SHQO basshylaryn áýrege salǵan qubyr

/uploads/thumbnail/20170710000221680_small.jpeg

Basqa jaqty qaıdam, shyǵys jaqta qys erte túsip, aqyrǵan aıazyn ala keledi. Oǵan saqadaı saı turmasań, bittiń! Úı bitken qatyp, qubyrlar jarylyp, qalany muz qarpyp, qaqshıyp qatyp qalady. Jaz shyǵar-shyqpastan, qalanyń basshysy turǵyn-úı komýnaldyq mekeme jaǵyn basqaratyndarǵa qatań túrde eskertti. Tipti, kelesi qysta bári jyp-jyly bolýyn talap etti. Estigender qulaqtaryn qaıqıta, bastaryn shulǵyp ketti.

Endi, mine, qys ta keldi qaharyna minip.

Alǵashqy aıaz bastalysymen, qalanyń qaq ortasynda jantaıyp jatqan  aýdannyń úıleri Qarly hanshanyń saraıyna aınalyp shyǵa kelsin. Tópelep jaýǵan qar, uıytqyǵan boran álgi yqsham aýdannyń turǵyndaryn qoıyp, búkil qala halqynyń ápter-tápterin shyǵardy.

Qala basshysy shuǵyl túrde jınalys ótkizip, ótkende basyn shulǵyp ketken turǵyn-úı komýnaldyq mekeme basshysyn qaltyratyp aldyna turǵyzyp qoıdy.

- Baseke, meniń ne kinám bar? – mekeme basshysy jylarman.

- Endi kim kináli eken? Aıaz ba?! – qala basshysynyń daýysy qulaqty jarardaı.

-Ol endi, anaý... álgi... sóıtip... neǵyp... endi... bilmeım...

Taqpaǵyn umytqan sotanaq baladaı kúmiljip turǵan mekeme basshysyn judyryqpen salyp ótkisi kelip, qala basshysy ózin áreń  tejep qaldy.

-Másele bylaı ǵoı...

-Aıt! - qala basshysynyń aqyrǵan daýysynan tereze shatynap, aspaly shyraqtar shaıqalyp ketti.

-Ol endi, anaý... álgi... jeke menshik....

- Ne jeke menshik?

- T-t-t-urba...

  - Qaıdaǵy turba?

- Jylý júretin... - mekeme basshysynyń daýysy qoıyn qaltasynan shyǵatyndaı, áreń estildi.

 Mynanyń aıtqany túsiniksiz boldy ma, álde, ne aıtqysy kelgeni sanasyna jetińkiremedi me... qala basshysy kózildirigin alyp, mekeme basshysynyń qasyna kelip, betine úńildi.

- Jylý júretin? Qaıdaǵy jylý júretin?

-Qalanyń ortasynan...- sózdiń aıaǵy jutylyp qaldy.

- Toqta... ne dep kettiń? Turba  jeke menshik pe?

Mekeme basshysy basyn shulǵydy.

Qala basshysy qaıtalap surady:

- Turba  jeke menshik pe???

Mekeme basshysy basyn taǵy shulǵydy.

- Toqta..  Turba tartylǵan jer jeke menshik pe?

Mekeme basshysy basyn ızedi:

-Turbanyń ózi...

- Qalaı turbanyń ózi? - qala basshysy ańyraıyp qalǵan.

- Solaı.

- Jerdiń astyna tóselgen, jylý júretin turba ma?

Mekeme basshysy basyn taǵy ızedi.

Qala basshysy  kabınetin qarystap,  alty ret adymdap shyqty. 

- İshindegi sýy she?

- Sýy bizdiń mekemege tıesili. Turba tartylǵan jer de bizge tıesili. Tek turbanyń ózi.

Qala basshysynyń eki shekesi solqyldap ketti.

 - Turbanyń ózi? Ol qalaı jeke menshik bolyp júr?

- Áneýbir jyldary jeke menshikke ótkizip alypty. Jyl saıyn, sol turbany paıdalaný úshin,  qala qarjysynan bálenbaı qarajatty sol turbanyń ıesine aýdaramyz, kelisim-shart boıynsha...

Ár jerde, ár aýdanda, ár qalada  qyzmet etken jyldarynda talaı qyzyqty da, shyjyqty da kórgen qala basshysy dál bundaıdy  buryn-sońdy estimepti.

-  Turbany jeke menshikke aýdaryp alyp pa sonda?

Mekeme basshysy basyn taǵy ızedi.

- Bıyl da  sol turbany paıdalaný úshin qomaqty qarajat talap etip otyr ıesi.

- Strategıalyq mańyzdy obekt dep aıttyń ba?

- Qarajat tólemeı,  kúsh kórsetip, turbamdy paıdalanyp qoısańdar, kásipkerlik quqymdy taptady dep baıbalam salyp, halyqaralyq uıymdarǵa shaǵymdanap dep, aýyz ashtyrmaı otyr ıesi.

Qala basshysy bir grafın sýdy basyna tóńkere saldy. Órlep bara jatqan qan qysymynyń oǵan pysqyratyn túri joq.

- Qansha qarajat berseńder, jylýdy da sonsha ótkizem deıdi. Aqshanyń on paıyzyn berseńder, men de senderge jylýdyń on paıyzyn jiberem deıdi.

- Deıdi.. deıdi...- qala basshysynyń bet-júzi kúreńitip bara jatty.

- Bıyl da soǵan qarastyrylǵan qarajatty basqa bir salaǵa aýdaryp qoıyp...

-Men kináli ekenmin ǵoı sonda?! – ajyldaǵan daýystan  kabınettiń qabyrǵalary dirildep ketti.

- Siz bilgen joqsyz ǵoı... endi, mine...

- Qaı dókeı bolsa da , shaqyrshy ózin maǵan...

- Burynǵy qala basshylary da shaqyrǵan, turbamdy satpaımyn dep qyrsyǵyp otyr.

- Jasy elýdiń  mańaıynda bolsa, qyzyńdy, qaryndasyńdy, áıteýir bireýdi uzat soǵan. Qartaıǵan bireý bolsa, balasyna, nemeresine uzat,  sóıtip, myna tyǵyryqtan shyǵar qalany. Budan dy sumdyq jaýgershilik jyldarda bar másele osylaı sheshiletin. 

- Ony da oılastyrǵanbyz  túneýgi jyldary. Onyń bes qyzy bar, bári turmysta. Bálenbaı jıeni de óńkeı qyzdar.

- Onda, bir túnde jigitterdi jiberip, turbasyn qazyp alyp, ornyna ózimizdiń turbamyzdy tósep qoısaq qaıtedi?- qala basshysynyń daýysy senimsizdeý shyqty.

- Ony da oılastyrǵanbyz. Zańger aıtady, jeke menshikke qol suǵýshylyq ol dep.

-Týh, ákrı...

- Qalaǵa tıesili turbanyń jeke menshikke ótýi zańsyz degen bir  bap tabyńdar qaıtseńder de.

-Zańgerler bes jyl boldy izdep jatqandaryna... bári zańdy deıdi...

 Turǵyndar muzdap-qatyp, úılerin qyraý basyp, sol aýdandaǵy mekeme bitken, úlkendi-kishili oqý oryndary jumystaryn toqtatyp,   jurttyń bári shýlaýǵa da shamalary jetpeı búk túsip jatyr  degen  habar mınýt saıyn kelip, qala basshysynyń  mıyna soqqy bolyp tıip jatty.

- Ber onda suraǵan qarajatyn!

-Ony biz balalar aýrýhanasyn kúrdeli jóndeýden ótkizýge aýdaryp qoıyp ek... jóndeý jumysy jartylaı aıaqtalyp...

-Keri aýdar!

Eki kúnde kógerip-sazarǵan muzdar erip, qubyrlardan jylý júrip, qalaǵa jan kire bastady...

Baqyt Baıtybaeva

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar