2017 jyldyń 24 qyrkúıeginde Germanıada 19-shy ret federaldy Býndestagtyń Parlament saılaýy ótkizildi. Exit poll nátıjesi boıynsha Býndestagtaǵy 690 orynnyń 33%-y Angela Merkel basshylyq etetin HDP partıasyna (Hrıstıan Demokratıalyq Partıasy), 20,6%-y burynǵy Eýroparlament depýtaty Martın Shýls basshylyǵyndaǵy sosıal-demokrattarǵa buıyrsa, úshinshi kópshilik 12,6% daýys kórsetkishimen ońshyl popýlısterdiń «Germanıa úshin Álternatıv» partıasyna buıyrdy. Qalǵan 206 oryn sáıkesinshe parlamentke kirýge qajetti paıyzdyq mejedan asa alǵan partıalar – lıberaldy Táýelsiz Demokratıalyq Partıa (TDP), Solshyldar partıasy men Jasyl partıa ıelendi.
Ázirshe, bul nátıje alǵash ret Parlamentke enip otyrǵan ońshyldardyń «Germanıa úshin Álternatıv» partıasyn ǵana qýantyp otyr. «Biz bul saılaýda halyqtyń kópshilik daýysyn ıe bolǵanymyzben, kútkenimiz budan joǵary edi» - dep málimdedi HDP basshysy Merkel hanym. Kópshiliktiń daýysy boıynsha ekinshi oryndy ıelengen SDP-nyń basshysy da óz oıyn jasyrmady. Ekinshi dúnıejizilik soǵystan beri alǵash ret mundaı tómen kórsetkishke ıe bolǵan sosıal-demokrattar basshysy bul saılaýda jeńilis tapqandaryn moıyndady. Atap aıtqand, bul saılaý solshyldardy da abyrjytyp tastady. Olardyń burynǵy saılaýǵa qaraǵandaǵy nátıjeleri azdap joǵarylasa da, 12% daýyspen ıelenip otyrǵan úshinshi orynnan olardyń altynshy orynǵa túskenderi partıa qoldaýshylaryna unamaǵany aıqyn.
Konservatorlar blogy (HDP) kópshilik daýysqa ıe bolǵanymen, olardyń kórsetkishi úkimet qurý úshin tómen bolyp tur. Osy rette, sosıal-demokrattar ózderiniń opozısıa quramyna ketetindikterin málimdese, ońshyldar álden qurylmaǵan úkimetke qarsy turatyndaryn jetkizdi. «Parlamenttiń úshinshi úlken kúshine aınalyp otyrǵandyǵymyzdan, biz úkimetke qarsy «ańshylyq» jarıalaımyz. Eń birinshi kezekte, Merkel hanymdy kózden tasa qylmaımyz jáne halqymyzdy ózimizge qaıta qaıtaramyz»-dedi. Eýroskepsıstik saıasatty qoldaıtyn ońshyldar partıasy eýro odaqtan shyǵý men Reseıge salynǵan sanksıalardy alyp tastaý sekildi radıkaldy usynystarynyń arqasynda basqa partıalarmen ultshyl-popýlısttik dep synalyp tastalǵan bolatyn. Búginde, ýkraınalyq basylymdarmen «proreseılik» dep synalyp jatqan partıaǵa qarsy Berlınde, germanıalyq Spiegel.de málimdeýinshe, demonstranttar sherýi ótip úlgerdi. Solshyldarmen qosqandaǵy Býndestagdyń mundaı opozısıalyq quramymen Merkel hanymǵa Jasyldar men Lıberaldar partıalarymen birigip, koalısıa qurýyna týra keletin sekildi.
Aıta ketsek, «Germanıa úshin Álternatıv» partıasynyń alǵash ret Parlament quramyna enýi osy saılaýdyń úlken SHOK jańalyǵy bolyp otyr. Sebebi, 2013 jylǵy Parlament saılaýyndaǵy kórsetkishi 4,5%-dy qurap, Býndestag quramyna ene almaǵan. Olardyń bıyl Parlament quramyna enip qana qoımaı, memlekettegi úshinshi iri saıası kúshke aınalǵandyǵy Eýropanyń mıgranttarǵa qatysty saıasatyna baılanysty kúsheıgen eýroskeptısıstik kóńil-kúı taraýynyń nátıjesi bolyp otyr. Sol sekildi, 2016-jylǵy Ulybrıtanıadaǵy Brexit-ke qatysty referendým nátıjesinde de úkimetke eýroskeptısısti konservatıvti partıa kelgen bolatyn. Al Fransıadaǵy bıylǵy prezıdent saılaýynda eýroskepsıstik Ońshyl partıa basshysy Marın Le Pen halyqtyń 40% daýysyn jınaǵan bolatyn.
Pikir qaldyrý