Қазақстанда психикалық аурулары бойынша мүгедектігі бар 140 мыңға жуық азамат бар, бұл мүгедектігі бар адамдардың жалпы санының 18,9% -. (737 мың адам) құрайды. Бір қызығы, олардың әрбір бесіншісі кәмелетке толмаған. Qamshy.kz ақпарат агенттігі жәрдемақылар, жеңілдіктер, медициналық көмек және жұмысқа орналасуға жәрдемдесуді қоса алғанда, азаматтардың осы санатына мемлекет қандай қолдау шараларын ұсынатынын зерттеді.

Жәрдемақы түрлері және олардың мөлшері

Психоневрологиялық аурулары бар адамдарды мемлекеттік қолдау әлеуметтік төлемдердің жалпы жүйесі шеңберінде жүзеге асырылады, онда жәрдемақы мөлшерін мүгедектік тобы айқындайды (егер ол белгіленген болса).

ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің деректері бойынша 2025 жылдың басында 552,3 мың адам мүгедектігі бойынша Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы алады. Динамика тұрақты өсуді көрсетеді: 2024 жылы алушылар саны 545,5 мың адамды, 2023 жылы 533,5 мың адамды құрады.

Төлем мөлшері мүгедектік тобымен байланысты және жыл сайын ең төменгі күнкөріс деңгейіне (ЖМ) сәйкес индекстеледі. 2025 жылғы қаңтардан бастап 6,5% индекстеу жүргізілді. Алдыңғы кезеңде айтарлықтай өсім байқалды: 2023 жылы екі кезеңдік өсім жүзеге асырылды – қаңтарда 8,5% - ға және Шілдеде 14,5% - ға, бұл жиынтық 23% -. құрады. Алты жылдық кезеңде төлем көлемі 2,3 еседен астам өсті – 2018 жылғы 32,4 мың теңгеден 2025 жылы 74,4 мың теңгеге дейін.

Ересектерге арналған жәрдемақылардың қолданыстағы мөлшері:

1-ші мүгедектік тобы - 2,20 ПМ (101 701 теңге)

2-ші топ - 1,76 ПМ (81 364 теңге)

3-топ - 1,20 ПМ (55 473 теңге)

Мүгедектігі бар кәмелетке толмағандар үшін мынадай төлемдер белгіленді:

1-топ - 2,20 ПМ (101 701 теңге)

2-ші топ - 1,83 ПМ (84 597 теңге)

3-топ - 1,61 ПМ (74 427 теңге)

Жәрдемақы алу құқығы алушының еңбек өтілінің болуына немесе ағымдағы жұмыс мәртебесіне байланысты емес екенін ескеру маңызды.

Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына аударымдары бар азаматтар еңбекке қабілеттілігінен айырылуына байланысты әлеуметтік төлемдер алуға құқылы. Төлемдер еңбекке жарамсыздық белгіленген күннен бастап тағайындалады және медициналық-әлеуметтік сараптамада айқындалған барлық кезең ішінде алушы зейнеткерлік жасқа толғанға дейін жүргізіледі. Төлемдер мөлшері жеке тәртіппен анықталады.

Ауыр психоневрологиялық аурулары бар азаматтарға күтім жасайтын тұлғалар ай сайын 1,61 ең төменгі күнкөріс деңгейі (74 427 теңге) мөлшерінде жәрдемақы алады. Бұл ереже тұрақты күтімді талап ететін бірінші топтағы мүгедектердің қамқоршыларына қолданылады. Төлемдерді индекстеу жыл сайын ең төменгі күнкөріс деңгейі мен мемлекеттің бюджеттік мүмкіндіктерінің өзгеруін ескере отырып жүргізіледі.