Qolyma Qazaq tili «dlá shkol s rýsskım ıazykom obýchenıa» dep atalatyn 4 synypqa arnalǵan oqýlyq tústi. Avtorlary Ermekova T.N., Sátbekova A.A., Sısembına A.Ý., Tajıbaeva G.B.. İshine úńildim de túńildim. Sizder de tanysyp kórińizder:

        8 bet: Qazaq Álippesi degen sózdiń bárin Qazaq Alfavıti dep alyp qazaqsha aýdarmasyn bermegen.

        9 bet: Áripterdiń dybystalýyn áripterdiń aty dep qate bergen. Bb – Be (durysy By), Gg – Ge (durysy – Gi), ǴǴ – Ǵa (durysy - Ǵy), Dd – De (durysy - Dy), Jj – Je (durysy - Jy), Zz – Ze (durysy - Zy), Kk – Ke (durysy - Ki), Qq – Qa (durysy - Qy), Ll – El (durysy - Ly), Mm – Em (durysy - My), Nn – En (durysy - Ny), Ńń – Eń (durysy - Yń), Pp – Pe (durysy - Py), Rr – Er (durysy - Yr), SS – Es (durysy - Sy), Tt – Te (durysy - Ty), Hh – Ha (durysy - H), Shsh – Sha (durysy - Shy) dep berilgen. Áripterdi kitapta berilgendeı etip dybystaý, qazaq tilin aksentpen buzyp sóıleýge aparady.

       79 bet: «Qazaq halqy úsh júzge bólinedi» dep jazylǵan. Durysy «Qazaq halqy Úsh júzden quralady» bolýy tıis edi. Sebebi, barlyq aýyzsha da, jazbasha da derekterdiń bárinde Qazaqtyń «Úsh Júz dep atalatyn úsh balasy bar» delinedi. «Bólinedi» degen sóz urpaqtarymyzdy bólinýge aparady emes pe?

       81 bet: «Áıteke bı – kishi  júzdiń bıi. Ol jasynan batyr, sheshen bolǵan. Oǵan halyq mal, jer taǵy basqalar. Daýmen barǵan. Ol týysqan qazaq, qaraqalpaq, qyrǵyz halyqtaryn biriktirgen. Áıteke bı Táýke hannyń keńesshisi bolǵan».

        Durysy: Áıteke bı – Kishi júzdiń bıi. Ol jasynan zerek, alǵyr, bilimdi, batyr, sheshen bolǵan. Oǵan halyq mal, jer taǵy basqa daýlaryn sheshý úshin barǵan. Ony halyq daýlardy ádil sheshetin bolǵany úshin Bı saılaǵan. Ol týysqan qazaq, qaraqalpaq, qyrǵyz halyqtaryn biriktirgen. Áıteke bı Táýke hannyń keńesshisi bolǵan».

      82 bet. «Týra bıde týys joq» degennen góri «Týra bıde týǵan joq, Týǵandy bıde ıman joq» degen halyq maqalyn tutas berip, balalarymyzǵa ádildikpen birge ıman degen uǵymnyń da maǵynasyn asha ketkenderi jón bolar edi.

      82 bet. «Qabanbaı, Bógenbaı, Naýryzbaı – qazaq halqynyń batyrlary. Durysy «Qarakereı Qabanbaı, Qanjyǵaly Bógenbaı, Shapyrashty Naýryzbaı – qazaq halqynyń batyrlary» dep Ata-tekterin kórsetý jón. Qazaq halqy árqashan da dańqty uldaryn Ata tegimen qosyp ataǵan. Aǵashty tamyrynan ajyratýǵa bolmaıdy emes pe?

     84 bet. «Eldi batyrlar bılegen». Eldi batyr emes, handar men qaǵandar bılegen. Batyrlar eldi jaýdan qorǵaǵan.

      86 bet. «Dombyra - qazaq halqynyń mýzykalyq aspaby. Ol qos ishekti. Dombyra aǵashtan jasalady» degen jerdi sál tolyqtyryp:

      Dombyra – qazaq halqynyń mýzykalyq aspaby. Ol qos ishekti. Dombyrany aǵashtan jáne maldyń keptirilgen isheginen jasaǵan. Dombyranyń avtorlyq quqyǵy ejelgi qazaqtar da jatyr. Qazaq elinde dombyra jasaıtyn sheberler aýyly kóp bolǵan. Olardy halyq qurmetpen  Omby, Domby, Dombaı, Dombyraly, Dombaýyl (Dombyra jasaýshylar aýyly) dep ataǵan.

      89 bet. «KIİZ ÚI. Kıiz úı – kóshpeli halyqtardyń baspanasy. Ol – óte qolaıly. Kıiz úı tez qurylyp, tez jınalady. Qysta jyly, jazda salqyn bolady. Qazaq halqy kıiz úıdi ásem bezendiredi. Kıiz úıdiń ishinde aǵash tósek, shymyldyq, sandyq taǵy basqa buıymdar bolady» degen taqyrypty:

      KIİZ ÚI.  Kıiz úı – ejelgi qazaqtar jasaǵan baspana. Ony kóshpeli halyqtardyń bári paıdalanǵan. Adamzattyń asyl murasy retinde IýNESKO tizimine engen. Ol – óte qolaıly. Kıiz úı tez qurylyp, tez jınalady. Qysta jyly, jazda salqyn bolady. Qazaq halqy kıiz úıdi ásem bezendiredi. Kıiz úıdiń ishinde aǵash tósek, shymyldyq, sandyq taǵy basqa buıymdar bolady.

     92 bet. «Kıiz úı tórt bólshekten turady. Olar – kerege, ýyq, shańraq, esik. Bular aǵashtan jasalady. Kıiz úı tórt, alty, segiz, on eki qanatty bolady. Kıiz úıdiń negizgi bólshegi -  shańyraq. Shańyraqtyń mańyzy zor. Ol atadan balaǵa mura bolyp qalady. Ul bala shańyraǵynyń ıesi.

     Durysy. Ol atadan balaǵa mura bolyp qalady. Áke shańyraǵynyń ıesi kenje ul. Ol qarashańyraq  dep atalady.

      93 bet. «Oqtaý tartys» degenniń ornyna «arqan tartys» oıyny degen durys. Qazaq «oqtaý» dep ettiń nanyn jazatyn taıaqshany ataǵan. Ony qasterlep taza ustaǵan. Qazaq balasy «oqtaýmen» oınamaǵan.

       120 bet. «Erte zamanda qazaqtar árbir maldyń piri bolady dep uqqan. Mysaly, qoıdyń piri – Shopan ata, Túıeniń piri – Oısylqara, jylqynyń piri – Qambar ata, sıyrdyń piri – baba, eshkiniń piri – Seksek ata dep bilgen. Qazaqtar osy pirlerge sıynǵan».

       Durysy: Qazaq halqynyń tegi óte eski zamandardan bastaý alady. Olar dalanyń jabaıy ańyn eń alǵash qolǵa úıretken adamdardyń esimin kúni búginge deıin saqtaǵan jáne olardy asa  qurmetpen árbir mal men malshynyń piri (ustazy) dep ataıdy.  Mysaly, qoıdyń piri – Shopan ata, Túıeniń piri – Oısylqara, jylqynyń piri – Qambar ata, sıyrdyń piri – baba, eshkiniń piri – Seksek ata dep bilgen».

     145 bet. «KÓLİKTE. Qala kóshelerinde túrli kólik júredi. Olar – mashınalar, avtobýstar, troleıbýstar, tramvaılar. Qalalyq kólik adamdardy kerek jerine ýaqytynda jetkizedi. Avtobýs, troleıbýs, tramvaımen júrý úshin jol aqysyn tóleıdi. Keıbir adamdar bir aılyq jol bıletin alady. Ol óte yńǵaıly».

     Mine osy áńgimeni  «Qala kóshelerinde túrli kólik júredi. Olar – mashınalar, avtobýstar, troleıbýstar, tramvaılar. Qalalyq kólik adamdardy kerek jerine ýaqytynda jetkizedi.  Kólikte balalar jasy úlkenderge oryn beredi. Qazaqtyń Ata saltynda úlken turǵanda kishi otyrmaıdy. Avtobýs, troleıbýs, tramvaımen júrý úshin jol aqysyn tóleıdi. Keıbir adamdar bir aılyq jol bıletin alady. Ol óte yńǵaıly» delingende balalarymyz qazaq halqynyń álemge úlgi bolǵan jaqsy bir saltyn bilip ósken bolar edi.

      Jaraıdy. Osymen toqtaıyn. Áıtpese, mundaı mysaldardy áli de kóptep keltirýge bolady. Mine ózderińiz kórip otyrǵandaı, qazirgi mektep oqýlyqtary ulttyq múddege saı kelip turǵan joq. Sondyqtan barlyq til janashyrlaryn qazirgi mektep oqýlyqtarynyń bárine ulttyq múdde turǵysynan osyndaı saraptama jasap kóptiń talqysyna salýdy USYNAMYN!

        Qojyrbaıuly Muhambetkárim, Mańǵystaý