Qyrkúıektiń basynda Qytaıda ótken G20 samıti kezinde «Sınhýa» agenttigi men basqa da aqparat quraldaryna suhbat bergen Qazaqstan prezıdenti Nursultan Nazarbaev Qytaıdan Qazaqstanǵa 51 kásiporyn kóshiriletindigin habarlaǵan bolatyn.

Jobalardyń jalpy quny – 26 mıllıard AQSH dollaryna teń. Bul qandaı kásiporyndar jáne olardan Qazaqstanǵa tóngen qaýip bar ma?

Bul saýaldardyń jaýabyna Korespondent basylymy jaýap izdep kórdi.

Investısıalar jáne damý mınıstrligi men «KAZNEX INVEST» eksport jáne ınvestısıalar ulttyq agenttigi ókilderiniń aıtýynsha, bul kásiporyndar «Qazaqstan-Qytaı ındýstrıaldy-ınves-tısıalyq yntymaqtastyq baǵdarlamasy» aıasynda salynatyn bolady.

«Bul «qatyp qalǵan» tizim emes. Árbir jobany talqylaımyz, ekonomıka ózgerýi yqtımal, múddelerimiz ózgerýi múmkin, soǵan baılanysty keıbir jobalardy bul tizimnen shyǵaryp jiberýimizge bolady. Keıbir jobalardy, kerisinshe, engizýimiz múmkin. Olar óndirgen ónimder negizinen eksportqa, tikeleı Qytaıǵa jiberiledi. Biz úshin bul – úlken olja. Bizde Qytaıdyń óte úlken, kólemdi naryǵy paıda bolady. Qytaı qazir álemde iri ınvestor elderdiń birine aınaldy. Mysaly, Eýropa Odaǵynyń memleketteri Qytaı ınvestısıasy úshin arnaıy baǵdarlamalar jasap jatqandyǵyn men bilemin. Osynyń barlyǵy óz elderine Qytaı ınvestısıalaryn tartý úshin jasalýda. Qazaqstanǵa bul múmkindikti paıdalanbaý, osyndaı iri ınvestormen kórshi turyp, onyń ınvestısıalaryn tartpaý úlken aqymaqtyq bolar edi», - dep atap ótken edi Investısıalar jáne damý vıse-mınıstri E.Haırov.

Al beligil jýrnalıs Marat Toqashbaev bul áreketterdiń negizinde úsh sebep jatqanyn aıtady.

«Qytaı esh nárseni jaıdan-jaı jasaı salmaıdy. Bul áreketterdiń negizinde úsh sebep jatyr. Birinshiden, alysty kózdeıtin saıası sebep – bul Qytaıdyń beıbit ekspansıasy. Jer kólemi orasan Qazaqstan Qytaıdy burynnan qyzyqtyryp keledi. Qytaıǵa qandaı sebeppen bolsa da óziniń Qazaqstanǵa jappaı enýin qamtamasyz etetin jobalar aýadaı qajet. «51 kásiporyn» – sonyń taptyrmas joly. Al Qytaı bir kirgen jerinen shyqpaıdy. Reseıdiń Qytaıǵa jalǵa bergen jeri – sonyń dáleli. Ekinshiden, bizge kóshiriletin zaýyttar Qytaıdyń ekologıalyq problemalaryn Qazaqstanǵa kóshiredi. Óıtkeni dál búginde Qytaı ekologıalyq qıyndyqtardyń aýyr zardaptaryn bastan keshirýde. New York Times gazeti atap ótkenindeı, Qytaıdyń memlekettik kásiporyndary, ásirese, Qytaıdyń munaı, hımıa korporasıalary men energetıkalyq kompanıalary halyqtyń densaýlyǵynan góri tabatyn ekonomıkalyq paıdasyn joǵary qoıady. Úshinshiden, Qytaı jaǵy «mine, sizderge 51 zaýytymyzdy berdik, endi ózderińiz isteı berińizder» dep qarap otyrmaıdy. 51 zaýyt ortasha eseppen árqaısysy myń adamnan jumysshy, maman kirgizetin bolsa, 51 myń qytaı kiredi degen sóz. Olarǵa qytaı muǵalimderi, qytaı dárigerleri, qytaı aspazdary kerek bolady», - deıdi jýrnalıs.

Basylymnyń jazýynsha, qytaılyq ınvestorlarǵa salyq jóninen aıtarlyqtaı úlken jeńildikter jasalmaq. Eger ınvestor Qazaqstannyń 6 basym baǵytyna: hımıa, munaı-hımıa, mashına jasaý, qurylys materıaldary, tamaq ónerkásibi salalaryna 2 mln AEK nemese 13 mıllıon AQSH dollaryn salatyn bolsa, úsh salyqtan bosatylady.

On jylǵa deıin korporatıvti salyq, on jylǵa deıin jer salyǵy, segiz jylǵa deıin menshiktegi múliktik salyq salynbaıdy. Haırovtyń aıtýynsha, bul baǵdarlama sheńberinde Qytaıdan óndirister kóshirilmeıdi, kerisinshe, jańa óndirister qurylady.

Atalmysh 51 joba taý-ken, mashına jasaý, energetıka, hımıa, munaı-hımıa, jeńil ónerkásip salalaryn qamtyp otyr, ıaǵnı olardyń barlyǵy memlekettiń ındýstrıaldy damý basymdyqtaryna jaýap beredi. Bulardyń negizgi bóligi daıyn ónim shyǵaratyn bolady.

Shıkizatty óndirýshi jobalar munda joq, negizinen, olar — óńdeýshi kásiporyndar. Qytaımen birlesip salynatyn 50 joba Qazaqstannyń barlyq oblystaryna birdeı kólemde taralmaq.