Қазақстандағы мал шаруашылығы-ұлттық экономиканың стратегиялық маңызды салаларының бірі болып табылатын ауыл шаруашылығының бір бөлігі. Дегенмен, сүт және ет шаруашылығының жетістігі жем-шөп базасының сапасына тікелей байланысты. Табиғи-климаттық жағдайлар өңірден өңірге қарай өзгеретін Қазақстан жағдайында мал азығын өндіру және ірі қара малдың (ІҚМ) белгілі бір тұқымдарын өсіру үшін қолайлы дақылдарды таңдау агробизнестің басты аспектілерінің бірі болып табылады.

Қазақстанда жемшөп өндірісін ұйымдастыру тәсілдері әртүрлі табиғи-климаттық жағдайларды белгілейді. Мысалы, Ақмола, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстары сияқты елдің солтүстік және орталық облыстарында дәнді дақылдар мен көпжылдық шөптерді өсіру үшін қолайлы жағдайлар бар. Мұнда жоңышқа, Тимоти, бетеге сияқты дақылдардың дақылдары жиі кездеседі, олар шырынды және қоректік жемнің негізгі көзі болып табылады.

Бұл ретте Оңтүстік және батыс өңірлерде (Алматы, Жамбыл және Маңғыстау облыстары) өсімдік шаруашылығы үшін жағдай құрғақ. Нәтижесінде кәсіпорындар жайылымдар мен егістіктерді суару үшін арнайы суару қондырғыларын пайдалануы керек. Сондықтан мұндай аймақтарда құрғақшылыққа төзімді дақылдар қолайлы – судан шөбі, арпа, сүрлемге арналған жүгері.

Шаруашылықтардың жетістіктері: тәжірибе және жетістіктер

Қазақстанның жетекші шаруашылықтарының тәжірибесі өндірісте жоғары көрсеткіштерге қол жеткізудің негізгі факторы — дұрыс ұйымдастырылған жем-шөп базасы екенін көрсетеді.

Рейтингке сәйкес ElDala.kz, 2023 жылы Қазақстанда жалпы сүт өндірісі бойынша ТОП-3 көшбасшы болды:

• "Зенченко және К" КТ (өндіріс көлемі 48 мың тоннаға жуық);
• "Родина" Агрофирмасы (өндіріс көлемі 31,7 мың тонна);
• "Карл Маркс атындағы" ЖШС (өндіріс көлемі 18,5 мың тонна).

Егер өткен жылмен салыстырсақ, онда барлық үш шаруашылық айтарлықтай өсім көрсетті: "Зенченко және К" КТ өндіріс көлемін 14% — ға, "Родина" — 8% - ға, "к.Маркс атындағы" ЖШС-21% - ға ұлғайтты.

Рейтингке сәйкес 2023 жылы жемдік сиырдан орташа сауу бойынша көшбасшы ElDala.kz, "Отан" Агрофирмасы болды (сиыр сүті — 11 360 кг). Бұл компания суармалы алқаптарда салынған қуатты жем-шөп базасының, малдың тамаша генетикасының, жануарларды ұстаудың қолайлы жағдайларының және жоғары білікті мамандардың арқасында рейтингтің бірінші қатарында тұруды жалғастыруда. Екінші орында 11 118 кг көрсеткіші бар "Айс" кәсіпорны, ал үшінші орында — 19 736 кг-нан бастап Agro Trade PV.

Нәтижесінде, рейтингтердің серпіні Қазақстанның сүт секторының қаншалықты сапалы өсетінін көрсетеді: егер 2021 жылы ТОП-10-ға кіру үшін өнімділіктің төменгі шекарасы жемдік сиырдан жылына 7600 кг сүт болса, онда 2022 жылы –  7800 кг, ал 2023 жылы – 9 600 кг.

"Егер сіз соңғы үш жылдағы үздік 10 -. алып, олардың орташа өнімділігін есептесеңіз, онда 2021 жылы бұл бір жыл ішінде жемдік сиырдан 8770 кг, 2022 жылы-9323, ал 2023 жылы — 10359 кг болды. бұл қазірдің өзінде жақсы еуропалық деңгей. Біздің үздік шаруашылықтарымыз өнімділігі жағынан шетелдік әріптестерден еш кем түспейді", - деп түсіндірді Республикалық сүтті және аралас ірі қара тұқымдары палатасының атқарушы директоры Азамат Сағынбаев.

Ауыл шаруашылығы өндірушілері тұрақты өнім беретін және жемшөптің жоғары қоректенуін қамтамасыз ететін тұқымдарды үнемі іздейді, өйткені сүт фермалары шығындарының көп бөлігі жемшөптен келеді.