Ш. Ергөбек: Қазақстандағы жоғары өнер білім беру мекемелерінің әлеуметтік жауапкершілігі

/uploads/thumbnail/20251014151920358_big.webp

Қазақстан – Ұлы Даланың жаны, тамыры тереңде жатқан өркениет пен бүгінгі заманның тоғысында тұрған рухани кеңістік. Мұнда өнер – уақыт пен кеңістікті, ата-баба мұрасы мен болашақтың үмітін байланыстыратын киелі көпір. Сол себепті еліміздегі жоғары өнер білім беру мекемелерінің рөлі тек кәсіби мамандар даярлау шеңберімен шектелмейді. Бұл мекемелердің әлеуметтік жауапкершілігі – қоғамның рухани тынысын тану, ұлттық болмысқа қызмет ету, шығармашылық арқылы адам мен әлем арасындағы үндестікті қалыптастыру.

Ұлттық мәдениет: рухани код пен жауапкершілік негізі

Мәдениет – халықтың жады, үні, жаны. Ал өнер – сол рухтың көрінісі. Қазақстандағы жоғары өнер оқу орындары ұлттың рухани тамырын тануға, оны сақтап, жаңа формада өрбітуге міндетті. Бұл жауапкершілік тек дәстүрді қайталауда емес, оны қазіргі әлемнің тілімен сөйлетуге, жаңа буынға жеткізуге, сол арқылы ұлттық бірегейлікті жандандыруға бағытталған.

Әрбір өрнек, күй, бояу – халықтың рухани тәжірибесінің көрінісі. Өнер білім ордалары осы мәдени кодты зерттеп, терең ұғындырып, оны студенттердің жүрегінде қайта тірілтетін ортаға айналуы тиіс. Бұл – ұлттың мәдени жадын сақтап қана қоймай, оны жаһандық өркениетпен үндестіру жолындағы шығармашылық миссия.

Жергілікті қауымдастық: өнердің тамыры мен тыңдаушысы

Жоғары оқу орындары өз қызметін тек академиялық шеңберде емес, жергілікті қауымдастықпен тығыз байланыста жүзеге асыруы қажет. Қала, ауыл, аудан — бұл тек географиялық мекен емес, өмір, эмоция, тарих, үміт пен күрес орны. Өнер оқу орындары сол кеңістіктегі адамдардың сезімін ести алуы керек.

Қоғамға ашық көрмелер, көшпелі дәрістер, қоғамдық арт-инсталляциялар, мектептер мен мәдениет үйлерімен серіктестік — бұлар халық пен өнер арасындағы шынайы байланысты қалыптастырады. Бұл диалог біржақты емес, өзара байытушы процесс. Өнер адамдарды шабыттандырса, халық – өнерді мазмұнмен, шынайылықпен нәрлендіреді.

Инклюзия: әртүрлілік – адамгершілік пен сұлулықтың бастауы

Бүгінгі қоғамда инклюзивтілік – артықшылық емес, қажеттілік. Өнер – шекараларды бұзатын, айырмашылықтарды көркем қабылдауға үйрететін тетік. Жоғары оқу орындары ерекше қажеттіліктері бар адамдарға, әлеуметтік осал топтарға, этникалық және тілдік азшылықтарға ашық болуы тиіс. Себебі өнер – баршаға ортақ тіл, ал оның есігі ешкімге жабық болмауы керек.

Инклюзия — шығармашылық еркіндіктің негізі. Әртүрлі көзқарастар, тәжірибелер мен сезімдер бірігіп, өнердің кеңістігін байытады. Ерекше қажеттіліктері бар студенттердің туындылары жаңа эстетика мен дүниетанымның бастауы болуы мүмкін. Сондықтан инклюзивті орта құру – тек әлеуметтік талап емес, этикалық және шығармашылық жауапкершілік.

Тұлға және шығармашылық еркіндігі

Өнер – адамның ішкі әлемінің көрінісі. Шынайы шығармашылық — тек қабілет емес, бұл – еркіндікке, өз-өзіңді іздеуге, тануға жол. Өнер оқу орындары студенттерге өз болмысын табуға, оны еркін әрі терең жеткізуге жағдай жасауға міндетті. Әрбір жас суретші, музыкант, дизайнер – ұлттың жаңа рухани әлемін қалыптастырушылар.

Әлеуметтік жауапкершілік дегеніміз – осы шығармашылық еркіндікке кеңістік беру, әр талантты жеке тұлға ретінде қабылдап, оның болмысын ашуға мүмкіндік жасау. Бұл – қоғамға берілетін ең шынайы әрі ұзақмерзімді инвестиция.

Жаһандану және ұлттық өнердің жаңғыруы

Жаһандану дәуірінде әлем мәдениеттері тоғысып, жоғалып кету қаупі де, өзара байыту мүмкіндігі де қатар келеді. Қазақстанның өнер мекемелері осы екі ұшты процесте ұлттық өнердің аутентикасын сақтап, оны жаңаша тілмен жеткізу жолдарын іздеуі керек.

Мақсат – оқшаулану емес, өз үнін жоғалтпай, әлеммен тілдесу. Қазақ өнерінің үні – дала сарыны, жырдың үні, қобыздың сыры. Осы үн жаһандық кеңістікте естіліп, бағалануы үшін оны түсінікті, бірақ өз болмысынан айырылмаған тілмен ұсыну қажет. Бұл – шығармашылық пен стратегияның, жүрек пен парасаттың үндестігі.

Қазақстандағы жоғары өнер білім беру мекемелерінің әлеуметтік жауапкершілігі — ұлт болмысын сақтау, оны қазіргі заманмен үйлестіру, әртүрлілікті мойындау, тұлғаны еркін шығармашылыққа жетелеу, жергілікті қауымдастықпен үндесу және бүкіл әлеммен рухани диалог орнату арқылы көрініс табады.

Бұл миссия — шынайы мағынада рухани көшбасшылықтың бір формасы. Өнер арқылы қоғам өзін таниды, өткенін ұғынады, болашағына үмітпен қарайды. Сондықтан өнер мекемесі — жай оқу орны емес, ұлттың жүрегі соғатын рухани кеңістік.

Шыңғыс Ергөбек

Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының оқу және оқу-әдістемелік жұмыстар жөніндегі проректоры

Ш. Ергөбек: Қазақстандағы жоғары өнер білім беру мекемелерінің әлеуметтік жауапкершілігі

Қатысты тегтер :

Қатысты Мақалалар