Jer jónindegi daý-damaıdy fb men ýatsaptan oqyp qana otyrdym, biraq tikeleı aralasyp pikir bildire almadym, sebebi ol úshin máseleniń mánisin tereń bilý kerek qoı. Osyny jiliktep bastan-aıaq tıanaqty túsindirip otyratyn pikirdi áli kezdestirmedim, tek bir postyda ǵana (kimdiki ekenin umyttym) birshama taldaý bar sıaqty bolyp kórindi. Esimde qalǵanyn jazyp kóreıin.
"Birinshiden, QazSSR-i bolyp turǵan kezde jerge menshik degen túsinik bolǵan joq, barlyq jer memlekettiki bolyp esepteldi.
Ekinshiden, alǵash ret jerge jekemenshik degen túsinik Nazarbaevtyń Jarlyǵy kezinde paıda boldy".
Endi óz oıym – onyń parlamentte zań túrinde júzege asýy Tasmaǵambetovtyń premerligi kezinde, ıaǵnı 2002-2003 jyldary júzege asty. Onyń tipti eger osy zań qabyldanbasa doǵarysqa ketemin dep qorqytqany da este qalypty.
Budan shyǵatyn qorytyndy – jerdi satý degen túsinikti ornyqtyryp, ony iske asyrý NÁN-niń ıdeıasy bolýy kerek dep oılaımyn, Tasmaǵambetov sıaqtylar jeldiń qaı jaqtan soǵyp turǵanyn dál baıqaǵan, sóıtip shefke jaǵympazdanýdyń osyndaı formasyn iske asyrǵan. Árıne ol jalǵyz emes, onyń depýtattar arasynda birneshe jaqtastary boldy (satylsyn dep daýys bergender tizimi ınternette bar, birneshe ret jarıalanǵan). Áıtpese geografıa muǵalimi, jerde bir kún de jumys jasap kórmegen, ómir boıy mem. qyzmetshi, eń bolmaǵanda ekonomıs te emes Tasmaǵambetov jer jekemenshikke ótse ekonomıkamyz gúldep ketedi degendi qaıdan shyǵarǵan?
Jer lobbıi depýtattar, menińshe burynǵy keńshar dırektorlary bolýy múmkin. Sebebi olar ortaq menshikten 10% úles aldy, ol degenińiz qyrǵyn mal, nemese aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy. Endi sol maldy jaıatyn nemese egin salatyn jer kerek qoı?
Álemdik tájirıbede ózim birshama tanys Ýkraınada jerdi jeke menshikke berý jóninde qatty pikirtalas boldy. Menińshe sol zań áli qabyldanǵan joq. Investorlardy keltirý úshin jerdi jekege berýdi jaqtaýshylar kóp.
Biraq... Ýkraına qaıda, biz qaıda? Onyń kórshileri Eýropanyń damyǵan memleketteri, zańdy qurmetteıtinder. Al bizde she? Jerdi búkil halyq bolyp ústinen basyp jatqanymyzdyń ózinde kórshilerimiz ars-ars etip, birese ana jerin, birese myna jerin julmalap tartyp qalyp, Balzaktyń shagren terisi sıaqty qurtyp bara jatyr. Eger jekege ótse, ol shekara mańy bolsa, qyzyqtyń kókesi sonda bolatyn sıaqty – kimniń qaıda, kimge ne satyp jatqanyn baqylaýdan shyǵaryp alatynymyz anyq.
Kórshileriniń jaǵdaıy osyndaı ekenin bile-tura bılikti osyndaı sonshalyqty qaýipti qadamǵa barýǵa ıtermeleıtin qandaı kúsh? Menińshe ol memlekettik múdde emes, tek jeke bastyń qamy ǵana. Áıtpese eldiń aldyna shyǵyp osylaı da osylaı, durysy mynaý, onyń memleketimizge mynadaı paıdasy bar dep nege aıtpaıdy? Aıta almasa árkim óz versıasyn usynady-daǵy. Onyń da túr-túrin estip jatyrmyz. Moratorııdi 5 jylǵa uzartqannan birdeńe sheshile me? Amandyq bolsa 5 jyl da óter, sosyn ne bolady?
Asyly kóp basty qatyrmaı alǵashqy shyqqan núktemizge qaıtyp kelý kerek qoı, ıaǵnı Qazaq SSR-i kezindegideı jer memlekettiń, ıaǵnı halyqtyń menshigi, bitti! Núkte!
Qýanysh Edilhantegi
Facebook paraqshasynan
Pikir qaldyrý