Asa Meıirimdi, rahymdy Allanyń atymen bastaımyn! Barlyq maqtaýlar Allaǵa tán. Paıǵambarymyz Muhammedke, onyń otbasyna, sahabalaryna sansyz salaýattar bolsyn!
Aılardyń ulyǵy, aılardyń sultany, kúlli musylman balasy úshin qasıetti Ramazannyń berekesibarshamyzǵa juǵysty bolǵaı!
Qadyrmendi qalaıyq, qurmetti baýyrlar!
Áne sondaı, meıirimdi Alla óziniń sheksiz meıirimimenshynaıy qulshylyq qylǵan quldarynyń kúnálaryn keshirip, Óziniń Rahman sıpatyna syıǵyzady. Alla taǵala meıirimine bólengen quldarynyń kúnásin keshirip, ózi ýáde etken Jánnattyńtórine jáıǵastyrady.Buǵan shúbáńiz bolmasyn. Bul Allanyń ýádesi. Demek, másele ózimizde.
Sózimiz salmaqty bolý úshin, myna bir órilgen qazaqy qara óleńge de kezek berip kórelik.
Juqarǵan úzilerdeı júıkeleri,
Pendemiz, perishteler búıte me edi?
Óz-ózińdi qolǵa alǵyn óıtbegende,
Shań borbaı shaıtan kelip súıkenedi.
Iá, solaı. Óz-ózimizdi qolǵa alyp, Qudaıdyń quly bolýǵa qulshynbasaq, shań borbaı shaıtannyń shyrmaýyna shatylyp, saýaptan san soǵyp qalarymyz qaq.
Olaı bolsa aǵaıyn, osy orazannyń otyz kún orazasynda aýyz bekitip, boıymyzdy meıirimdilikke úıretip, kúnádan arylyp, tozaq otynan qutylýǵa qam jasap, Allanyń Jánnatyna kirýge kúshimizdi salǵanymyz lazym. Jaratqan jappar Iemizdiń biz úshin aıqara ashylǵan esiginen ený baqytyn jiberip alsaq onan asqan ókinish bolmas.
Bul aı biz úshin úlken qýanyshqa toly. Allanyń elshisi, súıikti Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) bir hadısinde:«Oraza tutqan adam eki ret qýanady: biri – aýyzasharda, ekinshisi – aqyrette ustaǵan orazasynyń saýabyn alǵanda», –deıdi.
Ábý Hýraıradan (r.a) ımam Buharı jáne ımam Múslım rıýaıat etken taǵy bir hadısinde Paıǵambarymyz(s.ǵ.s): «Kim Ramazan aıynyń orazasyn shyn ıman jáne yqylaspen ustasa, onyń buryn istegen kúnálary keshiriledi», —deıdi.
Demek, Ramazanda oraza ustap, sharıǵat sheńberinde ıgi isterimizdi kóbeıtsek, Qudaıǵa qulshylyǵymyzdy shynaıy jasasaq kúnálarymyz keshiriledi eken.Mine, bul aqıqatty Allanyń ardaqty elshisi jetkizip turǵan joqpa?!
Ramazan aıynda ustaıtyn orazanyń maqsaty – musylmandy tazartyp, taqýalyq dárejege jetkizý. Taqýa degenimiz – saqtaný, qorqý, syıyný, Uly Jaratýshynyń qorǵanyna kirý degendi bildiredi. Taqýalyq degenimiz – Alla taǵalaǵa boıusyný, ámirlerine quldyq uryp, tyıǵan tyıymdaryna ıtaǵat etip, ımandy, kórkem minezdi, shynaıy musylman bolyp, Uly Jaratýshyǵa qarsy kelýden saqtaný bolyp tabylady.
Bizdiń boıymyzdy osy taqýalyqqa jetýden tosatyn nárse — óz nápsimiz.
Nápsi – adam boıyndaǵy qumarlyq sezimi. Basy jumyr pendeniń shynaıy múmındiktiń shyńyna shyǵyp, kórkem minezdiń ıegeri bolýyna bóget nárse adamnyń osyndaı ozbyrlana oıyn bóletin nápsisiniń bolýynda. Osyndaı ozbyr nápsiniń boıymyzdy bılep ketýin tyıatyn tizgindi qolǵa alýdyń asa utymdy amyly,ashtyq pen shólge shydap, oraza ustaý. Bul jerde asa mańyzdy bir nárse, tutqan orazamyzben jasaǵan jaqsy amaldarymyz — Allanyń razylyǵy úshin bolýy. Eger, tutqan orazamyz Allanyń razylynan tys qalsa, ıaǵnı, shynaıy ǵıbadat ústine qurylmasa, onda odan esh paıda joq.
«Baqytyńdy óz basyńmen ólsheme,
Qamyǵa bil, qas duspanyń ólse de.
Aıyptysyń túkirigiń túımedeı,
Abaısyzda qumyrysqany kómsede», — dep aqyn baýyrymyz Erlan Nurdyhan aıtqandaı, baqytymyzdy qara basymyzdyń qamynan izdemeýimiz kerek. Bas paıdamyzǵa basymyzdy tyǵyp alyp, ózgege ór kókirektikpen óńmeńdesek, nápsiniń batpaǵyna batqanymyz. Al, nápsiniń qalaýyna qalbańdaı berýdiń arty jaqsylyqqa aparmaıdy. Atymyzdyń basyn bydyrmaqqa buryp keter nápsini tizgindep, jaqsylyqqa jeteler jetistiktiń týyn jelbiretkińiz kelse, Allanyń ózi berip otyrǵan orasan úlken múmkindigi orazany oıdaǵydaı ótkizýge talpynyńyz.
Alla taǵala qasıetti Quranı kárımde bylaı dep buıyrǵan.
«Eı, ıman etkender! Kúnalardan saqtanyp, taqýalyqqa jetýleriń úshin senderge burynǵylarǵa paryz etilgendeı oraza paryz etildi». («Baqara» súresi, 185-aıat)
Mine, osy aıatta aıtylǵandaı, Alla taǵala pendelerin taqýalyqqa jetkizý úshin, Ramazan aıynda otyz kún oraza ustaýdy deni saý, aqyl-esidurys, jasy kameletke tolǵan, bas bostandyǵy bar, musylman balasyna paryz etip qoıdy. Maqsat, taǵy da sol pendelerge degen Uly meıirim Iesiniń meıiriminen týǵan keńshilik, berilgen múmkindik. Ramazan aıy Alla taǵalanyń óz quldarynyń táýbege kelip, aqyrette azapqa ushyramaýy úshin asqan jomarttyqpen jasap otyrǵan syıy.
Endeshe, syıdan qaǵylyp, qap dep qalmaýymyz qajet.
Osy qasıetti aıdaǵy oraza jaıly aıtylǵan Alla Elshisiniń (s.ǵ.s) hadıtsterine nazar salyp kórińizshi!
Imam Buharı jáne ımam Múslim rıýaıat etken bir hadıste, Alla Elshisi (s.ǵ.s): «Jánnatta Raıan dep atalatyn qaqpa bar. Ol qaqpadan oraza tutqandardan basqa eshkim kirmeıdi. Qıamet kúni: «Oraza ustaǵandar qaıda?», – dep jar salynady. Oraza ustaǵandar turyp, sol qaqpadan kiredi. Olar kirip bolǵan soń, qaqpa jabylyp, onan basqa eshkim kirmeıdi», — degen.
Imam Buharı men ımam Múslim jetkizgen taǵy bir tamasha hadıste: «Qaısybir pende Alla taǵala jolynda bir kún oraza ustasa, Alla taǵala sol kúni úshin onyń júzin(betin) tozaq otynan jetpis jylǵa uzaq etedi»,— dese, Ábý Hýraıradan (r.a.) ımam Buharı men ımam Múslim rıýaıat etken jáne bir hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s): «Ramazan kelgende Jánnattyń esigi ashylyp, tozaq esigi jabylady, shaıtandar kisendeledi», — deıdi.Ábý Hýraıradan (r.a.) ımam Násáı rıýaıat etken myna bir hadıste Alla Elshisi (s.ǵ.s): «Kim Ramazan aıynyń orazasyn shyn ıman jáne yqylaspen ustasa, ári Qadir túnin shyn ıman jáne saýap úmitimen ótkizse, onyń buryn istelgen kúnálary keshiriledi», — deıdi.
Ábý Hýraıradan (r.a) ımam Buharı men ımam Múslim jetkizgen jáne bir hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s): «Sizderden birińiz oraza ustasa, jaman sóz aıtpasyn, daýlaspasyn! Ony bireý balaǵattasa nemese daýlassa, ol: «Men orazamyn»,– dep aıtsyn», —deıdi.
Imam Násáı rıýaıat etken taǵy bir hadıste Ábý Ýmama (r.a.): «Men Rasýlýllaǵa (s.ǵ.s.) baryp: «Maǵan bir amal buıyryńyz. Men sol amaldy oryndaıyn», – dep aıtqanymda, ol kisi (s.ǵ.s.): «Oraza usta. Sebebi, onymen teń keletin amal joq», – dep jaýap berdi», — dep, orazanyń orasan zor qulshylyq amaly ekenin eskertip, úmmetine úlgi bolar sálıhaly sóz saptaıdy. .
Ábý Hýraıradan (r.a) ımam Buharı rıýaıat etken taǵy bir hadıste
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s):«Kim jalǵan aıtýdan jáne jalǵandyqqa barýdan tyıylmasa, Alla taǵala onyń ishpeı-jemeı júrgenin qajet etpeıdi», — dep oraza ustaýshy pendeniń peıili peıishti ańsap, Allaǵa degen adal mahabbattan týyndap, jalǵandyqtan jany jyraqtaýy kerektigi jaıly keleli keńes beredi.
Ánas ıbn Málikten (r.a.) ımam Buharı jáne
ımam Múslim rıýaıat etken myna hadıste Alla Elshisi (s.ǵ.s): «Sáresin ishińizder, óıtkeni sáresinde bereke bar», —dep,sáresin ishýdiń oraza tutýshy úshin bereke ekenin aıtsa, Ábý Hýraıradan (r.a.) ımam Tırmızı rıýaıat etken myna bir hudsı hadıste aýyz ashýdyń artyqshylyǵyn aıtyp: «Alla taǵala: «Quldarymnyń ishinde Men úshin eń súıiktileri – aýyz ashýǵa asyǵatyndary», — dep aıtty», – deıdi.
Al, oraza ustaǵan adamǵa aýyz ashtyrýdyń saýaby jaıly
Zaıd ıbn Hálıd Ál-Jýhanıden (r.a.) ımam Tırmızı jetkizgen bir hadıste:
«Oraza ustaǵandy tamaqtandyrǵan, oraza ustaǵannyń saýabyndaı saýap alady, ári oraza ustaýshynyń saýaby kemitilmeıdi», — dep aýyz ashtyrǵan adamnyń da orazadan alar súbeli úlesin sóz etedi.
Ramazan aıynda árbir musylman adam jan sadaqasy sanalatyn – pitir sadaqasyn berýi mindet. Pitir sózi (arab tilinde) – «jaratylys» degen maǵyna beredi. Keıbir ǵulamalar pitirge «deneniń zeketi» degen tirkesti qosyp aıtýdy qosh kóredi.Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Ramazan aıynda oraza ustaǵan adamdardy pitir sadaqa berýge buıyrdy.
Abdýllah ıbn Abbas (r.a.) bylaı deıdi: «Allah Elshisi (s.ǵ.s.) oraza ustaǵan pendeni tazalaý úshin pitir sadaqany paryz etti. Bul mindet oraza ustaýshyny bos sózderiniń kirinen, ádepsiz aıtqan sózininiń kúnásinen pákteıdi jáne kembaǵaldar úshin azyq. Kimde-kim ony (aıt) namazdan aldyn berse, ol qabyl bolǵan zeketteı sanalady. Kimde-kim namazdan keıin berse, ol tek jaı sadaqa»,-degen. (Ábý Dáýit, ıbn Májah rıýaıat etken).
Birde Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) minberge shyǵyp bara jatyp, birinshi baspaldaqty basqanda: «ámın», — deıdi, ekinshi baspaldaqty basqanda taǵy da «ámın», — deıdi, úshinshi baspaldaqty basqanda da «ámın», — degen eken. Buǵan tańdanǵan sahabalar namazdan keıin kelip: «Iá, Alla Elshisi (s.ǵ.s), siz minberge minip bara jatyp, úsh márte «ámın» deýińizdiń sebebin aıtyp beresiz be?», — deıdi. Sonda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s): «Birinshi baspaldaqqa kelgende Jábireıil perishte kelip; «Iá, Muhammad, kimde-kim ramazan aıy kelip turyp, oraza ustamasa, masqara bolsyn», — dedi.Men; «ámın», — dedim. Ekinshi baspaldaqty basqanda; «Iá, Muhammad, kimde-kim seniń atyń atalyp turǵanda salaýat aıpasa, sol adam masqara bolsyn», — dedi.Men; «ámın», — dedim.Úshinshi baspaldaqty basqanda; «Iá, Muhammad, kimde-kim, ata-anasynyń ekeýi ne bireýi qolynda qartaıyp solardyń razylyǵyn ala almasa, sol adam masqara bolsyn», — dedi.Men; «ámın», — dedim», — degen eken.
Iá, qadirmendi qalaıyq, joǵaryda aıtylǵan múbárak hadısterden oqyp otyrǵanymyzdaı, orazanyń qadyr-qasıeti men, artyqshylyǵyn qansha aıtsaqta taýsa almaspyz. Moıyn burǵan musylman úshin mol múmkindikti arqalaǵanRamazan aıy kirgende, kejegemiz keri ketýinen saqtanyp, qasıetti aıdyń qadirin bilip,saýap jınaýǵa saqadaı saı bolaıyq baýyrlar!
Aqyretke azyq jınaýdan asar ryzyq joq. Oraza — Allanyń bizge bergen ryzyǵy. Olaı bolsa ardaqty aǵaıyn, orazada ryzyǵymyz ortaımasyn! Alla taǵala basymyzǵa amandyq, denimizge saýlyq syılap, qasıetti Ramazan aıyndaǵy saýapty meılinshe jınaýdy barshamyzǵa násip etkeı!Ámın!!!
Nurjan qajy Talasuly
Almaty qalasy, «Taýgúl-3» meshitiniń bas ımamy
