El egemendiginiń ydyramas tutastyǵy, myzǵymas birligi memlekettik tildiń tolyqqandy qoǵamdyq-áleýmettik qyzmet atqarýyna baılanysty ekeni sózsiz. Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy ult tutastyǵynyń asa mańyzdy taǵandarynyń biri – ulttyq til desek, tildiń damý deńgeıi onyń qazirgi qoldanystaǵy tilinen kórinis tabady. Ultty biriktirip, ata-babamyzdan jádiger bolyp, urpaqtan urpaqqa berilip kele jatqan tilimiz – ulttyq bolmysymyzdyń, mentalıtetimizdiń, mádenıetimizdiń, rýhanı baılyǵymyzdyń qaınar bastaýy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaev: «Qazaq tilin latyn árpine kóshirý - bul ana tilimizdiń jahandyq ǵylym men bilimge kirigýin, rýhanı tutastyǵyn qamtamasyz etetin biregeı qadam», - degen edi. Osy turǵyda qaraǵanda, jazýymyzdy latyn áripterine kóshirýdiń memlekettik tildiń damýy men qoldanys aıasyn keńeıtýge qosar úlesi zor ekeni daýsyz. Qazirgi tańda memlekettik tilimiz keregesin keńge jaıyp, egemendi elimizben qatar damyǵandyqtan, memlekettik tilge degen suranys ta artyp keledi. Sondyqtan tilimizdiń jazýynyń da zaman talabyna saı kelýin kúndelikti ómirdiń ózi talap etip otyr.

Tildiń bolashaǵy - eldiń bolashaǵy. Qazirgi Qazaqstannyń álemdik deńgeıdegi básekege qabilettiligi onyń memlekettik tili men jazýynyń da damýymen tyǵyz baılanysty. Osyndaı kóptegen jaǵdaılar, kúndelikti ómirdiń ózi, jańa tehnologıalar zamany qazaq tilin latyn álipbıine kóshirýdiń qajettiligin alǵa tartty. Qazaq jazýynyń latyn áripterine kóshirilýi el bolashaǵy - jas urpaqtyń oqý-bilim jáne ǵylym jolyndaǵy izdenisterine de jol ashady. Qazaq til biliminiń, álipbıiniń negizin salǵan biregeı ǵalym A.Baıtursynuly: «Bizdiń zamanymyz – jazý zamany: jazýmen sóılesý aýyzben sóılesýden artyq dárejege jetken zaman», - degen bolatyn. Búgingi tańda jazý – oqý-bilim, aqparat, ǵylym men tehnıka, jańa tehnologıalardyń kórsetkishi, adamzattyń qoǵamdyq-áleýmettik ortada ómir súrýiniń alǵysharty dep aıtar edim.

Bizdiń elimiz úshin qazaq jazýyn latyn ápbıine kóshirýdiń tómendegideı utymdy tustaryn atap kórseter edim:

Birinshiden, latyn álipbıine kóshý – qazaq tiliniń halyqaralyq dárejege shyǵýyna jol ashady. Qazaq tiline kompúterlik jańa tehnologıalar arqyly halyqaralyq aqparat keńistigine kirigýge tıimdi joldar ashylady.

Ekinshiden, túbi bir túrki dúnıesi, negizinen, latyndy qoldanady. Bul jazý júıesin birinshi bolyp 1928 jyly Túrkıa memleketi qabyldasa, bul grafıkaǵa 1993 jyly Ózbekstan, 2001 jyly Ázerbaıjan memleketteri de ótken edi. Bul jaǵdaı Qazaqstannyń týystas memlekettermen rýhanı, mádenı, ǵylymı, ekonomıkalyq qarym-qatynasyn arttyra túsedi.

Úshinshiden, til tazalyǵy máselesi. Tilimizdegi qazirgi jat dybystardy tańbalaıtyn áripterdi qysqartyp, sol arqyly qazaq tiliniń tabıǵı taza qalpyn saqtaýǵa múmkindik alamyz.

Tórtinshiden, qazaq tilin oqytqan ýaqytta basy artyq tańbalarǵa qatysty emle erejelerdiń qysqaratyny belgili. Ol mektepten bastap barlyq oqý oryndarynda oqytý úrdisin jeńildetedi.

S.Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetinde latyn grafıkasyna aýysý máselesine qatysty kóptegen sharalar atqarylyp jatyr. 2018 jyldyń 4 qańtarynda «Qazaq jazýy jáne latyn grafıkasy» ortalyǵy ashyldy. Bul ortalyq qazaq jazýyn latyn grafıkasyna kóshirý máselesi boıynsha túsindirý, nasıhat jumystaryn júrgizip, jańa álipbıdi ýnıversıtettiń profesor-oqytýshylar quramyna, stýdentterge, jalpy kópshilikke úıretý maqsatynda qurylǵan bolatyn. Bizdiń joǵary oqý ornymyzdyń tilshi mamandary latyn álipbıiniń mańyzyn, onyń qajettiligin halyqqa nasıhattaý, jańa álipbı jobalary men orfografıalyq erejelerdiń jobalaryn taldaý jumystaryna atsalysýda. Osy maqsatta oqytýshylarǵa, mektep muǵalimderine, balabaqsha tárbıeshilerine, joǵary oqý oryndary men kolej stýdentterine arnalǵan semınarlar, dóńgelek ústelder, kezdesýler uıymdastyryldy. Sońǵy ýaqyttarda Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologıa ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Qabyldınov Zıabek Ermuqanulymen, A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Momynova Baǵdan Qataıqyzymen, ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ jalpy til bilimi jáne eýropa tilderi kafedrasynyń meńgerýshisi, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Madıeva Gúlmıra Baıanjanqyzymen, Taraz ınovasıalyq-gýmanıtarlyq ýnıversıtetiniń profesory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory Molgajdarov Qasıet Kakenuly syndy ǵalymdarmen kezdesýler ótti. 2018 jylyń 17 mamyrynda akademık Zákı Ahmetovtiń týǵanyna 90 jyl tolýyna arnalǵan «Rýhanı jańǵyrý: ǵylymı mura jáne ulttyq qundylyqtar» atty Halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferensıasy aıasynda «Latyn álipbıi – máńgilik eldiń rýhanı jańǵyrýy» atty dóńgelek ústel jumysy uıymdastyryldy. Bul dóńgelek ústel jumysyna respýblıkanyń tanymal ǵalymdary qatysqan bolatyn. Ótken jyldyń qyrkúıek aıynda Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıteti Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty usynǵan «Qazaq emlesiniń negizgi erejeleriniń jobasyn» talqylaý barysynda bizdiń mamandar osy emle erejelerine qatysty óz usynystaryn joldady, sonyń nátıjesinde bizdiń mamandardyń usynystary jańa jobada eskerilgenin atap aıtqym keledi. 2018 jyldyń 22 qazanynda Astana qalasyndaǵy Sh.Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń tilshi ǵalymdarymen birlesken «S.Amanjolov jáne qazaq jazýynyń búgini men bolashaǵy» atty respýblıkalyq vebınar ótti. Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıteti Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty usynǵan «Qazaq emlesiniń negizgi erejeleriniń jobasyn» tanystyrý jumystary júrgizildi. Ýnıversıtet saıtynda aqparattyq-tanymdyq maqalalar únemi jarıalanyp turady. Semeı qalasydaǵy QazGIZÝ shaqyrýymen «Qazaq jazýy jáne latyn grafıkasy» ortalyǵynyń jetekshisi, dosent, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty A.Á.Álimhan «Latyn álipbıine kóshý – zaman talaby» atty respýblıkalyq ǵylymı-tájirıbelik semınarda kafedra baıandama jasap qaıtty. Bizdiń fılolog mamandar, atap aıtsaq, A.Á.Álimhan, A.A.Aıtmýkashova  SHQO Tilderdi damytý jónindegi basqarmasy Shyǵys Qazaqstan lıngvısıkalyq ortalyǵymen birlese otyryp oblys aýqymynda semınarlar men dóńgelek ústelder ótkizdi. Mysaly, Óskemen, Semeı qalalarynda ótken «Latyn álipbıine kóshý – zaman talaby» atty oblystyq semınar-trenıngide, Rıdder qalasynda ótken «Jańa álipbıge kóshýdiń ǵylymı-uıymdastyrýshylyq máseleleri» atty oblystyq semınar-keńeste, Óskemen qalasy S.Amanjolov atyndaǵy SHQMÝ-da  ótken «A.Baıtursynuly jáne qazaq jazýynyń tarıhy» atty oblystyq ǵylymı-tájirıbelik konferensıada bizdiń ýnıversıtettiń mamandary baıandamalar jasady. Bizdiń fılolog mamandardyń, atap aıtsaq, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor A.M.Kartaevanyń, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor L.I.Abdýllınanyń t.b. maqalalary respýblıkalyq «Egemen Qazaqstan», «Kazahstanskaıa pravda», oblystyq «Dıdar» gazetterinde jarıalandy. Latyn grafıkasyna kóshý máselesi týraly fılologıa ǵylymdarynyń kandıdattary, dosent A.Á.Álimhan, B.N.Bıarovtar birneshe ret «Altaı» telearnasynda suhbat berdi. Túrli ǵylymı-praktıkalyq konferensıalar jınaqtarynda stýdentterdiń latyn álipbıine qatysty maqalalary jarıalanyp, osy taqyrypta bitirý jumystary jáne magıstrlik jobalar jazylyp, qorǵalýda. Qarasha aıynyń 14 kúni bizdiń ýnıversıtettiń oqytýshylary men stýdentteri respýblıkalyq jalpyhalyqtyq dıktantqa qatysty, bul dıktantta 750 stýdent pen 50 oqytýshy qamtyldy. 2018 jyldyń 23 qarashasynda qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimderine arnalǵan «Latynnegizdi qazaq jazýynyń orfografıalyq máseleleri» atty oblystyq semınar ótti. Taıaý kúnderde ýnıversıtet mamandarynyń avtorlyǵymen jazylǵan, latynnegizdi qazaq grafıkasyn oqyp-úıretýge arnalǵan «Qazaq jazýynyń tarıhy jáne latyn grafıkasy» atty oqý quraly jaryqqa shyqpaq. Qazirgi kúni oblystyń bilikti fılolog mamandary qyzmet etetin qara shańyraq retinde  S.Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan memlekettik ýnıversıteti latyn álipbıine kóshý jumystaryna  qomaqty úles qosýda.

Muhtar  Ádilbekuly Tólegen,

Sársen Amanjolov atyndaǵy

Shyǵys-Qazaqstan memlekettik

ýnıversıtetiniń rektory, profesor