2017 jyly QR Din ister jáne azamattyq qoǵam mınıstrliginiń «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine dinı qyzmet jáne dinı birlestikter máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy qalyń buqara nazaryna usynylǵany belgili. Bul Zań jobasy bilim berý salasyn da aınalyp ótpedi. Qazirgi kezeńde respýblıkamyzda bilim berýdiń jańa júıesi jasalyp, qazaqstandyq bilim berý júıesi álemdik bilim berý keńistigine enýge baǵyt alýda. Sebebi, bilim – qoǵamdy áleýmettik, mádenı-ǵylymı progrespen qamtamasyz etetin ǵajaıyp qubylys, adam úshin de, qoǵam úshin de eń joǵarǵy qundylyq.
Degenmen, bilim nárine, ásirese dinı bilimge qushtar bolǵan, úlken ómir jolyna jańa qadam basqan, elikteý men qyzyǵýshylyǵy mol jastardy óz torlaryna túsirýdi kózdeıtin teris aǵymdar qanshama qarakóz jastarymyzdy óz shyrmaýyna ońaılyqpen túsirip jatqanynyń kýási bolyp otyrmyz. Sondyqtan, Zańǵa engiziletin tolyqtyrýlar elimizdiń jarqyn bolashaǵyn qalaýshy jas urpaǵymyzdyń sanasyn ýlap jatqan jat aǵymdarǵa tosqaýyl qoıatyn sharalarǵa mańyzdy úles qosary sózsiz.
Zań jobasynyń negizinde QR «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» Zańynyń 3-babynyń 6-tarmaǵy boıynsha «Dindi oqyp-úırený dinı birlestikterdiń ǵıbadat ǵımarattarynda (qurylysjaılarynda), úı-jaılarynda, sondaı-aq rýhanı (dinı) bilim berý uıymdarynda olardyń jarǵylaryna sáıkes uıymdastyrylady jáne júzege asyrylady. Ózge jaǵdaılarda dindi oqyp-úırený oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalanyń jáne astananyń jergilikti atqarýshy organdarymen kelisý boıynsha uıymdastyrylady jáne júzege asyrylady». Iaǵnı, radıkaldy aǵymdardyń mektep qabyrǵasynda, bilim berý mekemelerinde ózderiniń teris ári dástúrli dinimizben múldem úılespeıtin san alýan pikirleri men ustanymdaryn ýaǵyzdaýǵa shekteý qoıylady. Mundaı tájirıbeni kórshiles TMD memleketterinen de baıqaýǵa bolady. Mysaly, Tájikstan Respýblıkasynyń «Ar ujdan jáne dinı birlestikter týraly» Zańy 23-babynyń 3-tarmaǵyna sáıkes mektepke deıingi bilim berý mekemeleri men mektepterde, sondaı-aq azamattardyń úıleri men páterlerinde dinı uıymdardyń aǵartýshylyq jáne nasıhat jumystaryna tyıym salynady.
Shet elderde dinı bilim alý máselesiniń zańnamada rettelýine kelsek, kóp jaǵdaıda dástúrli emes dinı aǵymdar ıdeologıalyq bastaýyn sheteldik dinı oqý oryndarynan alatyndyǵyn eskere otyryp, ázirlený ústindegi zańda Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryna dinı bilimdi shet elderde alýǵa tek joǵarǵy dinı bilimdi elimizde alǵannan keıin ǵana jol berilmek. Sebebi, dástúrli negizdegi joǵary dinı bilim men qalyptasqan azamattyq turǵyǵa ıe bolǵannan keıin otandastarymyzdyń bilimin ári qaraı jetildirýi úshin shet elderge barýy qaýipti saldarlarǵa soqtyrmaıdy dep senýge negiz bar.
Ústimizdegi jyldyń qańtar aıynda Parlament Májilisinde atalmysh Zań jobasyn tanystyrý kezinde QR Din isteri jáne azamattyq qoǵam mınıstri N.Ermekbaev: «Azamattarymyz shetelde, onyń ishinde kúmándi dinı oqý oryndarynda oqyp, destrýktıvti ıdeologıa yqpalyna túsip jatyr. Astyrtyn túrli mektepter men kýrstarda bilim alyp, elge bizdiń qundylyqtarymyzǵa jat ári radıkaldyq kózqarasymen oralyp jatyr. Osyǵan baılanysty zań jobasynda Qazaqstanda bazalyq dinı joǵary bilim almaǵandardy shetke shyǵarýdy shekteý usynylyp otyr», - dep Qazaqstan azamattarynyń shetelde dinı bilim alý máselesin retteý mańyzdylyǵyn atap ótti.
Iaǵnı, Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń shetel memleketterinde rýhanı (dinı) bilim alýyna Qazaqstan Respýblıkasynda joǵarǵy rýhanı (dinı) bilim alǵannan keıin ǵana jol beriletin bolady. Al halyqaralyq shart (kelisim) negizinde, sondaı-aq tirkelgen dinı birlestikterdiń Qazaqstanda rýhanı (dinı) bilim berý uıymdary bolmaǵan jaǵdaılarda ǵana shetelde oqyp-úırenýge bolady. Alaıda, rýhanı (dinı) bilim berý uıymdary óz qyzmetterin oqý, ǵylymı-zertteý jáne qarjylyq qyzmeti týraly qoǵamdy habardar ete otyryp, ashyq túrde júzege asyrýy tıis. Osy norma Qazaqstan azamattarynyń shet elderde rýhanı (dinı) bilim alý tártibin retteýge múmkindik beredi.
Sonymen qatar, bilim berý týraly qujattardy taný jáne nostrıfıkasıalaý zań júzinde qatań qolǵa alynady. Bilim týraly qujattardy nostrıfıkasıalaý – halyqaralyq nemese sheteldik oqý oryndarynda bilim alǵan tulǵalardyń qujattarynyń balamalylyǵyn anyqtaý maqsatynda, bilim týraly qujattardy taný týraly atalǵan memleketpen halyqaralyq shart bolmaǵan jaǵdaılarda júrgiziletin rásim. Bul óz kezeginde sheteldegi qazaqstandyq stýdentterdiń bilimin baqylaý úshin mańyzdy qadam bolmaq. Qazir memlekettik organdarmen sheteldik oqý ornyna ruqsatnama negizinde qabyldaý týraly kelisimder jasaý jumystary júrgizilýde.
Osydan birneshe jyl buryn da shetel asýǵa qumar, baǵytyn jat aǵymdardan izdegen jastardy elge qaıtarý týraly QMDB dabyl qaqqan bolatyn. Dinı bilim alý maqsatymen shetel asqan jastarymyz din atyn jamylǵan jat aǵymdardyń ıdeologıasyna arbalyp, shetin kózqaras nıetinde ketip jatqan mysaldary da bar. Sondyqtan, aldaǵy ózgertýler men tolyqtyrýlar jastarymyzdy barynsha saqtandyrýdyń kepili bolady dep úmittenemiz.
Qaırat Mendibaıuly
«Qaharman urpaq» QQ tóraǵasy
