Aldymyzda «áıgili» ǵashyqtar meıramy nemese áýlıe Valentın kúni kele jatyr. Bul meıram Eýropadan enip, elimizde sońǵy jıyrma jyldan beri toılanyp keledi. Ásirese, jastar jaǵy bireýdiń qańsyǵyn tańsyq kórip, Eýropanyń ózi moıyndaı bermeıtin, qaıdaǵy bir belgisiz poptyń aty berilgen meıramdy qyrylyp, japatarmaǵaı merekeleıdi. Alaıda «jyltyraq» meıramnyń syrtyna qyzyqpaı, onyń astarynda qandaı oıdyń, meıramnyń maqsaty men qaıdan shyqqanyn bilsek kerek edi...
Áýlıe Valentın kúni − musylman elderi túgili hrıstıan memleketteriniń ózinde úlken daý týdyratyn meıram. Sebebi, shyǵý tarıhy túrli beıádep ańyzdarmen baılanysty. Meıram bastaýyn ejelgi Rımdegi Lýperkalıı degen erotıkalyq merekeden alady. Bul meıram kezinde Ejelgi Rımde arnaıy qurbandyqqa mal shalyp, mal terisinen dúre qamshy tiletin bolǵan. Sol eldiń erkekteri bir- bir dúreni qolyna alyp, jalańash sheshinip tastap, jolyna kezdesken áıeldi soqqyǵa jyǵyp, keıinnen sonymen juptasqan. Ýaqyt óte kele meıramǵa tyıym salynsa da, toılaý daǵdysy áýlıe Valentın kúnine ulasqan. Valentın de perishte emes. Dindar áskerden qashqan jaýyngerlerdiń súıgenderimen nekesin jasyryn túrde qıyp otyrǵan. Dinı zańdy buzyp, áıelmen jaqyndasyp qoıǵan. Keıinnen osy "erlikteri" áshkerelenip, basy shabylǵan. Sóıtip «erkin» mahabbatty qoldaıtyn eń las dindardiń esimi uly sezim − mahabbattyń meıramyna berilipti.
Ótken ǵasyrdyń 90 jyldarynan bastap Batysta jappaı toılana bastaǵan meıram, táýelsizdik jyldary batystyń yqpalymen bizdiń elde tamyryn tereńge jaıyp úlgerdi. Endi oǵan buǵaý salý qıynnyń qıynyna aınalyp barady. Eýropalızasıanyń, jahandyq aqparattyń osy merekeni nasıhattap jatqany bizdiń jastarǵa kesel bolyp jabysty Búginde qansha aıtylyp, jazylyp jatsa da, estir qulaq joq. Sebebi, jarnamasy kúni buryn jasalynyp, eselenip berilip jatyr. Komersıalyq qyzmet túrleri áldeqashan óz isterin bastap ta ketken.
Bul ǵashyqtar kúni bir qaraǵanda mahabbattyń, názik sezimniń ádemi meıramy bolyp kóringenimen, túptep kelgende erkin mahabbat, azamattyq neke túsinikterin nasıhattaıtyn meıram bolyp eseptelinedi.
«Salt» boıynsha meıram kúni jastar bir-birine sezimin bildirip, túrli-túrli syılyqtar, gúlder men júrek lúpilin jetkizetin merekelik ashyqhattar syılap jatady. Syrtynan qarapaıym ári romantıkalyq bolyp kóringenmen, syılyqtyń uzyn-yrǵasy osymen tynsa ıgi. Syrty jyltyr meıramnyń ishki syry odan tereńirekte, ári eń soraqysy da sol. Soqyr sezimniń jetegende ketken keıbir boıjetkender bozbalalaryna «ózin» de syılap jatatynyn qaıtersiz? Ásirese bul úrdis Eýropada keń taralǵan. Batystyń jelimen bizdiń elde de taralyp barady. Beıresmı derekterge júginsek, osy kúni qalalyq qonaqúıler men páter jaldaý quny sharyqtap, «jetim burysh» pen páterler búrosynyń saýdasy sumdyq júretin kórinedi. Qazirdiń ózinde jarnamaly ınternet-saıttar jarqyratyp, «ekeýge arnalǵan romantıkalyq kesh» dep jarnamalap jatyr. Bul neniń dáleli, ary qaraı baǵamdaı berińiz! Hrıstıan halyqtarynda qalypty jaǵdaı bolǵanymen de, qazaq sekildi musylman eline, dili men dini taza elge bul jat qylyq. Bul kún mereke emes, ulttyń qaraly kúnderiniń biri dese de bolǵandaı. Sebebi, osy kúni qanshama boıjetken adaldyǵynan aıyrylyp, ult bolashaǵyna kesiri tıip jatady. Abyroıynan aıyrylǵan qyzdardyń ómir boıǵy óksigi men jarasyn oılasaq, qyzyldy-jasyldy quttyqtaý qaǵazdary men raýshan gúlderi, shokolod, shampan, bı men ánge toly mereke kúnderi emes, qaraly kún dep qabyldaý kerek. Ult keleshegine shabylǵan balta, tamyryna jaıylǵan indet dep túsiný qajet. .
Bul kúnniń sumdyǵy osymen biter emes. Ǵashyqtar qurmetine jasalatyn dıskotekalarda, túngi klýbtarda, keshterde qanshama jas nashamen, shaıtan sýmen ýlanady, qyzǵa talasqan tóbelesterde qanshama bas jarylyp, kóz kógeredi. Ǵashyǵyna qoly jetpeı, ózin qor sanaǵan jigitter ózine qol salaty taǵy da bar. Súıiktisi joq adamdar aınalasyna qyzyǵyp, óz jalǵyzdyǵyn ádettegiden ármen sezinetin bolady.
Áýlıe Valentın kúni jastardy jeńil júriske, neke men otbasylyq ómirge júrdim-bardym qaraýǵa úıretpese, basqa berer túgi joq. Valentın kúni «áýlıeliktiń» emes, ásireliliktiń meıramy dep uǵynsa. Sondyqtan,mundaı meıram ultymyzǵa da, dinimizge de jat. Birin-biri shyn súıgen adamdar úshin qudaıdyń qutty kúni meıram. Sezim bildirý de mereke kúttirmeıtin másele. Ony bildiretin kápirdiń kúni emes, qudaıdyń kórýge jazǵan kez kelgen kúni quryp qalmaǵan shyǵar.
Osy jóninde tómendegi oqyrmandarmen oı bólisken edik...
Gúlden Jylkeldıeva, stýdent: Qaı jylǵa deıin osy kúndi toılar ekemiz dep keıde ózimnen surap qoıamyn. Men umytsam da, basqalary umytar emes. Jyl saıyn jýrnalıser kaýymynyń gazet-jýrnaldarǵa jazǵan maqalalary kóz qýantady. Tilekteri− jat eldiń jeleýin kóterýdi qoıyp ulttyq qundylyqtarymyzdy qurmetteý. Kim edi ol biz úshin áýlıe Valentın? Ǵasyrlar boıy umytpaı bir kúndi arnaıy arnaıtyndaı qaı qazaqqa úlgi kórsetti? Ǵashyqtar qazaqta da bolǵan ǵoı, aıtýǵa bergisiz.Biraq olardy áýlıe Valentın degende umytyp ketemiz. Meni tańǵaldyrǵany, 14 aqpanda qurbylarym maǵan qyp-qyzyl, ishinde tilek jazylǵan júrekshe (otkrytka) berdi. Endi ashyp karasań, tilegi keremet. Men oǵan ondaı syılyq bermeıtinimdi uqqan soń, «maǵan elý teńgeńdi qımadyń ba» dep renjigeni áli esimnen ketpeıdi.
Serǵazy Qudaıbergenov, stýdent: Ár kim ózinshe toılasyn. Resmı mereke bolmaǵan soń, asa qaýip tóndire qoımas.
Aıgúl Ábdirahmanova, jýrnalıs: Osyny qaıta-qaıta jyltyńdatyp jarnamalaýdyń da túk qajeti joq. Jazba, mán berme! Nasıhattaıtyn naýryz az ba? Seltetkizerdi nege jazbaısyńdar? Bul «Valentınka» dep qýyp júrgenderdiń barlyǵynyń qulaǵyna altyn syrǵa!
Aıǵanym Alıpova, stýdent: Menińshe, bul meıram bizdiń tárbıe men bolmysymyzǵa jat. Shyǵý tarıhyn, jalpy toılanýyna anyqtap qarasaq, múldem qajet emes. Alaıda bala kezimizde, mektep qabyrǵasynda asa mán berip, toılaıtynbyz. Ol kezde durys túsinbeıtinbiz de. Osy kúndi kútip, erekshe túrde atap ótip, bir-birimizge quttyqtaý, sezim hattaryn joldaıtynbyz.Al qazir ózimizde ǵashyktar kúni bar emes pe?! Sondyqtan da ozimizdiń merekemizge ne jetsin, tek durystap nasıhattaý kerek.
Nazerke Jumabaı, jýrnalıs: Menińshe, osynyń ózi jarnama. Atoılap aı qalǵanda "toılaısyz ba, toılamaısyz ba?" dep jurttyń esine túsirip jar salý – "áýlıesymaq" kúndi odan ári áýlıesitý. Sondyqtan, abzaly – úndemeı qoıa salý, sanaly jastyń sanasyna qaldyrý.
Anna Qudıarova, psıholog: Sezimniń eń keremet kezi jastyq shaqta bolǵan soń, bul meıramdy kóbine jastar jaǵy toılaıdy. Al adamnyń jasy ótken saıyn sanasy ózgere me, mundaı merekelerge mán bere bermeıdi. 14 aqpan qurylysshylar kúni, temirjolshylar merekesi sekildi kóp merekeniń biri dep oılaımyn. Erkin mahabbat, azamattyq nekeni nasıhattaıdy degenmen kelispeımin. Sebebi, eki adam birin biri dál osy kúni kórip qalmaıdy ǵoı. Al 15 sáýirdegi Qozy Kórpesh-Baıan sulý kúni áýlıe Valentınmen básekelese almaıdy. Óıtkeni «Valentındi» toılaıtyndar mıllıard bolsa, 15 sáýirdi mıllıon, tipti odan da az, qazaqtyń qazaqsha tárbıe alǵan bóligi ǵana toılaıdy. Sondyqtan, nege eki meıramdy qosyp jibermeske? Báribir Valentın kúniniń jarnamasy da, komersıalyq taýarlary da keń taralǵan. Al Qozy Kórpesh-Baıan Sulý kúniniń áli ondaı múmkindigi joq. Ókinishke oraı!
Al siz ne deısiz, qurmetti oqyrman?
Janıa Ábdibek
"Qamshy" silteıdi
Pikir qaldyrý