Қазақстандағы үкіметтік емес ұйымдардың даму динамикасы

/uploads/thumbnail/20170708200014696_small.jpg

Үкіметтік емес сектор қызметінің даму динамикасы жайында сөз болғанда, әдетте ең алдымен аталған саланың қызмет жүйелілігін реттеп отыратын жетілдірілген заңнама, мемлекет пен ұйымдар арасындағы екіжақты тиімді байланыс, сонымен қатар үкіметтік емес ұйымдар ісін қадағалау, есеп беру механизмі сынды дүниелер қарастырылады. Бұл туралы Қамшы порталы Айқын-ақпаратқа сілтеме жасай отырып хабарлайды.

Себебі, мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдар арасындағы екіжақты тиімді механизм орын алғанда ғана аталған сала жоғары нәтижесін бере алады.

Алайда еліміздегі үкіметтік емес сектор са­ла­сында мұндай мәселелерге жауап іздеу барысында қи­налатынымыз сөзсіз және мұның себебі бар. Мә­селен, тіркелген ҮЕҰ саны 20 мыңнан асып жы­ғылса да, мемлекеттік органдарға ұйымдармен жұ­мыс жасау әлі күнге дейін күрделі, себебі аталған ұйым­дардың жұмыс жасау бағыты мен механизмдері туралы айту қиын. Әдетте, көптеген дамыған мем­лекеттерде үшінші сектор қызметін бақылауға ар­налған үкімет жанынан арнайы департамент немесе қа­дағалау органдары жұмыс жасайды. Атап кетер болсақ, Ұлыбританияда министрліктер жанында «Үшін­ші сектор департаменті», ал Хорватияда «үшін­ші сектор комитеті» сынды арнайы мемле­кет­тік органдармен қатаң қадағаланады, ал АҚШ штаттарында сала қызметі муниципальдық деңгей­де мәселелерді шешу үшін лицензияланады және мұндай жүйе өз кезегінде мемлекет тарапынан ұйым­дар ісін қадағалауға мүмкіндік береді. Бұл орай­да біздің елде салық және статистика коми­теттері тарапынан үкіметтік емес ұйымдардан жыл­дық қатаң есептеме талап етілмейді, ең бастысы, өз уақытында салық декларациясын өткізсе болғаны, бір қызығы декларацияда ешбір сандық көрсет­кіш­тер айшықталмаған. Мүмкін, осы себептен де болар, елі­міздегі әлеуметтік қызмет көрсету нарығының ба­сым бөлігі әлі күнге дейін мемлекеттік орган­дар­дың ықпалына тиесілі. Ал ұйымдар құзырына әлеу­меттік мемлекеттік тапсырыс аясында ғана жүзе­ге асырылатын жобалар қарастырылған. Қар­жы­ландырудың аталған бір ғана түрінің болуы, қазіргі уақытта үшінші сектор қызметінің нәтижелі жұ­мыс жасауына тосқауыл болып отырса, екінші жағынан мемлекетке де азаматтық қоғам деңгейін көтеруге кедергілер келтіріп отырғаны сөзсіз. 
Бүгінде әлемдік тәжірибе үшінші сектор сала­сының нәтижелі жұмыс жасауы үшін қаржыландыру мен донорлар тарту ісінде көптеген мүмкіндік жа­сап отыр. Мәселен, Еуропаның дамыған мем­ле­кет­терінде нормативтік акт аясында ҮЕҰ-ға субсидия, грант пен сыйақы қарастырылған және халықара­лық, жергілікті донорлар арқылы үкіметтік емес сала қызметін жандандыру ісі де қолға алынған. Елі­мізде Мәдениет және спорт министрлігі ұсыны­сымен үкіметтік емес сектор ісіне арналған «Қазақ­стан Республикасының кейбір заңнамалық акті­ле­ріне үкіметтік емес ұйымдардың қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу бо­йын­ша» үкімет қарауына тапсырылған заңнамалық толық­тырулар алдағы уақытта сала қызметінің жаңа сипатта дамуына үлес қосады деген сенім мол. Се­бебі, жаңа заңнамалық толықтырулар бірыңғай опе­раторды іске қосуды қарастырып отыр. Опе­ратор мемлекет және халықаралық донорлар сені­міне ие болған, үкіметтік емес ұйымдардың игілігі үшін қызмет ететін болады. Аталған толықтырулар Қазақстанның Азаматтық Альянсы тарапынан ұсынылғанымен республика бойынша үкіметтік емес ұйымдар арасында да кең талқылауларға түсті. Мәселен, заңнама бойынша 3500 БАҚ және интер­нет ресурстарында баспалық мақалалар және 50 видеоконференция жарыққа шықты. Ендігі тұста ұйым­дар қызметінің даму динамикасы жаңа жұмыс жүйесімен тікелей байланысты. Қазіргі уақытта ұйымдардың сандық көрсеткішін ғана емес, нақты жұмыс жасаушы ұйымдар санын, қызмет саласы, жү­зеге асырған жобалары сынды құнды ақпарат­тар­ды жинақтау үшін бірнеше ай бұрын Мәдениет және спорт министрлігі мемлекеттік әлеуметтік тапсы­рыс негізінде «Нұр Отан» партиясы саяси ме­недж­мент мектебіне жүзеге асыруына тапсы­рыл­ды. Жыл соңында үкіметтік емес сектор қызметінің бүгін­гі жай-күйін толық көре алатын боламыз. Өз кезегінде жасалынған мониторинг жаңа қабыл­данатын заңнама бойынша инновациялық бағытта жұмыс жасайтын болады. 

Қатысты Мақалалар