Aıdos Sarym Qazaqstan Ulttyq arnasyndaǵy «Senbilik shoý» baǵdarlamasyna qatysty pikir bildirdi, ― dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi. Bul týraly Aıdos Sarym óziniń feısbýk paraqshasyna jazǵan.
― Senbilik shoýǵa seısenbilik túsinik...
Demalys kúnderi úlken bir baıandamany aıaqtaımyn dep, ınternet, álemjeli qaraıtyn ýaqytym bolmady. Sóıtsem biraz daý-damaı bolyp jatqan kórinedi. Soǵan az-maz, shama-sharqym jetkenshe túsinik bere keteıin.
«Senbilik shoý» nege paıda boldy?
Jalpy bul format ― álemdik format. Reseıdiń ózi kóptegen álemdik formattardy óz múddesine saı shetelden alyp, óndirip jatyr. Bir eldiń ekinshi elden formatty alǵany álem úshin tańsyq emes. Sondyqtan kóshirdik, urlap aldyq degen áńgimeler artyqtaý bolar.
«Senbilik shoý» neden týyndady sonymen? Eger óte qysqa jaýap izdesek bylaı deýge bolady.
a) Barsha elderde jastar býyny teledıdardan alshaqtap barady. Kez kelgen telearna úshin úlken saıasat turǵysynan da, jarnama-marketıng turǵysynan da bul jaqsy úrdis emes. Iaǵnı jastarǵa qyzyqty, solarǵa unaıtyn, solardyń tilimen sóıleıtin formattardy oılap tabý ıa kóshirý qajet degen sóz.
á) Búgingi kúni telearnalardyń kún tártibi men ınternettiń kún tártibi alshaqtap barady. «Senbilik shoýdyń» bir maqsatynyń biri ― osy alshaqtyqty azaıtý, eki kún tártibin bir-birimen jaqyndastyrý.
b) Jaqsy deńiz, jaman deńiz bul habar da elimizdegi baspasózge jarnama. Ekinshi jaǵynan, sol baspasózge, baspasózdiń keıipkerlerine syn. Bul da bir qoǵamdyq gıgıena, qoǵamdyq tazalyq. Aýzynan qaǵylyp, aq ıt kirip, kók ıt shyǵatyndarǵa qarsy habar. Absýrd pen aqymaqtyqty ázil-ájýa arqyly synaý, mazaq qylý.
Bir ǵana habar shyqty. Men áli reıtıńterin kórip úlgermedim, biraq bireýiniń ózi biraz daý týǵyzyp, haıp jasady. Meniń biraz qazaqsha bilmeıtin dostarym da, jaýlarym da arnaıylap qarapty. Ol da nátıje. Túbi habardyń bolý-bolmaýyn naryqtyq suranys, kórermenniń iltıpaty anyqtaıdy. Eger jastar jaǵy osy habardy qarap, ınternet, messendjerler arqyly tarata bastasa, onda habar arnanyń tórinen óz ornyn tabatyn shyǵar.
Bul habarǵa men nege qatysyp otyrmyn?
Biraz pikir oqydym. Saıqymazaq, kloýn degenge deıin sózder ketipti. Bul habar maǵan laıyq emes degen de pikirler aıtylyp jatyr.
Jaýabym bylaı: Óz basym teledıdarǵa, onyń ishinde qazaq teledıdaryna din retinde qaraýǵa qarsymyn. Qazaq teledıdary tańerteńnen qara keshke deıin tek bir ǵana áleýmettik topqa qyzmet ete almaıdy. Tańerteńnen qara keshke deıin kúrsinip, tolǵanyp, yńyranyp, sháı iship, terlep-tepship, «Sizdiki durys Máke!», «Ǵajap aıttyńyz, Sáke» dep otyrǵan teledıdardan saqtasyn!
Teledıdardyń tálim-tárbıelik fýnksıasy bar, biraq bul zamanda ol eń aldymen enterteınment. Iaǵnı kórermenge ermek berý. Ol úshin barsha kórermenge qyzyqty bolýy shart. Jáne de ártúrli jastaǵy, jynystaǵy aýdıtorıaǵa qyzyqty bolýy shart. Ár aýdıtorıa ózine qajetti habardy, formatty taýyp alyp, soǵan adal bolǵanyn qamtamasyz etý kerek. Teledıdar qatyp qalmaýy tıis. Únemi izdenis, únemi tyń jobalardy izdeı túsý mindet. Búginde áleýmettaný bar, marketıń bar. Árbir habardyń úles-salmaǵyn, yqpalyn ólsheýge bolady. Eger belgili bir habarlar kádege jaramasa, kórermen kóńilinen shyqpasa, jarnama alyp kelmese ol habar jabylady. Dıalektıka jáne evolúsıa zańy.
Óz basym ázil-ájýany jaqsy kóretin qazaqpyn. Bir kún ómir súrsem de jadyrap júrgendi qalaımyn. Reti kelip jatsa, jaǵdaı múmkindik berse ázildiń de talaıyn jiberemin. Ony dostarym jaqsy biledi. Osydan bolar Erlan Qarın dosym biraz ýaqyt buryn usynys jasaǵanda qarsy bolmadym. Nesi bar? «Jaıdarmandy» da kórsetip jatyr ulttyq arna. Qazaq jastary izdep kóretin ǵalamat shoý! «Jaıdarman» syıǵan arnaǵa «Senbilik shoý» da syıady. dep sanaımyn. Osy formatta bolmasa, basqa formatta.
Ar-abyroı degen áńgimeler aıtylyp qaldy. Anaý «kvnshıktermen» nege otyrasyz degender de bar. Aınalaıyndar-aý! Olar da qazaqtyń balasy. Olar da elim-jerim dep júrgen azamattar. Osy habardyń arqasynda talaı myqty-myqty qyz-jigittermen tanysyp jatyrmyn, basqa qyrynan tanydym. Jarty saǵat habar kemi bir aptanyń jumysyn talap etedi. Komandanyń kún-tún demeı aralasyp, jańalyq, habar, oı bóliskenin talap etedi. Adam, azamat retinde bul da jaqsy tájirıbe, jaqsy draıv.
Adamdy belgili bir ımıjge, rólge tyǵa salý ońaı, odan shyǵý qıyn. Óz basym tek «saıasattanýshy», «sarapshy» degen ımıj ben róldi qalamaımyn. Imıj, amplýa degen másele adamnyń jeke basynyń túrmesi bolmaýy kerek. Qasymdaǵy jigitterge de osyny aıtyp júrmin. Seni «ártis», «kloýn» dep jatsa, tyrysyp-tyrmysyp basqa jaǵynan da kórinýge tyrysý kerek. Sol sıaqty men de bir ǵana róldi qalamaımyn. Eksperıment pen jańalyq izdeýden sharshamaımyn. Bul da bir tájirıbe! Teledıdar degen kúrdeli mehanızmdi, salany bile kele túsine bastaısyń. Osy salada júrgen soń ony bilgen artyq etpes maǵan da.
Biraz orysqul jaýlarymnyń álemjelide meni keleke etkenine rızamyn. Máz bolyp «kloýn» dep jatyr eken. Meniń odan eshteńem ketip jatqan joq. Baıaǵyda Teddı Rýzvelt aıtypty ǵoı: «Saıasattan úmiti bar adamnyń terisi pildiń terisindeı bolýy kerek» dep. Óz basym jaýymnyń mazaqtaǵanynan emes, maqtaǵanynan qorqatyn qazaqpyn.
Saıasattan úmiti bar adam tek óz tobynyń ishinde qamalyp qalmaýy tıis. Saıasattyń maqsaty sózińdi, oıyńdy barynsha kóp aýdıtorıaǵa jetkize bilý. Saıasat muraty kún saıyn ózińniń aýdıtorıańdy bir adamǵa bolsa da keńeıte berý. Men sol jumysymdy jalǵastyra beremin. Túsingen adam túsiner, túsinbegenniń aýzyna qaqpaq bolar jaıym da, ýaqytym da joq.
Barsha pikir aıtyp, tilek bildirgen azamattarǵa alǵysym sheksiz!
Ókpelep te jatqan aǵaıyn bar eken (shynyn aıtaıyn, ishinde ákem de bar). Olarǵa aıtarym: qulaq-kóz úırensin, bári de oryn-ornyna keledi.
«Senbilik shoý» óz jumysyn bastady. Erekeńmen, redaktorlyq toppen keliskenimizge saı turaqty túrde kómektesip otyramyn. Reti kelip jatsa, jol túsip jatsa habarlaryna da qatysamyn. Iaǵnı shoýdy júrgizetin top ta álsin-álsin jańaryp otyrýy yqtımal. Aldaǵy ýaqytta habarǵa tanymal qonaqtar da kele bastaıdy. İshinde shendi-shekpendisi de bolady. Qysqasy, qyzyqtyń bári alda dep oılaımyn. Solaı bolǵaı!
Pikir qaldyrý