6 qazanda Almaty qalasynda Tilderdi damytý basqarmasy Qazaqstan Respýblıkasynda tilderdi damytý men qoldanýdyń 2011-2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik basqarmasyn iske asyrý jónindegi is-sharalar josparyna sáıkes jáne Basqarmanyń 2017 jylǵa arnalǵan jumys josparyn júzege asyrý maqsatynda Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetimen birge «Rýhanı jańǵyrý jaǵdaıynda joǵary bilim júıesinde memlekettik til saıasatyn júzege asyrý máseleleri» taqyrybyndaǵy ǵylymı-tájirıbelik konferensıa ótkizdi, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttiginiń tilshisi.
Búgingi is-shara qazaq tiliniń qoldanylýyn damytý, memlekettik til saıasatyn nasıhattaý maqsatynda ótkizildi.
Ǵylymı-tájirıbelik konferensıanyń negizgi mindeti – memlekettik til saıasatynyń ózekti máselelerine, osy saladaǵy ozyq is-tájirıbeler men qol jetkizgen oń nátıjelerge taldaý jasaý jáne sonymen birge oryn alyp otyrǵan máseleler men ony sheshýdiń joldaryn qarastyrý bolyp tabylady.
Almaty qalasynda Abaı atyndaǵy pedagogıkalyq ýnıversıtette ótken búgingi jıynǵa til biliminiń belgili ǵalymdary, JOO-da qazaq tiliniń oqytýshylary, jergilikti atqarýshy organdardyń til máselesine jaýapty qyzmetkerleri men tilderdi damytý bólimderiniń basshylary, qoǵamdyq uıymdar men BAQ ókilderi jáne de kóptegen stýdentter qatysty.
Ǵylymı-tájirıbelik konferensıanyń moderatory bolǵan Almaty qalasy Tilderdi damytý basqarmasynyń basshysy, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Mamaı Qanıuly óziniń kirispe sózinde memlekettik tildiń búgingi ahýaly men onyń mańyzdylyǵy jóninde toqtala ketip, qazirgi tańda memlekettik tildiń aqparat keńistiginde durys qoldanylýyna basa nazar aýdarý qajettigin aıtty.
Sonymen qatar, QR Ulttyq ǵylym akademıasynyń korespondent-múshesi, fılologıa ǵylymdarynyń doktory Faýzıa Shámsıqyzy óziniń baıandamasynda «Rýhanı jańǵyrý keńistigindegi jazylym mádenıetiniń orny» máselesi tóńireginde keńinen aıtyp ótti.
Faýzıa Shámsıqyzynyń aıtýynsha, qazirgi tańda jastardyń kópshiligi óz oıyn erkin jazyp jetkize almaıdy. Sol sebepti de qoǵamda jazylym mádenıeti aqsap tur.
Qazaqtyń tól dybystaryna qatysty baıandama jasaǵan ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti til bilimi kafedrasynyń profesory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory Anar Bekmyrzaqyzy latyn álipbıine kóshýge baılanysty jasalǵan álipbıdiń biryńǵaı standartty nusqasyndaǵy qatelikterge toqtala otyryp, «Qazaqtyń tól dybystary: qosar ma, dara ma?» degen suraqty kóterdi. Parlament májilisinde tanystyrylǵan latyn álipbıiniń biryńǵaı standartty nusqasyndaǵy sekildi dıgraftar Ahmet Baıtursynuly jasaǵan álipbıde de bolǵan degen ǵalymdar pikiriniń tolyqqandy durys emestigin aıta kelip, qazaqtyń «á, ó, ú, u» syndy dybystary HH ǵasyrdaǵy latyn álipbıinde dıgraf bolmaǵandyǵyna toqtala ketti. Oǵan dálel retinde Ahmet Baıtursynulynyń eńbekterin atap ótti.
«Parlament májilisinde tanystyrylǵan latyn álipbıiniń biryńǵaı standartty nusqasynda birshama qatelikter bar. Biz ol nusqany ekonomıkalyq jaǵynan tıimdi dep aıtyp júrmiz, alaıda bul pikirge de onsha kelise almaımyn. Aǵylshyn álipbıiniń 26 árpine sıdyryp jasaıtyn bolsaq, qosymsha programmalar jasaýdyń qajeti joq bolǵanymen, bul álipbıimen jazylǵan kontekst mólsheri 30-40%-ǵa deıin sozylady. Sol sebepti de biz únemi qandaı da bir qujatty basyp shyǵaratyn bolsaq bir bettik mátin 2-3 betke sozylyp ketedi. Bul jaǵdaıda ekonomıkalyq jaǵynan únem bolady deýge onsha kelmeıdi», - deıdi Anar Bekmyrzaqyzy.
Aıta keter bolsaq, Elbasy óziniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq maqalasynda memlekettik til saıasatyn júzege asyrý máselesine basymdyq bere otyryp, kún tártibindegi ózekti másele retinde qarastyrady. Osyǵan oraı, elimizdiń ár aımaǵynda túrli is-sharalar uıymdastyrylyp, atalmysh másele tóńireginde túrli talqylaýlar júrip jatyr.
Nazerke Labıhan
