Júktilik – áıeldiń ómirindegi eń keremet ýaqyttardyń biri. Birneshe aıdan keıin Ana bolatynyńdy sezinýdiń ózi ǵajap. Alaıda ǵajap sezimge berile bermeı, júkti kezde asa úlken jaýapkershilikti arqalaý taǵy bar. Ana qursaǵynda jatqan 9 aı men balanyń er jetip ne boı jetýine deıingi ómiri ata-ananyń moınynda. Osy tusta Qamshy.kz aqparat agenttigi júkti áıelderdi jıi mazalaıtyn suraqtardyń birine toqtalmaq. Bıylǵy Ramazan aıy mamyrdyń basyna kelip tur. Bul aıda barsha musylman Allanyń 5 paryzynyń biri oraza ustaı bastaıdy. Al júkti áıel qaıtpek? Oraza ustaý júkti áıelge mindettelgen be?  

Júkti kezinde aýyz bekitken Lázzat...

Ol úshin aldymen qursaǵynda sábıi bolsa da oraza ustaǵan áıelmen tildestik. 15 kún úzbeı aýyz bekitken Lázzat Saparǵalıqyzy Ramazan aıynyń 16-kúni ne sebepti orazasyn buzýǵa májbúr boldy?

«Balama 4 aı bolǵanda 15 kún boıy úzbeı aýyz bekittim. Sóıtip 15-shi kúni ÝDZ-dan ótkenimde dáriger balamnyń múldem damymaı jatqanyn, tipti 200 gramǵa deıin salmaq joǵaltqanyn aıtty. Shyny kerek, qatty qoryqtym, sebebi balamnyń túsip qalý qaýpi joǵary edi. Dárigerge oraza ustap júrgenimdi aıtpadym, alaıda ol «durys tamaqtanbaısyń, et kóp je!» dep maǵan jaqsylap ursyp alǵan edi. Ramazannyń 16-shy kúni aýzymdy ashyp, 9 aıǵa deıin tek júzim jeýmen boldym. Sebebi júzim – kalorıasy joǵary jemisterdiń biri. Ettiń ornyn júzimmen tolyqtyrǵym keldi.

Jalpy oraza ustarda dárigerlermen keńespedim, tek kúıeýim «balaǵa zıan tımese, ustaı ber» dep óz ruqsatyn berdi. Onyń ústine 30 kún oraza ustap, aman-esen balasyn bosanǵan áıelderdi óz kózimmen kórdim, solar da áser etken bolýy kerek. Negizinde Quranda da, Paıǵambar (s.ǵ.s) hadısterinde de jolǵa shyqqan jolaýshylar men júkti áıelder orazadan bosatylǵany aıtylady. Múmkindigi bolǵanda qaryzyn óteýge bolady. Men de balamdy dúnıege ákelip, emshekten shyǵarǵanda qalǵan 15 kúnimdi ótedim. Al kelesi júktiligimde oraza ustaǵan joqpyn», - dedi jas ana Lázzat Saparǵalıqyzy.

Gınekologtyń keńesi...

Almaty ortalyq otbasylyq emhanasynda jumys isteıtin I dárejeli gınekolog maman Jaılaýova Anar Rysqulqyzy júkti áıelderge oraza ustamaýǵa keńes beredi.

«Gınekolog retinde júkti áıelderge oraza ustamaýǵa keńes beremin. Sebebi, birinshiden, tańnan keshke deıin ash júrý ananyń densaýlyǵyna keri áser etedi. Baýyry, búıregi, asqazanyna zıan keledi. Sýy azaıady, dárýmenderiniń mólsheri tómendeıdi. Gemoglobıni, ıaǵnı qan mólsheri tómendeıdi. Qany tómendegen adam áste álsireıdi. Bul prosester uıqynyń buzylýyna, mazasyzdyq kúıge ákelip soǵady. Al júkti áıelderge ýaqytyly uıyqtap, tynyqqan jón.

Al ana ishindegi balanyń ósýi qabileti tómendeıdi. Ondaıdy medısınada «jetilmeý sındromy» («sındrom zaderjkı») dep ataıdy. Sábı múldem salmaq qospaıdy, tipti salmaǵy azaıýy múmkin, sebebi dárýmenderdi ýaqytyly qabyldamaıdy. Ananyń boıynda sý jetispegendikten, bala tunshyǵady.

Óz tájirıbemde oraza ustaǵan júkti áıel bolǵan joq. Alaıda kóbi keńesetin. Ondaıda men ustamaýǵa, ózine yńǵaıly ýaqytta qaryzyn óteýge keńes beremin», - dedi Anar Rysqulqyzy.   

Sharıǵat ne deıdi?

Qursaqtaǵy nemese emizýli balaǵa zıany tıedi dep qaýiptengen (júkti ne emizýli) anaǵa Ramazan orazasyn tutpaı keıinge qaldyrýyna ruqsat. Bul týraly Asyl arna telearnasynyń resmı saıty jazǵan edi.

Ánastan (oǵan Allah razy bolsyn) Allahtyń Elshisiniń (oǵan Allahtyń ıgiligi men sálemi bolsyn) bylaı dep aıtqany habarlanady: «Uly ári Qudiretti Allah sapardaǵylardy orazanyń aýyrtpalyǵynan jáne namazdyń jartysynan, al júkti jáne emizýli áıelderdi orazanyń aýyrpalyǵynan bosatty». Át-Tırmızı 715, Abý Daýd 2408, án-Násaı 2277.  Imam Abý Isa át-Tırmızı hadısti hasan dedi, al sheıh ál-Álbanı ony sahıh dep atady.

Júkti jáne emizýli áıelder ózderi nemese balalary úshin qaýip sezinse, orazasyn toqtata alady. Alaıda, eger olar oraza ustaı alsa, onda olarǵa orazany qaldyrýǵa tyıym salynady, óıtkeni Allah Taǵala: «… al sender úshin oraza ustaý jaqsyraq, sender bilseńder edi!» (ál-Baqara 2: 183), – dedi.

Ol úshin eń aldymen, paryzyn ótegisi keletin jandarǵa bala jáne óz densaýlyǵy jóninde dárigermen keńesip alǵan jón. Eger, qorqatyndaı eshnárse bolmasa oraza ustaý mindettelinedi.