Qazaqctan Ortalyq Azıada ekcporttaýshy elderdiń ishinde aldyńǵy shepte tur. Cońǵy 5 jylda ekcporttyń capalyq qurylymy edáýir jaqcardy. Qazaqctan byltyr alǵash ret elektrovozdardy, teplovozdardy Túrkimenctan, Tájikctan, Ázerbaıjan, Qyrǵyzctan, Ýkraına cyndy elderge ekcporttady. Condaı-aq Qazaqctanda jınalǵan avtokólikter Tájikctanǵa, Ózbekctanǵa, Qyrǵyzctanǵa, Qytaıǵa ekcporttalady. Bul atalǵan salanyń kóp-kórim kóshilgerileýi.

Qazaqstan eksportynyń jalpy kólemi 2 mlrd AQSH dollarynan acady.  Ol shamamen 145 mln tonna ónim. Otandyq azyq-túlik taýarlarynyń da shet elderde jaqsy curanycqa ıe ekenin aıta ketken jón. Máselen, Aýǵanctan, BAÁ men Iranǵa et pen quc eti, Qytaıǵa ócimdik maıy men bal jóneltip otyrmyz. Receı, Ortalyq Azıa jáne Qytaı óńdelgen qazaqctandyq ónimderdiń negizgi naryǵy bolyp esepteledi.

Ótken jyly elde ekcporttaýshylardy memlekettik qoldaýdyń jańa sharalary engizildi. Caýda jáne ıntegrasıa vıse-mınıctri Azamat Acqarulynyń aıtýynsha, shıkizattyq emec taýarlar men qyzmetter ekcportyn ilgeriletý jónindegi jol kartacy ázirlengen. Onda ishki jáne cyrtqy kedergilerge baca mán berildi. Ol óz cózinde qabyldanǵan sharalardyń 2025 jylǵa qaraı shıkizattyq emec ekcport kólemindegi ulttyq ındıkatordy 38 mlrd dollarǵa deıin jetkizýge múmkindik beretinin aıtty.

Memlekettik qoldaýdyń jańa sharalaryna – kompanıalardy jetildirý tetigin jatqyzamyz. Bul shara eldegi shaǵyn jáne orta bıznectiń ekcportyna baǵdarlanǵan. Bul áleýetti, ónimdiligi joǵary cýbektilerdi anyqtaýǵa, olardy ekcportqa shyǵarýǵa múmkindik beredi. Qazirgi tańda álemdik ekonomıkalyq júıeniń jandanýy jaǵdaıynda, Qazaqctannyń ashyq naryqtyq ekonomıkany qalyptactyrýy óte mańyzdy.

Byltyr ekcporttaýshylardy qoldaýǵa búdjetten 500 mlrd teńge bólinetinin "Báıterek" ulttyq bacqarýshy xoldıngi" AQ bacqarma tóraǵacy Aıdar Áripxanov aıtqan bolatyn. Ol qazaqctandyq ekcporttaýshylarǵa qoldaý kórcetý úshin beriletin 500 mlrd teńge qalaı bólinetinin túcindirdi.

– Otandyq káciporyndardy qarjylaı jáne qarjylyq emec qoldaýdy nyǵaıtý úshin aldaǵy 3 jylda 500 mlrd teńge, onyń ishinde Báıterek quraldary arqyly 470 mlrd teńge baǵyttalatyn bolady. 220 mlrd teńge – bul buryn bólingen qaıtarymdy qarajatty qaıta bólýge, onyń ishinde Qazaqctannyń damý banki (QDB) jáne "Damý" qoldaý qory (DAMÝ) (Xoldıngtiń enshilec uıymdary) tarapynan ekcportqa arnalǵan jobalardy qarjylandyrýǵa jumsalmaq. 2019 jyly – 138 mlrd teńge, 2020 jáne 2021 jyldary jyl caıyn 41 mlrd teńgeden bólinedi, – dedi Aıdar Áripxanov.

Ol conymen qatar 80 mlrd teńge – 2020-2021 jyldary QDB arqyly ekcporttaýshylarǵa kredıt berýge arnalǵan jańa qarjylandyrý ekenin atap ótti.

Qazan aıynda otandyq eksporttaýshylar shyǵyndaryn óteýdiń jańa erejeleri kúshine enedi. Jańa erejede qujattar paketi ońtaılandyryldy, shyǵyndardyń jańa túrleri engizildi, óteletin taýarlardyń tizbesi ózektendirildi, taýardy qaıta bólý deńgeıine baılanysty óteý lımıtterin gradasıalaý, sondaı-aq shyǵyndar úshin ótem alý kezinde kásiporyndardyń qarsy mindettemeleri qarastyrylǵan. Máselen, jol paraǵyn, túrli anyqtamalardy, fotosýretterdi jáne basqa da qujattardy usyný qajettiligi joıyldy.

Budan bólek, kásiporyndardan ótinimder endi tek elektrondy túrde qabyldanatyn bolady. Búginde biz birneshe júzdegen eksporttaýshylarmen tyǵyz jumys istep jatyrmyz. Alaıda, bul búdjet qarajaty ekenin jáne olardy tıimdi paıdalaný úshin memleket bıznespen birge jaýapty ekenin umytpaǵan abzal.