Álemde júrek-qan tamyrlary men onkologıalyq aýrýlarmen qatar keńinen taraǵan syrqat - depressıa, ıaǵnı, kúızelis. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy keltirgen derekke qaraǵanda, búgingi tańda atalmysh dertten kem degende 350 mln adam zardap shegedi.

Kúızelisten bir ǵana AQSH-tyń kóretin shyǵyny jylyna 200 mlrd dollardan asyp túsedi. Al ǵalamdyq shyǵyn trıllıon dollarǵa jetip jyǵylady.

Depressıa — adam psıhıkasynyń buzylýy. Ol adamnyń qorǵalaqtap, ózin jazyqty sezinýinen, sebepsiz úreıge boı aldyrýynan, mazasyzdyqtan, t.b. jaǵymsyz kóńil kúıden bilinedi. Sondaı-aq, adamnyń áldeneden qanaǵat alý qabiletinen aıyrylýynan nemese apatıadan, ıaǵnı, qandaı da bir tóńireginde bolyp jatqan oqıǵalarǵa selt etpeýinen, ne qaıǵyryp, ne qýanyp, emosıasyn bildirmeýinen de bilinedi. Iaǵnı, del-sal, súlesoq, meńireý adamnyń kúıin keshedi.

Kúızeliske boı aldyrǵan adamnyń bir nársege nazar aýdarýy, erik-jigerin jumyldyrýy da qıyn. Bul dertke adam sebepsizden sebepsiz ushyraýy múmkin. Dese de ómir súrý salty, qorshaǵan ortasy belgili bir deńgeıde óz áserin tıgizbeı turmaıdy. Jarty ǵasyrda, ıaǵnı, sońǵy 50 jyl ishinde kúızeliske boı aldyrǵandar qarasy kúrt artyp ketken. Álem boıynsha. Ǵalymdardyń sózine qaraǵanda, ótken ǵasyrdyń alpysynshy jyldarynan keıin dúnıege kelgender arasynda jáne sodan keıingi býyn arasynda bul dert órship ketken. Buǵan jahandaný men aqparattyq zaman sebep bolýy múmkin. Sondaı-aq, adamnyń ómir súrý saltynyń túbegeıli ózgerýi de túrtki bolyp otyr.

Óndiristiń avtomattandyrylýynan keıin bul dert áleýmettik sıpat alǵan. Ásirese, eńbek etý salasyndaǵy radıkaldy ózgeristerdy aıtýǵa bolady. Buryn istelgen jumystyń jemisin jeý, nátıjesin kórýdiń ózi baqyt bolatyn bolsa, máselen, aýyl sharýashylyǵynda etken eńbek pen tókken terdiń óteýin óz kózimen kórip, qolymen ustap, sodan energıa alsa, búgingi tańda keńseden shyqpaıtyndar úshin jumysynyń máni men maǵynasy joqtaı kórinedi. Tekke ýaqyt ótkizý, ómiriniń zaıa ketip jatqandaı sezimge berilýi qalypty jaǵdaıǵa aınalǵan.

Osy tarapta amerıkalyq antropolog Devıd Greberdiń «Túkke turǵysyz jumys teorıasy» degen kitaby jaryq kórgenin de aıta ketý kerek. Ol «túkke turǵysyz jumys» dep, bul jumys joıylsa, odan eshkim zardap shekpeıtin jumysty ataǵan. Iaǵnı, onyń bary men joǵy birdeı. Budan bólek, qandaı da bir eldiń ekonomıkalyq jaǵdaıy kóterilgeni de nemese keri ketkeni de adamnyń kúızeliske boı aldyrýyna tikeleı áser ete almaıdy.

Bul baǵytta London ekonomıka mektebiniń kórnekti ókili, aǵylshyn ekonomısi, profesor Rıchard Isterlın arnaıy zertteý jumysyn júrgizgen. Eldiń ál-aýqatynyń artýy nemese turmysynyń ońdalýy halyqtyń kóńil kúıiniń artýyna esh áseri bolmaǵan.

Tipti, baılar da bul dertten aman qalmaıdy. Dese de er-azamattarǵa qaraǵanda áıelder kúızeliske boı aldyrýǵa beıim turatynyn aıta ketý kerek. Óıtkeni, áıelderdiń júıkesi názik ári oqtyn-oqtyn soǵyp turatyn gormonaldy deńgeıdegi ózgeristerdi aıtýǵa bolady.

Derekkóz: islam.kz

Usynǵan: Gúlim Jaqan