Eýrazıa aımaǵynda ulańǵaıyr aýmaqty mekendegen elimizdiń táýelsizdik alǵannan keıingi tarıhy Batys pen Shyǵys órkenıetteriniń toǵysqan aımaǵy retinde 130-tan astam ulttar men 18 konfesıa ókilderiniń otanyna aınaldy. Elbasy Nursultan Ábishuly ózge etnos ókilderine qamqorlyq tanytyp, konfesıa ókilderiniń ustanymdaryna túsinistik tanyta otyryp,  memlekettigimizdiń tuǵyrlyǵyn álemge áıgilep keledi. Halqymyz ultaralyq jáne dinaralyq yntymaqtastyqqa bastaıtyn qundylyqtardy halyqaralyq alańda da nasıhattaýda. Konfesıaaralyq kelisimdi ornatý, beıbitshilik pen ózara tózimdilik qundylyqtaryn nasıhattaý arqyly Qazaqstan álemdik saıasatta joǵary qurmet pen bedelge ıe boldy. Jahandyq alańda kóptegen elderdiń senimdi áriptesine aınaldy.

Elimizdiń memlekettik saıasaty azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qurmetteýge negizdelgen qaǵıdattardy basshylyqqa alady. Sonymen birge, eldegi qalyptasqan memlekettik-konfessıalyq qatynastar barlyq konfesıalar men dinı toptardyń teń quqyqtyǵyn qamtamasyz etýge baǵyttalǵan. Qazaqstannyń álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń arasyndaǵy syndarly únqatysý kópirin qurý qadamy osy maqsattyń júıeli júzege asyrylýyn aıqyn kórsetip otyr.

Búgingi tańda memlekettiń din salasyndaǵy saıasaty dinaralyq kelisimdi saqtaýdy, dinderdiń únqatysýyna serpin berý jáne qoǵamdaǵy ózara dinı tózimdilikti nasıhattaýdy kózdeıdi. Qazaqstannyń osy jolda qol jetkizgen jetistikterin Elbasy Nursultan Nazarbaev Qazaqstannyń EQYU-daǵy tóraǵalyq mindetine kirisýi kezinde «bizdiń ultaralyq jáne dinaralyq kelisimniń modeli – búkil álemdegi túrli konfesıalar arasyndaǵy qarym-qatynas isine Qazaqstannyń qosqan qomaqty úlesi» dep baǵalaǵan.
         Konfesıaaralyq kelisim – Qazaqstan halqy úshin ózara túsinistikti qajet etetin qasterli qundylyq. Ár túrli konfesıa ókilderimen dostyq qarym-qatynas ornatyp, olarǵa qamqorlyq tanytý saıasattan bólek adamgershilik qundylyq bolyp tabylady. Qazaqstannyń álemdik jáne dástúrli dinder arasynda senimdi baılanystar ornyqtyratyn órkenıetaralyq únqatysý alańyna aınalýy – Elbasynyń jahandyq únqatysýǵa baǵyttalǵan memlekettik saıasatty tıimdi júrgizýdiń nátıjesi. Onyń jemisin Elordamyzda úsh jyl saıyn ótkiziletin Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleri seziniń jumysy arqyly kórsetýdemiz.

Maǵynaly konfesıaaralyq ortalyq bolyp qalyptasqan Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleri sezi tóńireginde dinı qaýymdastyqtar ózara túsinistik pen syılastyq tabýda. Sonymen qatar, sıez álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń qazirgi zamanǵy sheshimin tappaǵan jahandyq problemalardy birlese sheshýge baǵdarlanǵan maǵynaly jıyny bolyp otyr. Elbasynyń bastamasymen júzege asyrylǵan asa ózekti de, aýqymdy bul jobaǵa BUU jáne IýNESKO sekildi basqa da kóptegen halyqaralyq uıymdardyń jetekshileri, belgili saıası qaıratkerler, álemdik sarapshylar joǵary baǵa berýde.

Qazirgi tańda sıez barysynda Elbasy bergen naqty ári mazmundy usynymdar álem qaýymdastyǵy tarapynan qoldaýǵa ıe bolyp, sátti oryndalýda. Bul usynymdardyń ishinde jahandyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýge degen jańa kózqarasty qalyptastyrý, jańa dúnıe tártibin joǵary adamgershilik pen rýhanılyqqa negizdeý, álemdik daǵdarysqa moraldyq normalar men bıik adamgershilik qaǵıdattaryn qatań saqtaý arqyly qarsy turý sekildi ıdeıalar Qazaqstannyń jahan jurtshylyǵynyń aldyndaǵy bedelin kóterdi.

Toleranttylyq pen dinı taǵattylyq – konfesıaaralyq kelisimdi ornatý qaǵıdattarynyń basty tetigi. Elimiz úshin tózimdilik qaǵıdattary saıası mádenıettiń baǵyttary ǵana emes, mádenıetti qoldap-qýattaıtyn memlekettiń negizgi ustanymdary bolmaq.

Memlekettiń dinge qatysty ustanymyn eń aldymen onyń zańdarynan kórýge bolady. Elimizde dinı ahýaldy retteıtin Qazaqstan Respýblıkasynyń 2011 jyldyń 11 qazanynda qabyldanǵan «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» zańynyń preambýlasynda hanafı baǵytyndaǵy ıslamnyń jáne pravoslavtyq hrıstıandyqtyń halyq mádenıetiniń damýy men rýhanı ómirindegi tarıhı róli tanylatyndyǵy atap kórsetilgen. Bul – ıslam dininiń qazaq memlekettiliginiń jáne halyqtyń rýhanı-mádenı qundylyqtarynyń qalyptasýyna negiz bolǵandyǵyn, sondaı-aq sońǵy úsh ǵasyrlyq tarıhy qazaq elimen ortaq, ári kóptegen etnostardyń dástúrli dini sanalatyn pravoslavıelik hrıstıandyqtyń Qazaqstan halqynyń ómirindegi rýhanı-mádenı mańyzyn aıǵaqtaıdy. Sonymen qatar, bul Zań Qazaqstan halqynyń rýhanı murasymen úılesetin basqa da dinderdi qurmetteıtinin, konfesıaaralyq kelisimniń, dinı taǵattylyqtyń jáne azamattardyń dinı nanymdaryn qurmetteýdiń mańyzdylyǵyn tanıtynyn negizge alady.

Qazaqstannyń din salasyndaǵy saıasaty – konfesıaaralyq kelisimniń, dinı ahýaldyń turaqtylyǵynyń kepili. El aýmaǵyndaǵy barlyq dinderdiń teńdigin qamtamasyz etý úshin ádilettilik qaǵıdaty men dinaralyq tatýlyq sanasyn qalyptastyrý máselesi memleket úshin de, qoǵam úshin de óte mańyzdy. Sondyqtan memlekettiń din salasyndaǵy saıasaty eldegi dinı turaqtylyqty qamtamasyz etý úshin tek dástúrli dinderdiń ǵana emes, barlyq dinderdiń arasynda ózara kelisimge negizdelgen qarym-qatynastardyń saqtalýyn basty maqsat dep biledi.

Jaras Ahanov,

QR DİAQM Din isteri komıteti

Din máseleleri jónindegi ǵylymı-zertteý

 jáne taldaý ortalyǵynyń

 bólim basshysy