2024 жылдың 1 ақпанынан бастап алғашқы 18 жастағы қазақстандықтар "Ұлттық қор – балаларға" бағдарламасы бойынша 100,5 доллардан алды. Екі жыл бұрын бағдарламаны құруды ҚР Президенті Тоқаев тапсырды. Біз жүйенің қалай жұмыс істейтінін, жас қазақстандықтар қанша алатынын және төлемдерді жіберіп алмау үшін не істеу керектігін айтамыз.

1. Бұл "Ұлттық қор – балаларға" бағдарламасы қандай?

"Ұлттық қор-балаларға" - басты мақсаты әрбір қазақстандыққа 18 жасқа дейінгі бастапқы капиталды жинақтауға көмектесу болып табылатын мемлекеттік бағдарлама. Ақша елімізде жұмыс істейтін мұнай компанияларынан қаражат келетін Қазақстан Ұлттық қорының жыл сайынғы орташа инвестициялық табысының 50% мөлшерінде түсетін болады.

Жинақтар Ұлттық қордың активтеріне инвестиция салады. Нәтижесінде арнайы шотқа инвестициялық табыс есептелетін болады. Алғашқы 18 жастағы қазақстандықтар 2024 жылы ақша алды.

2. Ақшаны кім ала алады?

Жинақтар 2006 жылы және одан кейін туылған барлық қазақстандықтарға (2024 жылы кәмелетке толмаған қазақстандықтардың саны — 6,9 млн адам) қолжетімді болады. Қазақстан азаматтығын туған кезде емес, кейінірек алған баланың ұлттық қордан дивидендтер алуға толық құқығы бар.

Басқа мемлекетке тұрақты тұруға кеткен адамдар ақшаны пайдалану құқығынан автоматты түрде айырылады. Олардың қаражаты бағдарламаға қатысатын балалар арасында қайта бөлінеді. Сондай-ақ, жинақтар тұруға ықтиярхаты бар балаларға сенбейді. Бала елден 18 жасқа дейін, бірақ Қазақстан азаматтығы өзгермеген жағдайда, ол төлем жасау құқығын сақтайды.

Өлімге әкелетін жағдайларда, мысалы, кәмелетке толмаған адам қайтыс болған жағдайда, ата-аналар қайтыс болған адамның туғанына 18 жыл толғаннан кейін оның жинақтарын ала алады.

Егер 18 жасқа толған кезде азамат ақшаны пайдаланғысы келмесе, онда олар шотта 10 жыл сақталады. Содан кейін қаражат алушының зейнетақы шотына аударылады.

3. Ақша қайда сақталады?

Жинақтар жас қазақстандықтардың арнайы шоттарында АҚШ долларымен сақталатын болады. Арнайы шоттар БЖЗҚ-да әр балаға автоматты түрде ашылады (Екінші деңгейдегі банктерге жүгінудің қажеті жоқ). Бірақ сенімділік үшін ата-аналар әр кәмелетке толмаған адамға дұрыс толтырылғанын тексерген дұрыс:

• баланың жеке куәлігін алыңыз (егер қандай да бір себептермен бұл әлі жасалмаса),
• баланың деректері дұрыс көрсетілгенін тексеріңіз: тегі, аты және әкесінің аты, туған күні, ЖСН, азаматтығы,
• өзінің жеке кабинетінде Egov.kz "балалар туралы мәліметтер" бөлімінде балалар туралы мәліметтердің бар-жоғын тексеріңіз.

Егер баланың жеке куәлігі немесе ЖСН болмаса, тұрғылықты жері бойынша ХҚКО-ға жүгіну қажет. Сондай-ақ, егер азаматтығы болмаса немесе дұрыс көрсетілмесе, көші-қон қызметіне.

4. 18 жасқа дейін қанша қаржы жиналады?

Әр балада жиналатын нақты соманы шенеуніктер айту қиын. Жыл сайын ол Ұлттық қор активтерінің өсуі және инвестициялық табыс алу есебінен ұлғаятын болады.

Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыровтың айтуынша, " жылына орта есеппен, қайта инвестициялауды есепке алмағанда, балаларға шамамен 100-150 доллар есептелетін болады. 18 жыл ішінде қайта инвестициялауды ескере отырып, шамамен үш мың доллар жинақталады".

Жиналған қаржы Қазақстанның Ұлттық қорының орташа жылдық табыстылығын пайдалану негізінде есептеледі. Ол қордың ағымдағы көлемі 60,2 млрд АҚШ доллары және алушылар саны шамамен 6,5 млн балалар мен 18 жасқа дейінгі жасөспірімдер кезінде шамамен 3,17% бағдар береді.

5. Неліктен басқа мұнай елдерінде 18 жастағы балалар 3,5 мың доллар алады?

Иә. Бірақ қаржылар әртүрлі. Мысалы, БАӘ-де бала туылған кезде оның шотына 60 мың доллар есептеледі, ол оны 18 жасында ала алады.

Катарда бала (ел азаматы) туылған кезде шот ашылады, оған шамамен 3 мың доллар аударылады. Болашақта шот толықтырылады.

6. Sony PS сатып алуға ақша жұмсауға бола ма?

Өкінішке орай, бақытымызға орай, жинақтарды тек тұрғын үй жағдайларын жақсарту және колледждерде немесе университеттерде білім алу үшін пайдалануға болады.

7. Ақшаны қалай алуға болады?

Балалар 18 жасқа толған кезде жинақтар нысаналы жинақтау шоттарына (ОЖЖ) аударылады. Осы сәттен бастап ақша инвестициялауды тоқтатады.

Жобаның уәкілетті операторларының бірі болып "Отбасы Банкі"тағайындалды. Банк платформасында enpf-otbasy.kz екі мақсаттың бірін қашықтан таңдап, өтініш беруге болады. Ақша БЖЗҚ-дан түскен кезде банк барлық құжаттарды тексереді және оң шешім қабылданған жағдайда қаражатты қайта бағыттайды. Сол жерде платформада қаражатты қажетті валютаға айырбастауға болады.

Платформаны пайдалану үшін ЭЦҚ пайдалану арқылы авторландыру қажет. Содан кейін БЖЗҚ-дан қаражат аудару үшін ағымдағы шот ашу қажет.

8. Ал есеп шот аяқ асты бұғатталып қалуы мүмкін бе?

"Ұлттық қор-балаларға" бағдарламасы бойынша төлемдер кейбір адамдардың пайдасына қамауға алынбайды немесе өндірілмейді. Жинақтар банкте сақталғанша, олар уақытша шектеуге жатпайды.

Нысаналы жинақтарды төлеуге (сондай-ақ олар 10 жыл ішінде талап етілмеген жағдайда) салық салынбайды.

9. Ата-аналар есеп шоттағы қаражатты қалай бақылай алады?

Кәмелетке толмағанның ата-аналары немесе заңды өкілдері есептеулерді порталдағы жеке кабинетінде бақылай алады Egov.kz, сондай-ақ сайтта enpf.kz.

10. Жинақтарды бірнеше бөлікке бөліп қолдануға бола ма?

Жинақ шотындағы ақшаны шексіз рет пайдалануға болады, бірақ жинақталған сома шегінде және мақсат таңдалған кезде: тұрғын үй жағдайларын жақсарту немесе оқу ақысын төлеу.