Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy meshit ishinde tártip saqtaý týraly úndeý jarıalady, dep habarlaıdy «Qamshy» aqparattyq agenttigi QMDB-nyń baspasóz qyzmetine silteme jasap.

Búginde qoǵamda jat aǵym ókilderiniń belsendiligi, olardyń qulshylyq oryndarda búlik týdyrý faktileriniń kóbeıýi baıqalady. Ásirese, qazaq eli úshin on ǵasyrdan astam ýaqyt boıy dástúrli jol bolyp qalyptasqan Hanafı mázhabyn moıyndamaıtyn, kópshilik musylmandarmen birge bolǵysy kelmeıtin, ulttyq salt-dástúrmen sanaspaıtyn, eldiń aýyzbirshiligine nuqsan keltiretin salafılik-ýahabılik aǵymynyń ıdeologıasy elimizdiń tynyshtyǵyna qaýip tóndirýde.

Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy (QMDB) Islam dininiń súnnıttik baǵytyn, onyń ishinde ımam Ábý Hanıfa mázhabyn ustanady. Musylman úmbetiniń basym kópshiligine ortaq senim ustanymdary men sharıǵat sharttaryn ýaǵyzdaıdy. Senim, ıman máselelerinde ımam Matýrıdı aqıdalyq mektebiniń jolyn ustanady (İ Respýblıkalyq ımamdar forýmynda qabyldanǵan «Qazaqstan musylmandarynyń Tuǵyrnamasy», 1.1).

Negizinde sýnıtter fıqhta (sharıǵat quqyǵynda) Hanafı, Shafıǵı, Hanbalı, Malıkı mázhabtarynan quralady. Al, aqıdada (senim turǵysynan) Matýrıdı jáne Áshǵarı mektepteriniń qaǵıdalaryn basshylyqqa alady. Bul eki mektepti de ustanatyndardyń qaǵıdalary men joldary bir. Iaǵnı, Quran Kárim men Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) súnnetine amal etýdegi baǵyttary, pikirleri bir jerden shyǵady.

Qazirgi kezde álemdegi súnnıt musylmandardyń jartysynan kóbi (shamamen 53%) Hanafı mázhabyn ustanady jáne Matýrıdılik mekteptiń ǵulamalary bir júıege keltirgen senim negizderin basshylyqqa alady. Atap aıtqanda, Qazaqstan jáne Ortalyq Azıa elderi, Túrkıa, Balqan túbegi, Qytaı, Úndistan, Pákistan, Aýǵanstan, Reseıdiń Tatarstan, Bashqurtstan musylmandary jáne Egıpet, Lıvan sıaqty birneshe arab elderindegi musylmandardyń basym kópshiligi Matýrıdılik mekteptiń ǵulamalary bir júıege keltirgen ıman negizderin ustanatyn – hanafıler. Ásirese, bul júıe túrki halyqtary arasynda kóbirek taralǵan.

Osy tarıhı tuǵyrymyzdy eskergen Elbasy N.Á.Nazarbaev 2012 jylǵy joldaýynda din máselesiniń qoǵamymyzda qanshalyqty ótkir turǵandyǵyn aıta kele: «Biz musylmanbyz, onyń ishinde Ábý Hanıfa mázhabyn ustanatyn súnnıttermiz...» dep, súnnıttik baǵyttaǵy Hanafı mázhaby, Matýrıdı senim mektebiniń Qazaq eliniń rýhanı yntymaǵyndaǵy mańyzdylyǵyn atap ótken bolatyn.

Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy meshitterde hanafı mázhabynyń erejelerin saqtamaı, jat aǵymnyń jolyndaǵy joralǵylardy jasaıtyn, ımamǵa qasarysa qarsylasatyn, jamaǵattyń shyrqyn buzatyn jat pıǵyldylardyń áreketin durys sanamaıdy.

Allanyń úıinde otyryp, jamaǵat arasynda alaýyzdyq týdyratyndar – meshit tártibine baǵynǵysy kelmeıtin, Ábý Hanıfa mázhaby men salt-dástúrimizdi moıyndamaıtyn, memlekettik quqyqtyq normalardy saqtamaıtyn, qoǵamda qalyptasqan zaıyrly qundylyqtardy qurmetteımeıtin jat aǵymnyń jeteginde júrgen azamattar ekenin aıta ketý kerek. Imamnyń sózi men meshittiń tártibine baǵynbaı, «ámın» sózin daýystap aıtatyn salafılik-ýahabılik baǵytty ustanatyn azamattardyń joǵaryda atap ótken búlikke bastaıtyn áreketterin aıyptaımyz.

Islam dini el ishinde beıbit ómirdiń saqtalýyna, halyqtyń aýyzbirshiliginiń beriktigine úlken mán beredi. Sondyqtan álem ǵulamalary qaı elde qaı mázhab basymdylyqqa ıe bolsa, sol eldiń musylmandaryna sol mázhabty ustaný mindet bolatyny týraly bir aýyzdan pátýalasqan (ıdjmaǵ). Sondyqtan, árbir meshitke kelýshi elimizde Hanafı mázhaby dástúrli ıslam joly ekenin eskerip onyń qaǵıdalaryn berik saqtaýǵa tıis.

Asyl dinimiz tártip saqtaýǵa kóp kóńil bólgen. Ony meshit ishinde jamaǵatpen oqylatyn namazdyń talabynan baıqaýǵa bolady. Ánás ıbn Málik jetkizgen Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Saptaryńyzdy túp-túzý etińizder, namazdyń tolyq bolýy – saptyń túzýligine baılanysty» (Buharı jáne Mýslım), – degen hadısi meshit ishindegi tártiptiń qatty saqtalý kerektigin meńzegen.

Múftıat Bas múftı Erjan qajy Malǵajyulynyń bastamasymen, sonymen qatar jer-jerdegi jamaǵattyń QMDB-ǵa joldaǵan arnaıy ótinish-tilekterin eskere otyryp, «QMDB meshitteriniń ishki tártip erejesi» qujatyn daıyndap, atalǵan Erejeni Ǵulamalar keńesiniń XIV otyrysynda qabyldady. Atalǵan qujattyń qabyldanýy qazirgi zamannyń, qoǵamnyń, meshitke kelýshi jamaǵattyń talabynan týyndap otyr. Mundaı qujat korporatıvtik etıka retinde kez kelgen órkenıetti mekemede bar.

Atalmysh qujattyń 1.4. babynda: «Meshit jamaǵaty (bes ýaqyt namazǵa qatysýshy, ýaǵyz tyńdaýshy, saýat ashý, Quran kýrstarynyń shákirtteri, jeke máselede kelýshiler) meshittiń ishki tártibinde qarastyrylǵan barlyq mindettemelerge boıusynýǵa mindetti», – delingen.

QMDB ortalyq apparaty jamaǵatty «QMDB meshitteriniń ishki tártip erejesi» qujatyndaǵy talaptar men erejelerdi saqtaýǵa, qurmet etýge shaqyrady. Qujattyń kez kelgen baby boıynsha tártip buzyp, meshit ishindegi tynyshtyqty ketirip, teris áreket jasaýshylar men olardy qoldaýshylar zań aldynda jaýap beretinin eskertedi.

Sonymen qatar, jamaǵatty Abý Dardadan jetken Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Jamaǵatpen birge bolyńdar! Óıtkeni, bóri bólingendi jeıdi (Imam Termızı, Ábý Dáýit, Násáıı, Baıhaqı sýnandarynda, Ibn Hıbban, Ibn Hýzaıma sahıhtarynda, Hafızýl-Hakım mýstadragynda rıýaıat etken durys hadıs)», – degen ósıetine mán berip, adasqan aǵymdardyń arbaýyna túspeýge úndeıdi.