері қоғамдық пікір мен үкіметтің есеп беру индексі үздіксіз өсуді жалғастырса да, ешқашан 1,5 тармақтан жоғары өскен емес" делінген портал ақпаратында.