Mıllıonerler men qaltaly azamattar týraly áńgime qozǵalsa, halyqtyń ekiudaı pikirde qalatyny ras. Biri bızneste tasy órge domalaǵan tulǵalarǵa qyzyǵa qarasa, endi biri mundaı tabysqa jetýdiń tamyryn áriden izdeı bastaıdy. Bizdiń búgingi keıipkerimiz qarapaıym aýyldan shyǵyp-aq tabys kózin tabýǵa bolatynyn dáleldep úlgergen.
Belgili mesenat, sport janashyry, Qazaqstandaǵy úzdik 50 bıznesmenniń qataryna engen Baýyrjan Ospanov NUR.KZ tilshisine suhbat berip, tabysty ári qaıyrymdy bolýdyń qupıasymen bólisken.
- Baýyrjan Keńesbekuly, sizdi iri sport sharalarynyń basy-qasynan jıi kóremiz. Ásirese, talantty boksshylardyń kózin ashyp, qoltyǵynan demep júresiz. Sanaýly kúnderden soń ótetin Qanat Islamnyń jekpe-jegi aldynda atalǵan boks keshi týraly keńirek áńgimelep berseńiz...
- Qanat Islam óziniń erekshe judyryqtasý mánerimen, ultqa degen sheksiz súıispenshiligimen, qarapaıymdyǵymen jankúıerin tapqan boksshy. Búginde ár qazaq Qanatty óz batyry sanaıdy. Al shette týylǵan Qanat úshin halqynyń qoldaýy men yqylasynan artyq eshteńe joq. Onyń Beıjiń Olımpıadasynda qalaı judyryqtasqanyn el umyta qoımaǵan shyǵar. Olımpıadanyń júldesin alǵan soń atamekenge kelý úshin baryn saldy. Qazaqstan atynan iri halyqaralyq jarystarǵa qatysýdy armandady. Alaıda, qujattaryn daıyndaý merzimi uzaqqa sozylyp, Qytaıda biraz júrip qalǵan bolatyn. Sol sebepti, 2012 jylǵy London dodasyna qatysa alǵan joq. Qanat kásibı boksta atoı salýdy armandaımyn degen soń, onyń osy salada óz jolyn tabýyna kúsh sala bastadyq. Kóptegen promoýterlerdiń usynysyn saraptaı kele, Nelson Lopes esimdi bapkerge toqtaldyq.
Ol kásibı boksqa bet buram degenshe otbasyn qurdy, keıin onyń úı-jaıyn rettep, alańsyz jattyǵý jasaýy úshin aıanyp qalǵan emespiz. Bul eńbegimiz de esh ketken joq, Qanat bizdi jeńisimen qýantyp jatyr. Buıyrsa, 29 qazan kúni Almaty-Arena sport saraıynda halyq armandaǵan úlken keshti ótkizemiz. Qala ákimi Baýyrjan Baıbek boks keshiniń Almatyda ótýine úlken úles qosyp, bar múmkinshilikti jasap berdi. Osy rette, jekpe-jekti ótkizýge úlken kúsh salyp jatqan Baýyrjan Baıbek myrzaǵa úlken alǵysymdy aıtqym keledi.
Elimizdegi BI Group, Sat&Company syndy iri kompanıalar da Qanatqa birden qoldaý kórsetti. BI Group basshysy Aıdyn Rahymbaev pen Sat&Company-dy basqaryp otyrǵan Keńes Raqyshev myrzalardyń eńbegi atap ótýge turarlyq. Qanattyń jekpe-jegi úshin kómekten bas tartqan joq.
Bul kesh úshin AQSH-tan arnaıy sýdıalar, rıng anonserler men Show Time telearnasynyń túsirilim toby keledi. Munyń bári Qanat Islam, Janqosh Turarov, Jánibek Álimhanuly syndy boksshylarǵa eliktegen qazaq jigitteri úshin úlken úlgi bolary anyq.
Ras, bizdiń jigitter áýesqoı bokstan barlyq bıikti baǵyndyrdy. Qazaq boksshylary Olımpıadadan altynsyz kelmeıtini sonyń dáleli. Qazaqstan boks federasıasynyń prezıdenti Tımýr Qulybaev myrza bizdiń boksshylardyń alańsyz jattyǵýyna bar jaǵdaıdy jasap bergenin umytpaǵan jón. Tımýr myrza Qanat atamekenge oralǵan kezde de kómegin aıamaǵan bolatyn. Endi biz kásibı bokstyń shyńyna umtylýymyz kerek. Osy úshin jumys istep jatyrmyz.
- Atalǵan keshte Jánibek Álimhanulynyń óner kórsetetinin bilemiz. Jánibekti bala kúninen baqylap, úlken jarystarǵa baptap qosqan da ózińiz. Búginde ulyńyzdaı bolyp ketken Jánibektiń birden azýly qarsylas - Mılton Nýneske qarsy shyǵýy sizdi alańdatpaıdy ma? Qansha degenmen, Álimhanuly áýesqoı bokstan óz nesibesin almaǵandaı kórinedi...
- Búginde Jánibek Olımpıada júldesin almaı, áýesqoı bokstan ketpekshi me degen suraqtar jıi qoıylady. Meniń aıtarym, búginde kásibı jáne áýesqoı bokstyń arasy jaqyndaı tústi. Álemdik boks uıymdary kásibı boksshylarǵa da Olımpıadaǵa qatysý múmkindigin berdi. Jánibek aqyldy jigit. Eger bári jaqsy bolsa, ol halqy úshin aldaǵy Olımp oıyndarynda judyryqtasýdan bas tartpaıdy.
Biz bul balany kishkentaıynan daıyndadyq. Ol óner kórsetetin salmaqty da álemdegi eń tanymal ári básekelestikke toly salmaq dárejesi dep ataýǵa bolady. Búginde kásipqoı bokstyń shyńynda turǵan Alvares, Ýord, Golovkın syndy boksshylar tap osy ortasha aýyr salmaqta atoı salyp júr. Mundaǵy jigitterdiń soqqylary da nyq. Jánibek osy talaptardyń barlyǵyna jaýap beredi. Onda kúsh te, tehnıka da, soqqy da bar. Endeshe, temirdi qyzǵan kezinde soǵý kerek. Ózim Jánibektiń birden azýly qarsylasqa qarsy shyǵýynan qandaı da bir qaýip kórip turǵanym joq. Nýnes 2010 jyly Golovkınmen de judyryqtasqan. Demek, biz óte tartysty kezdesýdi kóremiz degen úmittemin.
- Siz halyq arasynda jomarttyǵyńyzben tanylǵan adamsyz. Kóptegen sportshylar da sizdiń qamqorlyǵyńyzdy sezindi. Estýimizshe, týǵan aýylyńyzdan Jánibek Álimhanuly sekildi talantty sportshylardy daıyndaıtyn sport mektebin ashyp qoıypsyz. Atalǵan mekteptiń tynys-tirshiligi qalaı? Olımpıada úmitterin kútýge bola ma?
- Kez kelgen isti bastaý úshin bilikti mamandardy saılap alǵan jón. Osy oraıda, Murat Sıqymbaev esimdi tanymal jattyqtyrýshymen kelisip, ony bizdiń aýylǵa bapkerlik qyzmetke jiberdim. Qazir álem chempıony atanyp, kásibı boksta baǵyn synaýǵa bel býǵan Jánibek Álimhanuly sol Murat bapker tapqan talantty boksshy. Mine, jaqsy bapker jaqsy boksshyny ósirdi. Sondyqtan, eń áýeli jattyqtyrýshylar men ustazdar qaýymynyń bilikti bolǵany durys.
Ol kezde Jánibek aýyldaǵy sport mektebiniń fılaly retinde ashylǵan fızıka-matematıka mektebinde oqıtyn edi. Jánibek 12 jasynda Shańyraqtaǵy sport mektebine aýysty. Sodan soń, bul mektep túgelimen fızıka-matematıka baǵytynda bilim beretin orta mektep bolyp qaldy. Sonyń ózinde, atalǵan bilim ordasynda sportqa erekshe kóńil bólinetin. Ásirese, boks pen kúreske basa mán beriledi.
Osy kezde balalar alańsyz jattyǵýy úshin sport mektebi kerektigin baıqadym. Balalar bir aýyldan ekinshi aýylǵa qatynap júrmeýi úshin qajet edi bul. Ózim týyp-ósken Jylandy aýylyna kórshiles jatqan Lepsiden balalarǵa arnap sport mektep-ınternatyn saldyq. Búginde sporttyń alty túri boıynsha balalar tegin bilim alýda. Sporttyq kıimderi, kúndelikti tamaqtanýy, jattyǵýy - bári sheshilgen. Jarystarǵa baratyn bolsa da balalardy demep, qoldap júremiz. Al balalarǵa sabaq beretin muǵalimder men jattyqtyrýshylar memleketten jalaqy alady. Men bapkerler men ustazdar qaýymyna qosymsha qarjy berip turamyn.
Eki aýyldaǵy sport-ınternat pen orta mektepke Almatydaǵy bedeldi oqý oryndaryn bitirgen jas mamandardy alyp keldik. Aýylǵa kelgen muǵalimderge úı salyp, ishine jıhazdaryn da ornattyq. Qoldaryna baǵatyn mal da berip qoıdyq. Jaǵdaıy jaqsy muǵalim úzdik shákirtterdi tárbıeleıtini ras qoı.
Búginde sport ınternaty men fızıka-matematıka mektebinde oqıtyn shákirtterge qoıylǵan ortaq talap bar. Iaǵnı, sport salasynda júrgender bilim alýdy, al fızıka-matematıka mektebinde oqyp júrgender sportpen shuǵyldanýdy umytpaıdy. Jastardyń ýaqytyn kóńildi ótkizýine de jaǵdaı jetkilikti. Aýyldan tegin kınoteatr, mádenıet oryndaryn ashyp qoıǵanbyz. Aýyl jastary alańsyz kitap oqýy úshin úsh kitaphana jumys isteıdi. Taza aýada jattyǵyp, tabıǵı ónimderdi tutynyp júrgen jastarǵa endi úlken úmit artyp otyrmyz.
- Estýimizshe, sizdiń týǵan aýylyńyzda araq-sharapty aýzyna alatyn adam joq desedi. Bul ras pa?
- Ras (kúldi). Ózim ómirimde aýzyma araq ta, syra da, shampan da alyp kórmegen adammyn. Temekige de esh áýestigim bolmapty. Osy ómir saltyn áli kúnge deıin ustanyp kelemin. Aýylǵa barǵan saıyn sportqa ıkemdi, bilimge qushtar balalardyń kóptigin baıqaıtynmyn. Olardyń ynta-jigerine qarap, salaýatty ómir saltyn tek jastar jaǵy emes, úlkender de ustaný kerek degen oıǵa keldim. Aýyldaǵy dúken ıeleri men kásipkerlerge qosymsha qarjy usynyp, araq-sharap ónimderin satpaý týraly usynys tastadyq. Mine, birneshe jyldan beri Jylandy aýylynda alkogóldi ishimdik satylmaıdy. Tegis aýyl bas tartty. Endi kórshiles Lepsi aýyly da osy júıege bet buryp keledi. Qatelespesem, ol jaqta atalǵan ónimderdi satatyn bir ǵana dúken qalǵan sıaqty. Oraza aıynda bul aýyldaǵy dúkender de alkogóldi ónimder satýdy toqtatyp qoıǵan bolatyn.
- Jalpy, qaıyrymdylyq jasaý, qolda barmen bólisý syndy qasıet sizde bala kúnińizden bar ma? Sizdi adamdarǵa kómektesýge ne ıtermeleıdi?
- Bul eń birinshi kezekte otbasyndaǵy tárbıeniń áseri. Ata-anamyz bizdi qolda bardy bólisýge úıretti. Onyń ústine, aýyldyqtardan osyndaı qaıyrymdylyq pen qarapaıymdylyqty kórip óstik. Bar nárseni bólisip, halyqqa kómekteskennen keler zıan joq. Mysaly, maǵan óz qajettilikterimdi, óz otbasymnyń qajettiligin óteý úshin belgili bir mólsherde qarjy kerek. Al qalǵanyn halyqtyń ıgiligine jumsaǵandy durys sanaımyn. "Baı bolsań halqyńa paıdań tısin, batyr bolsań jaýyńa naızań tısin" deıdi qazaq. Meniń barlyq qadamymdy osy bir aýyz sózben túsindirýge bolady.
- Qazaqtyń qyz-jigitteri tabysty bolý úshin ne isteý kerek? Mıllıoner atanýdyń basty qupıasy nede?
- Tabysty bolýdyń basty qupıasy - bilim men eńbektiń ushtasýy. Sol bilim men eńbekti qyz-jigitterimizdiń tezirek kádege jaratqany jón. Men birnárse ózdigimen oryndalyp ketetindeı, áldebir ǵajapty kútip otyratyn adamdardy túsinbeımin. Bızneste de osylaı. Eshteńeni kútpeı, táýekel etken adamnyń eńbegi túbinde aqtalary haq. Maǵan da aqsha aspannan jaýǵan joq. Barlyǵy da eńbektiń arqasy. Meniń naǵashy atam: "Qazaqta kedeı joq, jalqaýlar bar", - dep aıtyp ketken eken. Mine, bizdi keri tartatyn nárselerdiń biri - jalqaýlyq. Osy ádetten arylyp, eńbektengen adamnyń túbinde tabysqa keneleri anyq.
- Mıllıoner degende kóz aldymyzǵa qymbat ıahtasymen teńizde demalyp júrgen baı-baǵlandar elesteıdi. Solardyń qataryna ózińizdi qoıyp kórdińiz be? Múmkin satyp alǵan ıahtańyz da bar shyǵar...
- Men júzdegen mıllıon dollarǵa ıahta satyp alǵan emespin. Maǵan mundaı saltanattan góri ózim qoldap jibergen sportshylardyń júlde alyp, oqýshylardyń pándik olımpıadalardan jeńispen oralǵany durys. Byltyr bizdiń aýyldaǵy mektepten túlep ushqan oqýshylardyń 95 paıyzy UBT-dan jaqsy upaı jınap, grantqa tústi. Lepsidegi sport-ınternatty segiz oqýshy úzdik, 42 bala ekpindiler qatarynda aıaqtady. Al Jylandydaǵy fızıka-matematıka mektebin bitirgen túlekter arasynda Máskeý ýnıversıtetine atom salasyn zertteýge ketkenderi bar. Meniń maqsatym - osy qyz-jigitterdiń aqyly oqýyn tólep bergenshe, olardyń tegin bilim alýyna jaǵdaı jasaý. Solardyń ómirden óz ornyn tabýyna kómektesý. Meniń ustanymdarym osyndaı.
