14 maýsym kúni alǵashqy otyrysyn ótkizgen Jer reformasy jónindegi komısıa bastapqyda kópshiliktiń jer máselesine degen kúdigin qoıyltqanymen ýaqyt óte kele birshama qalypty jumys rejımine kóshkendeı. Osyǵan deıin úsh otyrys ótkizgen komısıa músheleri erteń Kókshetaý qalasynda bas qospaq, - dep habarlaıdy Qamshy.kz.
Á degende quramyna 75 azamat ótken komısıanyń alǵashqy otyrysynan soń-aq, eks-senator, saıasatker Záýresh Battalova bastaǵan biraz azamattar onyń jumysyna endi qatyspaıtyndaryn aıtyp ketip qaldy. Degenmen de komısıada áli de jerdi shetelge jalǵa berýge, el azamattaryna jeke menshikke satýǵa ashyq qarsylyq bildirip, ol oılaryn barynsha dáıektermen negizdep júrgen azamattar barshylyq. Buryn bylaıǵy jurt «jaǵympaz, jaramsaq» dep at qoıyp, aıdar taqqan biraz azamattar da komısıa otyrystarynda saıası «aqıdalarynan» aýytqyp, jerge janashyr bolyp sóılegen bolýda. Qalyń el Azattyq taratatyn komısıa otyrysynyń onlaın-kórsetiliminen basqany emes, eń aldymen Aıdos Sarym, Januzaq Ákim, Muhtar Taıjan, Muhtar Shahanov ne aıtar eken dep eleńdep otyratyn boldy. Sońǵy otyrystaǵy burynǵy aýylsharýashylyǵy mınıstri Aqylbek Kúrishbaevtiń sózderi de kóptiń kóńilinen shyqqandaı.
Ár otyrys saıyn ýaqyt ótkizip, jerdiń qadir-qasıeti týraly leksıa oqýdy ádetke aınaldyrǵan ánebir akademıkterge toqtalmaı-aq, myna máselege nazar aýdartqandy jón kórip otyrmyz. Komısıa quramyndaǵy bilim-biliktiligi moıyndalǵan, saıası qaıratkerligin el biletin, opozısıadaǵy «stajy» da birazǵa baratyn qarjyger Oraz Jandosovtyń úni nege estilmeıdi?
Osy kúni Orazdyń qazaqshaǵa shorqaqtyǵyna, qazaqy ortaǵa etene emestigine kóp adam mán bermeıdi. Mán bergizbeıtin de sebepter kóp. 2001 jyly bir top saıasatker «quzyrly kúıeý bala» Rahat Álıevtiń bylyǵyn áshkerelep, Úkimettegi qyzmetterinen óz erikterimen otskavkaǵa ketkende olardyń ishinde osy Oraz da bolǵan. «Qazaqstannyń demokratıalyq tańdaýy» qozǵalysyn qurǵan ol jigitterdiń birshamasy 2002 jyly «Aq jol» demokratıalyq partıasy degen jańa saıası qurylymnyń týyn kóterip shyqty. Partıanyń bes birdeı teń tóraǵasy jumylsa judyryq bolyp, el muńyn, bılik bylyǵyn áshkereleıtin, qur synap qana qoımaı, ekonomıkany tiktep, el áleýetin arttyratyn balama jobalar usynýymen erekshelendi. Álıhan Báımenovtiń qazaqılyǵy, ult rýhanıatyna janashyrlyǵy, zıaly qaýymmen syılastyqqa negizdelgen baılanysta bolýy, Bolat Ábilovtiń batyl málimdemeleri, bıznestegi tájirıbesi, Lúdmıla Jýlanovanyń memlekettik qyzmettegi joly, áleýmettik qorǵaý salasyndaǵy biliktiligi partıa bedeldiliginiń sózsiz kepili boldy. Keıin qosylǵan Altynbek Sársenbaıulynyń da tulǵalyq qasıetteri bul uıymǵa mol múmkindikter berdi. Bulardan basqa qarjy, ekonomıka taqyrybynda áńgime bolsa, daý týsa jurt qart qarjyger Dáýlet Sembaev pen Oraz Jandosovty izdep turatyn. «Aqjoldyń» qarjy-ekonomıka salasyndaǵy barlyq usynys, jobalaryn jurtshylyq osy Jandosovpen baılanystyratyn.
2004 jyldary partıa ishinde yryń-jyryń bastalyp, ondaǵy saıasatkerlerdiń «naǵyz», «naǵyz emes» dep bólingen taıtalastary saǵyzsha sozylyp ketse de, osy Orazdyń abyroıy bólingenderdiń birazǵa deıin bedelderin saqtaýyna sep bolǵany sózsiz. Keıin jarıa saıasattan shettep, zertteý jumystaryna oıyssa da Oraz memleket ómirindegi mańyzdy oqıǵalarǵa qatysty udaıy pikirin bildirip júrdi.
Jer daýy shyqqanda bir aýyz sóz aıtýǵa jaramaı, buǵyp qalǵan, sóz aıtsa da bılikti jaqtap, jaǵympazdyǵymen ǵana erekshelengenderdiń komısıa múshesi atanǵanyn estigende biraz adamnyń jabyrqap qalǵany da jasyryn emes. Biraq, ultshyldyǵymen, demokratıashyldyǵymen tanymal azamattarǵa da keńesten oryn berilgeni kóńilge medeý boldy. El úmit artqan ol az azamattardyń ishinde Oraz da bar. Al, ol – únsiz...
Komısıanyń ekinshi otyrysynda naqty jumystarmen aınalysatyn jumys toptary qurylyp, oǵan jetekshiler saılanǵanda Orazdyń aty ataldy. Ózin komısıa músheleri ekonomıkalyq baǵyttaǵy jumys tobynyń jetekshiligine usynǵanda ol at-tonyn ala qashyp, top jetekshiliginen bas tartty.
«Meni ne úshin bul topqa usynǵanyn bilmeımin. Men óz kandıdatýramdy aldyrtqym keledi. Meniń mamandanýym ekonomıka ishinde basqasha baǵytta. Komısıa quramynda jer men aýyl sharýashylyǵy máselelerine jaqyn adamdar kóp», - dedi Oraz Jandosov.
Odan beri de komısıanyń bir ret jalpy otyrysy ótti, jumys toptary da bir-bir márte bas qosty. Oraz komısıa quramynan shyǵyp ketpese de, naqty usynys, kásibı pikir bildirer túri joq. Orazdyń ekonomıkadaǵy «mamandanýy basqasha» bolsa, Bekbolat Tileýhan men Myrzataı Joldasbekov ol komısıadan alty shaqyrym aýlaq júrýi kerek edi ǵoı. Jurtqa K. Saǵadıevtiń «qazaq jer baptaı almaıdy» degen «aqylyn», Baqytbek Smaǵuldyń «túsiniksiz sózder jıyntyǵyn» tyńdaǵannan Orazdyń bir aýyz pikiri qymbat emes pe edi? Jer zańnamasyna túrli mehanızmderdi usynyp jatqan M. Shıbutov pen O. Qudaıbergenovten Jandosovtyń nesi kem?
Komısıa quramyndaǵy keı adamdar «órtenip jatqan úıden bas úıtip alaıyn» degen sıaqty shýly máselede pikir bildirip bedel jınaı almaı júrse, Orekeń osylaı ońasha qalǵysy keledi. Joq álde ózge áriptesterinen saıası tájirıbesi mol, oı-órisi ózgeshe ekonomıs sózin bosqa shyǵyndaýdan tartynyp, naqty nátıje beretin urymtal sátti kútip otyr ma eken?
Darhan Muqantegi
