Alash týy astynda: Alashorda. Jeltoqsan. Táýelsizdik

/uploads/thumbnail/20170708150848747_small.jpg

Erteń, 13 jeltoqsanda Shymkent qalasynda "Alash týy astynda: Alashorda. Jeltoqsan. Táýelsizdik" atty respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq  konferensıa ótedi.  Táýelsizdik  kúni men Alaorda ulttyq úkimetiniń 95 jyldyǵyna arnalǵan konferensıany

«Nur Otan» HDP men  Ońtústik Qazaqstan oblysy ákimdigi birlesip uıymdastyrýda. Alash tarıhyn túgendeıtin, atqarylǵan ister men aldaǵy josparlardy talyqtaıtyn konferensıaǵa «Nur Otan» HDP hatshysy, saıasattaný ǵylymdarynyń kandıdaty Erlan Qarın, sondaı-aq esimi elimizge keńinen tanymal ǵalymdar  QR UǴA akademıgi, tarıh ǵylymynyń doktory, profesor Málik Asylbekov, tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Mámbet Qoıgeldi, Aqtóbe memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń profesory, fılosofıa ǵylymdarynyń doktory Amangeldi Aıtaly,  "Ádilet" tarıhı-aǵartý qoǵamynyń prezıdenti, jazýshy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Beıbit Qoıshybaı, saıasattanýshy Aıdos Sarym  jáne ózge de zertteýshiler qatyspaq. Jalpy bul konferensıanyń 13-shi jeltoqsan kúni josparlanýy tegin emes. Óıtkeni 1917 jyldyń 5 men 13-shi jeltoqsan aralyǵynda Orynbor qalasynda qazaq-qyrǵyz quryltaıy ótti. Atalǵan quryltaıda tuńǵysh ret zamanaýı baǵytta memleket qurylyp, onyń aty Alashorda dep ataldy. Bul týraly «Saryarqa» gazetinde Álimhan Ermekov: «Dekabrdiń 12-si kúni, tús aýa, saǵat 3-te dúnıege Alash avtonomıasy kelip, azan shaqyrylyp at qoıyldy. Alty alashtyń balasynyń basyna aq orda tigilip, Alash týy kóterildi. Úlken aýyldarǵa qońsy qonyp, shashylyp júrgen qyrǵyz-qazaq jurty óz aldyna aýyl boldy. Otansyz jurt Otandy boldy» dep jazǵan edi. Alashorda úkimetiniń  el táýelsizdiginiń alǵysharttaryn jasady. 1917 jyly qurylǵan avtonomıa Qazaqstannyń keıinnen Keńes odaǵynyń quramyna avtonomıaly odaqtas  respýblıka bolyp enýine,  terıtorıasynyń zań júzinde bekiýine negiz qalady. 1920 jyly alash kósemi Álıhan Bókeıhan bastaǵan qaıratkerler QazASR shekarasyn anyqtaý maqsatynda V.Lenınmen kelissóz júrgizip, búgingi Qazaqstan Respýblıkasy aýmaǵynyń bólshevıkter tarapynan zańdy túrde moıyndalýyna muryndyq bolǵan edi.

Alash ıdeıasyn sheteldegi qazaqtar da qoldady. 1940-50 jyldary Qytaıda ult azattyq kóterilisine shyqqan  qaıratkerlerdiń barlyǵy derlik alash ıdeıasymen tanys bolyp qana qoımaı, sol maqsat-murat jolynda kúresti. Azattyq kúresiniń qaharmandarynyń biri Ospan Islamuly alash kósemi Álıhan Bókeıhannyń  bir ósıetin únemi aıtyp júrgen. Ol - «Túbi telim bolǵan qazaqtar basyn qospaı, qazaq - qazaq bolmaıdy» degen sózi.  Munyń  ózi táýelsizdik jolyndaǵy kurestiń bir sátke de toqtamaǵandyǵyn, al Alash ıdeıasy bul kúresti jańa satyǵa kótergendigin kórsetedi. 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy da osy kúrestiń zańdy jalǵasy, Elbasy Nursultan Nazarbaev ta alash ıdeıasyna, Alashorda tarıhyna beı-jaı qaramaıtyndyǵyn birneshe márte eskertken. Prezıdent: «Alash arystary bizge memlekettilik ıdeıasyn tý etip kóterý­di tabystap ketti. 1991 jyly quryl­ǵan Qazaqstan Respýblıkasy atty memleket - sol arystardyń asyl arma­nynyń júzege asýy. Biz osy memleketti kózdiń qarashyǵyndaı saqtaýymyz kerek!» degen bolatyn. Sol sebepti ult tarıhyndaǵy eleýli oqıǵany esten shyǵarmaý maqsatynda, sonymen qatar Táýelsizdik kúnine oraı Ońtústik Qazaqstan oblysynda atalǵan konferensıa uıymdastyrylyp otyr. Konferensıada alash qaıratkerleriniń ómiri men qyzmeti, olardy nasıhattaý, 5 jyldan soń, ıaǵnı 2017 jyly bolatyn Alashorda ulttyq úkimetiniń 100 jyldyǵyna qazirden bastap daıyndalý máselesi talqylanyp, konferensıa qorytyndysy boıynsha tıisti  qarar qabyldanatyn bolady.

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar