Қазақ даласының бір өңірі –Атырау топырағын мекен еткен өзге ұлт өкілдері тым көп емес. Алайда, олар өздерінің тілін, дінін, ұлттық салт-дәстүрін сақтауға мол мүмкіндік жасалғанына ризашылықтарын жасырмайды. Өйткені, мұнайлы өңір топырағында өркен жайған өзге ұлт өкілдері «Қазақстан – біздің Отанымыз! Біз бір шаңырақтың астында топтасқан, достығы берік, ынтымағы жарасқан халықтың өкіліміз!» дегенді риясыз көңілмен ұдайы айтып жүреді. Мұны өңірде өтіп жататын түрлі басқосуларда естіп қаламыз. Және мұны өзге ұлттың өкілдері айтып қана қоймай, өздерінің ұйымдастыруымен өткізілетін шараларға да арқау етеді.
Ассамблея-фестиваль«Бірлікті сақтау – парызымыз»
Өңірдегі бір-бірін жатсынбаған этнос өкілдері осы мақсатқа жұмылып отыр
Атырауда әр ұлттың басын біріктірген 17 этномә­де­ни бірлестік жұмыс жасайды. Бұ­лардың арасында орыс, корей, неміс, татар-башқұрт, әзербайжан, армян, еврей, гру­зин, чешен-ингуш секілді этностардың этномәдени бірлес­тіктері жергілікті халықпен бір­лесіп, ұлтаралық татулық­тың, достықтың буынын бекітуге лайық­ты үлесін қосып келеді. Ара­ларында қазақпен төс түйіс­тірген құда болғандары да жетер­лік. Әрине, мәселе қазақпен қыз алысып, қыз беріскен құда болуда емес. «Көңіл жарастырған жас­тар қай ұлттың өкілімен отбасын құрмай жатыр? Ең бас­ты­сы, елдің бірлігін, елдің тұ­рақ­­­­ты­лығын сақтауға, халық ара­­­сындағы достықты бекіте түсуге үлес қосуы қажет», дейді га­зет тілшісімен әңгімесінде қазақ жігітіне тұрмысқа шыққан, қазақ тілін өзінің ана тіліндей білетін корей қызы Вера Шин.
Ал елдің бірлігіне, ынтыма­ғына қылау түсірмеу – тек қазақ халқының ғана емес, бұл – қазақ жерін мекен еткен барша ұлт өкілдерінің парызы. Осы орайда, ТМД мемлекеттері арасында алғашқы болып біздің елімізде отау тіккен Қазақстан халқы Ас­сам­­блеясына жүктелген жа­уап­­кершіліктің де, осынау қо­ғам­дық институттың атқарар жұ­мы­сының ауқымы да кең. Өйт­кені, Елбасы Нұрсұлтан На­зар­баев Ассамблеяның сессия­сын­да сөйлеген сөзінде елімізде этно­саралық, конфессияаралық қа­тынастың барлық аспектілерін зерттейтін бірлестік құрудың қа­жет­­тілігіне тоқталып, «Бұл – өте маңызды әрі күрделі ғылым», деп атап өткен болатын. Рас, бұл өте күрделі зерттеуді қажет ететіні де даусыз. Әсіресе, өңірлерде бұған үлес қоса алатындай тәжірибелі кімдер бар? Міне, осы сауал қоз­ғалғанда, алдымен этномәдени бірлестіктердің жетекшілеріне, сол бірлестіктердің белсенді әрі аузы дуалы мүшелеріне таңдау түседі.
– Қазақстанды мекен ететін сан этнос Ассамблея арқылы өз­­дерін этнос ретінде ана тілі мен мәдениетін өркендетудің қа­жеттілігін сезіне алды, – дей­ді «Татулык» татар-башқұрт эт­но­­мәдени бірлестігінің жетек­шісі Гүлсина Байкенова. – Ұлт­тық құн­дылықтарын жаңғырту­ға мүмкіндік алған өзге ұлт өкілдері де еліміздің келешегі үшін қо­ғам­­ның бірлігі мен келісімін сақ­­таудың жауапкершілігін те­рең түсінді. Осылайша бізге де жаңа дәуірдегі дамудың ерекше­ліктеріне абдырай қараған әр адамға этносаралық келісімнің, бейбіт өмір мен тұрақтылықты сақтаудың маңызын түсіндіруге тура келді.
Бұл күндері Ассамблеяның Атыраудағы мүшелері өздерінің ұлттық салт-дәстүрін, тілі мен мәде­ниетін жұртшылыққа көр­сетуге қомсынбайды. Себебі, әр этностың ұлттық ерекшелігінің үлгі тұтар тұстары да жетерлік. Тілі басқа болғанымен, тілегі бір әр ұлттың дәстүрінде алдымен мейірім мен қайырымдылыққа, бөтеннің ала жібін аттамау мен біреудің ар-намысына тіл тигіз­беуге үндейтін үрдістер өте көп. Мұны көнекөз қа­риялар әрдайым жастардың санасына сіңіріп отырады. Тегінде ұлтаралық тату­лық пен достықтың маңызын аға буын, әсіресе, Екінші дү­ние­­­жүзілік соғыстың отты күн­дерінен аман оралған ардагерлер мен сол кездері еңбекке буыны бекіместен ерте араласқан ұрпақтың өкілдері жақсы біледі. Міне, сол себептен Ассамблея тек этномәдени бірлестіктерді ға­на емес, соғыс ардагерлерінен құ­ралған «Фронтовичка» клубын да қанатының астына алып отыр. Ал бұл клубтың мүшелері жас­­тарды отансүйгіштік рухта тәр­биелеуден, оларға Отанды қор­ғаудың азаматтық парыз екенін кеңінен насихаттаудан тартынған емес. Әсіресе, облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Қатимолда Ризуанов, Нұржиян Абдолова, Абат Кенжеғалиев, Иосиф Шмаль, Сергей Цой, Владимир Стамов секілді аға буын өкілдері әркез Ассам­блея ұйымдастыратын түр­лі шараларға ақыл-кеңесін беруден бас тартпайды.
– Әр этномәдени бірлестіктің ұлттық дәстүріне сай өтетін ме­рекелері бар. Оған тек бір ұлттың өкілдері ғана жиналмайды. Барлық этномәдени бірлестіктің мүшелері шақырылады. Бір-бірінің өнерін, мәдениеті мен тарихын, салт-дәстүрін тереңірек тануға мүмкіндік алады, – дейді «Иверия» грузин этномәдени бірлестігінің жетекшісі Зураб Бобохидзе. – Ассамблея мүшелері ретінде біз шекаралас облыстарға, әсіресе, Ресейдің Саратов, Орын­бор, Астрахань облыстары мен Татарстанға тәжірибе алмасу сапарларына барып тұрамыз. Қай жерде жүрсек те, қандай ша­раға қатыссақ та еліміздегі берекелі іске ұйыстырған бірлік пен ырысқа бастаған ынтымақты сақтаудың маңызын түсіндіреміз.
Атырауда атамекеннің топыра­ғын аңсап оралған оралмандар да бар. Олар Атырау қаласының іргесіндегі Көкарна ауылында шоғырланған. Сол қандастардың басын қосып, үкіметтік емес ұйым құрған Құдабай Қаржауов Ассамблеямен тығыз байланыс орнатқанының жемісін ауылдас­тары көріп отыр. Ассамблеяның ұйытқы болуымен дәл осы ауылда жыл сайын Наурыз мерекесі атап өтіледі. Дәл осы ауылда от­басы мерекесін өткізу бастау алды. Сонан соң бұл мереке өзге этномәдени бірлестіктердің де шын ықыласымен өткізетін мерекесіне айналып жүре берді. «Әр этностың ұлттық салт-дәс­түрін кеңірек танытатын таптырмайтын бұл шараға баршамыз қолдау білдірдік», дейді Ассам­блея мүшелері.
Ассамблея мүшелері белсен­ділікпен атсалысатын шаралардың бірі – «Қымбаттым, мектепке» деп аталады. 2010 жылы бастау алған алғашқы шараның бастапқы кейіпкері Игорь Деревянкин бо­­латын. Онымен бірге Лида есім­ді апайы да қатысқан. Ол күйеуімен бірге өзінің баласына қоса Игорьді де тәрбиесіне алған екен. Тек бауыр еті – баласын тәрбиелеумен шектелмей, Игорь секілді жаутаңкөздің тағдырына бейжай қарамайтын мұндай отбасының өнегесі көпке үлгі емес пе! Сол кезде облыстық Ассамблея төрағасының бұрынғы орынбасары Жаннат Асабаева демеушілер тауып, Игорьге мектеп сөмкесі мен жазу құралдарын сыйлады. Бауырларымен бірге «Балдәурен» лагеріне жіберді. Айтқандай, осы шараға қонақ ретінде қатысқан Атыраудағы ук­раин отбасының өкілі Людмила Беленконың сіңлісі, Мәскеуден келген Ольга Ивановна өзінің тол­қынысын жасыра алмапты.
– Мен Мәскеуде көптен тұрамын. Бірақ, туып-өскен қа­лам – Атырауды ұмытпай, мұнда жиі келемін. Мені бұл қала, әсіресе, адамдары магнитше тартады да тұрады. Бұл қаланың тұрғындары өте жайдары, үнемі көңілді жүреді. Автобустарда жастар орын беріп, үлкенді сыйлайтын инабаттылығын көрсетіп жатады. Қайда барсаң да досың секілді ыстық ықыласпен қарсы алып, қонақжайлық танытады. Қазақстан халқының бір-бірін жатсынбай, ежелгі достардай өте тату, сыйластықта тұратынына қы­зығамын, – деп ағынан жарылыпты сонда Ольга Ивановна. «Сырт көз – сыншы» деген ғой, көршілес елдің өкілі біздің елдегі та­тулықты орынды аңғара алыпты.
…Раушан гүлімен көмкерілген кілем үстімен бір жасқа енді тол­ған Валя Юн тәй-тәй басып келеді. Сәби жолында кедергілер де жоқ емес. Ата-анасы сол кедер­гі­лер­ден сүрінбей өтуіне жәрдем жасады… Бұл «Тхоньил» корей этномәдени бірлестігі баланың бір жасқа толуына ұлттық дәс­түрмен өткізген шарадан көрініс болатын. Енді бірде өзге отбасыларда тұсаукесер, орыс халқының үйлену тойы секіл­ді шаралар өтіп жатады. Тағы бірде «Ассамблея аруы» сайысына әр этностың ару­лары қатысуға құштарлық танытып тұрады. Шараның қай-қайсысы да көңіл жабырқатпайды.
Қазір бұл шаралар мемлекет­тік тілде де өткізіліп жүр. От­басы мерекесі тек қала аумағын­да қалмай, ауылдарға бет бұр­ды. Президент қолынан Ассам­блеяның алтын медалін алған Зураб Бобохидзе жетекшілік ететін «Иверия» этномәдени бір­лестігінің мүшелері Мақат, Жылыой аудандарына барып, грузин халқының салт-дәстүрін, мәдениеті мен өнерін көрсетіп жүреді. Осы бірлестік жанынан құрылған би ансамбліндегі бірнеше ұлттың жастары әр этностың билерін билейді. Ал бірлестік жетекшісі Зураб Бобо­хидзе «Иверия» мүшелерінің балақайлары үшін «Әліппе» сатып алып берсе, «Былина» этномәдени бірлестігіне мүше болған орыс отбасылары балаларын балабақшаның қазақша топтарына, мектептің қазақ сыныптарына беруді мақсат етіпті. Орыс этносының жастары қазақ тілі курстары мен мамандандырылған лингвистикалық орталықтарына баруды жалғастыруда.
Экономиканың әр саласын­да еңбек ететін, «Біз – қазақстан­дық­­тармыз!» дегенді ерекше те­біреніспен айтатын өзге этнос өкіл­дері елдегі бірлікті нығайтып, ынтымағы жарасқан Қазақ елінің берекесін тасытуға өз үлестерін қосу­ды парызы санайды.

Дереккөз: "Егемен Қазақстан"