Теңгенің долларға қатысты бағамының құбылуына байланысты қоғамда әртүрлі пікірлер айтылып жатыр. Бұл туралы Қамшы порталы Айқын-ақпаратқа сілтеме жасай отырып хабарлайды.

Сауда-саттық құралының сан құбылуы, әрине, бәрімізді де бей-жай қалдыра алмайды. Бірақ «Неліктен осындай қадамға бардық?» деген сауалға ауқымды түрде жауап іздеп көрдік пе? Таргеттеу, яғни ақша  агрегаттарының  өсу бағдарларын белгілеу мемлекеттің әлемдік экономикалық дағдарысқа қарсы саясатының  ең маңызды бөлігі екендігін басты назарда ұстауымыз қажет. Қазіргі отандық нарықта қалыптасып отырған жағдайды күрделі кезеңнің төтенше қауіп-қатерлеріне мемлекеттің  жауабы деп ұққан жөн. Осы тұрғыдан алып қарағанда,  таргеттеу – қорғаныс амалы. Еліміз бүгінде әлемдік дағдарысқа  қарсы тұру амалдарын барынша қарастырып бағуда. 

Таргеттеу – аман алып қалатын амал деп те қарастыруымызға болады. Биыл қат­ты қысымның салдары барлық  дерлік дамушы елдер валюталарына, атап айт­қан­да, бразиялық песодан қытай юаны мен тү­рік лирасына дейін әсер етті. Бұл кезде пост­кеңестік елдер валюталары да құл­ды­рау­ды бастан өткізіп жатты. Мұндай жағ­дай­да Қазақстанның да бұрынғы валюта сая­сатын сақтап қалуы қорды ысырап қылу мен экономиканы күйрету болып шығар еді. 
Мемлекет ақша агрегаттарының өсу ба­ғаларын белгілеу саясатын сәтті енгізу ар­қылы «жаңа қалып» идеологиясына иек ар­тады, халықтың бағам құбылуына қа­тыс­ты дүрлігуіне жол бермейді. 
«Жаңа қалып» мәнісі: әлем ұзақмерзімді тұ­рақ­сыздық кезеңіне еніп келеді. Ұлттық валюта бағамының құбылмалылығы – жаһан­дық тұрақсыздықтың шарасыз кө­рі­нісі. Бұл – ешқайда қашып құтыла  ал­майтын жағ­дай. Сондықтан теңге  құ­­­был­­ма­лылығына бизнес саласы да, халық та қалыптасуға тиіс. Ұлттық валюта бірде төмен, бірде жо­ға­­ры өте тез құбылуы мүм­кін. Біз оған дайын болуға тиіспіз.
Теңге бағамының құбылуы – бұл біздің эко­но­микамыздың өте жылдам түрде құ­былып отырған әлемдік жағдайына дағ­ды­лану амалы. Мұндай қадамсыз біздің эко­номикамыз күйреуге ұшырауы мүмкін. Сол себепті, бұл әрекетке түсіністікпен қараған абзал. Жаһандық дағдарыстың алдын алу үшін, өз экономикамызды сақтандыру үшін Үкімет қол қусырып қарап отырған жоқ. Таяуда Парламент Мәжілісінде осы мә­селелерге байланысты «Атаулы әлеу­меттік көмек көрсету туралы», «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру ту­ра­лы» заң жобалары қаралады. Бұл заңның барлығы да халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталған. 
Ұлттық банк төрағасы Қайрат Келім­бе­тов осыдан бір ай бұрын, бас банк теңгені ер­кін айналымға жіберетіндігін, қаржы на­рығына араласпайтындығын мәлімдеген еді. Қазір теңгенің долларға шаққандағы құны­ның арзандап кетпеуі үшін нарыққа арала­сып, миллиондаған қаржыны жұмсай бас­та­ды. Біз «Не үшін мұндай қадамға ба­рып отыр­сыздар? Теңге еркін айналымға жі­бе­ріл­ген жоқ па еді?» деген сауалды Ұлт­тық банк төрағасы Қайрат Нематұлына қой­ған едік:
– Соңғы күндері алыпсатарлық ойын ушы­ғып кеткендіктен, біз нарыққа ара­ласу­ға мәжбүр болдық. Нарыққа мани­пуля­ция жасайтын екі-үш ойыншы бар. Қа­зір солардың қатысымен болған оқи­ға­ларды талдап жатырмыз, интервенция жа­сауға мәжбүр болдық. Енді күн сайын на­рыққа қанша қаржы шығарғанымыз ту­ралы ақпаратты ашық жариялап тұрамыз. Тең­генің еркін айналымға шығуы – Ұлттық банк­тің мүлде қарасын көрсетпей қоюы де­ген сөз емес, біз барлық жағдайды мұ­қият қадағалап отырмыз. Біздің нарыққа қатысу құқығымыз бар. Сондықтан керек кез­де нарық жұмысына араласамыз. Нарық қал­пына келмейінше қатыса беруімізге ту­ра келеді. Қазір жаңа қаржы несие сая­са­ты, жаңа жүйенің тарихы қалыптасып жат­қан кезде оны түйсіне білген абзал. 
Жалпы, қаржы нарығында болып жат­қан жағдай нарықтың әлі қалып­тас­па­ған­ды­ғынан хабар береді. Екі үш ойын­шы­ның ойынын нарық деп айтуға келмейтін шы­ғар. Олар таңертең валютаны сатып алып, кешке бір-біріне сатумен шұғыл­да­нады. Соң­ғы уақытта осындай жағдай қалып­та­сып отыр. Сондықтан мұны жаңа бағамның ке­зеңі деп атау қиындау. АҚШ немесе Ре­сей­дегідей үлкен нарық бізде жоқ. Нарық­тың болуына тек Ұлттық банк емес, жалпы, барлық қаржы жүйесі жауапты. Арнайы ере­желер, әрі қарай қалай ұстану кодексі пай­да болып, қажеттілікті сезінуі тиіс. Тең­генің еркін айналымға өтуіне енді ғана бір ай болды, өзіндік ережелер қалыптасып жа­тыр. 
Инфляциялық таргеттеуге өтудің ал­ғаш­қы жылы халық үшін де, нарық үшін де өте күйзелісті жағдай болатыны рас. Көр­ші­лес елдердің валюталық нарығында не бол­ғанын өздеріңіз де көрдіңіздер. Сыртқы эко­номикалық ахуалдың жайы да белгілі. Оның үстіне, жаңа айтқанымдай, жаңа ойын ережелері қалыптасып жатыр, сон­дық­тан мұның бәрін бастан өткізу керек. 
Ілияс ИСАЕВ, экономист:
– Еуропа мемлекеттері екінші дүние­жү­зілік соғыстан кейін доллардың қы­сы­мы­мен, яғни осындай девальвациялық сая­сат­пен көп уақыт бойы күрескен. Бұл өзі әлемдік тәжірибеде бар.  Девальвациялық саясатты жүргізу – отандық өнеркәсіпті, отан­дық экспортерлерді қолдау. Теңгені шетел валютасына қатысты девальвациялау немесе құнсыздандыру объективті жағ­дай­дан туындап отыр. Біріншіден, біздің эко­номикамыз әлі де болса әртараптан­ды­рыл­маған. Біз мұнай, металл, астықтан түскен түсімге, жалпы экспорттан түскен түсімге көп жағдайда тәуелді болдық. Сыртқа не­гізінен шикізатты шығардық. Шикізатқа тә­уелді экономика болдық. Әрине, эконо­ми­каны әртараптандыру бір немесе екі он­жылдықта бітетін шаруа емес, өте күр­делі дүние. Біз қайта өңдеу саласын дамы­туымыз керек. Елбасымыз машина жасау саласына көп көңіл бөліп келеді. Машина жасау саласын бізге ешкім қалыптастырып бермейді. Бұл салада өз күшімізге сендік. Әуелі Американың үлкен компаниясымен бірігіп тепловоз, сосын вагон құрастыру қол­ға алынды. Міне, машина жасау саласы са­тылап-сатылап дами бастады. Содан ке­ліп Ресей, Жапония машиналары құрас­тырыла бастады. Себебі, біріншіден, кадр керек. Екіншіден, техника-технология қажет. Үшіншіден, машина жасау саласын қалыптастыру үшін жақсы зауыттар салу керек. Ол зауыттарды заманауи үлгіде, ав­то­маттандырылған қондырғылармен жаб­дықтауға тиіспіз. Бұл бір күннің ісі емес. Біз машина жасау саласының іргесін қалау үшін шикізаттан түскен түсімді пайдалана бас­тадық. Дегенмен, біз әлі де болса эко­номикамызды әртараптандырып үлгерген жоқпыз. Осыдан келіп ақша массасының көп бөлігі доллар болып кетті. Отандық на­рықта доллар теңгемен қатар жүрді.Үлкен сауда-саттықтарда доллар шешуші рөл атқарды. Өйткені үлкен сауда-сат­тықтарда, инвестицияда тек қана біздің Қа­зақстан емес, бүкіл әлем сондай. Іргелес жат­қан алып мемлекет Қытайдың өзі со­лай. Таяуда ғана Қытай Ресеймен 400 мил­лиард долларға келісімшарт жасады. Юа­ньмен немесе рубльмен емес, доллармен жа­са­ды. Доллар әлемдік валюта болғаннан кейін «Шеврон», «Дженерал электрик», «Ко­ка кола», «Майкрасофт» сияқты тран­сұлт­тық компаниялардың барлығы да дол­лармен жұмыс істейді. Бізге инвестициялар әкелетін, зауыт салатын әлемдегі өте қуат­ты компаниялар. Олар да доллармен жұ­мыс істейді. Шетелдік инвесторларды тар­ту үшін экономикамыз ашық болды. Сол себепті, доллар ішкі нарықта еркін ай­на­лыста жүрді. Міне, осыдан келіп дева­льва­ция деген мәселеге келіп тірелдік. Біз, бі­рін­шіден, дамушы мемлекетпіз. Екін­ші­ден, нарығымыз да аса үлкен емес. Біздің, бір жағынан долларға біржолата ырық беруімізге де болмайды, екінші жағынан бұл валютадан мүлдем бас тарта алмаймыз. Сондықтан екі саясаттың арасында тепе-теңдікті сақтау мақсатында Ұлттық банк осын­дай қадамға барып отыр деп ойлай­мын. Біз жаһандық экономиканың құра­м­дас бөлігіміз. Әлемде болып жатқан жағ­дай­дан сырт қала алмаймыз. Ұлттық ақша жүйе­сін демеудің, оны қорғаудың бүкіл әлем­де қалыптасқан әдістері өте көп. Ал­дағы уақытта валюта саясатында көп әдіс­тер қолдануымыз керек. Біз біржақты жол­мен жүріп кеттік. Долларға есік-тере­земізді айқара ашып тастадық. Валюталық либерализациялау саясатын макроэко­но­микалық жағдайымызбен санаса отырып жүр­гізген дұрыс деп ойлаймын. Макроэ­ко­номикамыз жақсара бастады ма, жарай­ды валюталық шектеулерді алып тас­тайық. Макроэкономикалық жағдайымызға, ішкі нарығымызда өзара сауданың үлес салма­ғына қатысты, экономиканы әртараптан­дыру дәрежесіне, шағын және орта биз­нестің дамуына байланысты валюталық шектеулерді бірден алып таста­май, валю­талық ырықтандыру саясатын ақырындап, сақтықпен жүргізіп отырған дұрыс деген ойдамын.