Tilder merekesi kúni jýrnalıser men memlekettik qyzmetkerler marapattaldy

/uploads/thumbnail/20170923121741638_small.jpg

22 qyrkúıek kúni Almatyda Qazaqstan halqynyń tilder kúni qarsańynda «Ana tilim – ardaǵym» atty merekelik is-shara ótken bolatyn. Ústimizdegi jyly til týraly zańnyń qabyldanǵanyna 20 jyl tolyp otyr. Almaty qalasy ákimdigi memlekettik tilmen birge barlyq etnostardyń ana tilderin damytý saıasatyn salıqaly júrgizip kele jatqan birden bir mekeme.

Ákimdik uıymdastyryp otyrǵan saltanatty jıyn Almaty qalasy tilderdi damytý basqarmasynyń basshysy Ahetov Mamaı Qanıulynyń quttyqtaýymen bastaldy. Mamaı Qanıuly sózin sonaý tarıh tereńinen Kúltegin men Tonykóktiń tasqa tańbalanǵan muralarynan bastap, Mahmut Qashqarı, Júsipbek Aımaýytovtyń til týraly aıtyp ketken naqyl sózderinen mysal keltirdi:

 «Til tek qatynas quraly ǵana emes ol árbir adamǵa tikeleı qatysy bar mádenı qubylys. Ulttyń tarıhy men taǵdyry, tálimi men tárbıesiniń negizi. Júrektiń tereń syrlaryn, basynan keshirgen dáýirlerin, dúnıege kózqarasyn nanymyn, ýaıymyn, qaıǵysyn, qýanyshyn, qysqasy, janyńnyń barlyq tolqyndaryn tuqymnan tuqymǵa jetkizip saqtap otyratyn qazynasy sol halyqtyń tili».

Sózin tilge jany ashyǵan Baýyrjan Momyshulynyń 1944 jylǵy kompartıaǵa jazǵan hatymen jalǵastyra kele, til máselesiniń eshqashanda kún tártibinen túspegenin aıtty. Sol hattan mynadaı úzindi keltirildi: «Aıaq asty elýsiz bolyp ketken qazaqtandyrý máselesin aldymen qazaqtardyń ózderin til jóninen tártipteýden bastap, barlyq úkimet keńse ǵylym, oqý, óndiris, ónerkásip oryndarynda qaıtadan ádilettikpen kóterilip qolǵa alynýy jón. Ekinshiden tıisti oqý oryndarynda qazaq tili, qazaq ádebıeti, qazaqstan tarıhy mindetti sabaq bolýy kerek. Úshinshi, barlyq qazaq ul balalary, qyz balalary aldymen ana tilinde bilim alýy qajet».

Nursultan Nazarbaevtyń «Qazaqtyń bolashaǵy qazaq tilinde» degen tujyrymy «Qazaqstan máńgi jasaı beredi degenmen úndes». Elbasy usynǵan «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń basty maqsaty joǵymyzdy túgendep, barymyzdy barynsha nasıhattaý. Nursultan Ábishuly Nazabaev «Bolashaqqa baǵdar» rýhanı jańǵyrý baǵdarlamalyq maqalasynda «qazaq tilin birtindep latyn álipbıine kóshirý jumystaryn bastap, bul máselege neǵurlym dáıektilikpen, tereń túsinip, baıppen qaraý qajettigin aıtty». Latyn álipbıine kóshý qazaq tiliniń halyqaralyq dárejege shyǵýyna, halyqaralyq aqparat keńistigine kirigýge tıimdi jol ashady. Sol arqyly ult murasynyń jańa bir beleske órleýine túrki tildes halyqtardyń ózara baılanysynyń artýyna, jańa zaman talabyna saı óskeleń urpaqtyń aǵylshyn tilin meńgerýine zor múmkindik týdyrady».

Sonymen qatar, Mamaı Qanıuly qalalyq baıqaýlardyń jeńimpazdaryn marapattady. Júldeger atanǵandar:

  • «Til jáne BAQ» qalalyq baıqaýynda baspasózdegi úzdik jýrnalıs ataǵy Respýblıkalyq Aıqyn qoǵamdyq saıası gazetiniń sholýshysy - Tóreǵalı Álipuly Táshenge berildi.
  • «Úzdik telejýrnalıst» nomınasıasy boıynsha birinshi oryndy Qazaqstan ulttyq arnasy Almaty fılıalynyń redaktory Nazym Ábilqyzy Perne aldy.
  • «Úzdik radıojýrnalıs» nomınasısáy boıynsha Qazaq jáne Shalqar radıosy Almaty stýdıasynyń jetekshisi Baqyt Jaǵyparuly Qutpanbaev marapattaldy.
  • «Internet saıttaǵy úzdik jýrnalıs» retinde Qamshy.kz ınternet portalynyń tilshisi Nurǵalı Nurtaı tanyldy.
  • «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamsy aıasynda daryndy jastar arasynda ótken kórkemsóz oqý sheberleri qalalyq baıqaýynyń bas júldesin jeńip alǵan Alataý aýdany ákimi apparaty mádenıet jáne tilderdi damytý bóliminiń bas mamany Janar Alshynqyzy Naqova marapattaldy.
  • Qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderin jetik meńgergen memlekettik qyzmetshiler arasynda ótken «Til sheberi» qalalyq baıqaýynda birinshi oryndy Naýryzbaı ákimi apparaty memlekettik quqyqtyń bóliminiń bas mamany Maqpal Jambylqyzy Gaýharbekova aldy.
  • Orys tilin jetik meńgergen qazaq jastary arasynda ótken «Oı sana» qalalyq baıqaýynyń jeńimpazy Alataý aýdany №160 jalpy bilim beretin mekteptiń fızıka matematıka pániniń muǵalimi Daryn Serikuly Saınov boldy.  

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar