Алматы қаласының Орталық мемлекеттік мұрағатында Қазақ хандығының 550 жылдығына орай «Қайта оралған жәдігерлер» атты көрме ұйымдастырылып, дөңгелек үстел өтті. Шараға жоғары оқу орындарының студенттері мен тарихшылар жиналды. Бұл туралы Қамшы порталы Айқын-ақпаратқа сілтеме жасай отырып хабарлайды.
«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында Орта Азия мен Қазақстан аймағынан табылып алыс, жақын шетел мұрағаттарына өтіп кеткен құжаттардың көшірмелері әкелінген.
Бұл құжаттарда Орта Азия және Қазақстанның географиялық жағдайы, осы аймақтың тарихи-мәдени ескерткіштері, қазақтардың тұрмыс-тіршілігі, аңыздары, ондағы тарихи өзгерістер туралы мәліметтер берілген және сол жердің табиғатына жан-жақты ғылыми талдаулар жасалынған. XIX ғасыр мен XX ғасырдың басында батыс елдердің зерттеушілері мен саяхатшылары Орта Азия мен Қазақстан аумағына жүргізген ғылыми экспедициясы кезінде түсірген «TURKESTAN» альбомы және «Жетісу» ескерткіштері атты суреттер топтамасы ерекше орын алады.
Тақырыпқа орай «Таңбалы мемлекеттік тарихи-мәдени және табиғи қорық мұражайы» өзінің «Тарихтың түпқазығы – Таңбалы» және де «Республикалық кітап мұражайы» – «Қазақ хандығына 550 жыл» атты кітап көрмелерін алып келді.
Көрмеде Орталық мұрағат қорындағы құнды құжаттармен қатар, Республикалық кітап музейінде шыққан кітаптар, ертедегі қисса-дастандар, хандар, батырлар туралы жәдігерлер қойылды. Сондай-ақ ата-бабаларымыздың тарихы туралы сонау көне заманда тасқа қашалып жасалған таңбалы тастар, яғни тастағы суреттер, түрлі бейнелер әкелінген. Таңбалы қорық музейінен жеткен тарихи жәдігерлер арасында – қабірлерден табылған керамикалар, яғни қыш-құмыралар, жартас суреттерінің көшірмелері мен кітаптары бар.
Одан бөлек, Алматы қалалық Орталық мемлекеттік мұрағатының директоры Абзал Ботановтың айтуынша, «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша Рамазан Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының және мұрағат қызметкерлерінің экспедицияға шығуымен әкелінген құжаттар көрмеден орын алып отыр.
Көрмеде 8 стендке 16 плакат қойылған. Бұлар – Ұлыбритания, Франция, Қытай, Мәскеу, Санкт-Петербор, Омск қалаларынан әкелінген құжаттар. Сондай-ақ Қытайдың бірінші тарихи мұрағатынан келген құжаттар, Ұлыбританияның мемлекеттік кітапханаларынан әкелінген құжаттар бар, Түркістан альбомы, Сәкен Сейфуллиннің Омбыда оқыған кезіндегі куәлігі, Нығмет Нұрмақовтың жеке куәлігі, солардың табельдері бар, сонымен қатар Абылай ханның дәрі-дәрмек сұратқан хаты, Әбілпейіз Сұлтанның өзін елшілікке ұсынған хаттары, Сянь Лун патшасы сарайында сақталған 33 бағаналы карта бар.
– Бұл қорда көптеген карталар бар. Тарихшылардың айтуынша, бұл карталар бұрынғы карталарға қарағанда, «нақты әрі дәл деректер» деп айтылады. «Қайта оралған жәдігерлер» атты құжатты көрме мен дөңгелек үстелді ұйымдастыру себебіміз – қор құжаттарын жарыққа шығару. Жалпы, мұрағатымыз үш бағытта жұмыс істейді – құжаттарды жинау, сақтау және пайдалану, – дейді Абзал Ботанов.
Жиынға қатысқан студенттер мен мұрағатшылар жазушы, «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері Нағашыбек Қапалбекұлы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті тарих ғылымдарының кандидаты, доцент Бақыт Нұрпейісова, Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогика университетінің профессоры, полиция полковнигі Талдыбек Әлиұлы Нұрпейіс, Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогика университетінің кафедра меңгерушісі, тарих ғылымдарының кандидаты, саясат ғылымының докторы Жомарт Құдайбергенұлы Симтиков, Р. Сүлейменов атындағы шығыстану Институтының ғылыми жетекші маманы, тарих ғылымдарының кандидаты Нәпіл Базылхан және тарих ғылымдарының докторы, Қазақстан Республикасы Президенттік Мұрағаты директорының орынбасары Әлімғазинов Қайрат Шәкәрімұлы дайындаған баяндамаларынан қазақ хандығы туралы көптеген мәліметтер алды.
– Қазақ хандығы тарихының бетін жаңа ғана аштық. Ол – қалың, қатпар-қатпар дүние. Мұны кейінгі ұрпақтың санасына құя беруіміз керек. «Қанша хан болды, несімен ерекшеленді, дәуірі қандай болды?» деген сияқты нәрселерді айту – біздің парызымыз, – дейді жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы.
Пікір қалдыру