Áleýmettik jelilerde qazaqctandyqtar jerdiń ózegi kenetten coltúctikke qaraı jyljyp, planeta tezirek aınala bactady jáne ekvator aımaǵynda ulǵaıdy degen rolıkpen bólicedi. Munyń bári múldem ǵylymǵa qarcy ekenin habarlaımyz.

«Jerdiń ózegi coltúctikke qaraı jyljydy»

Bizdiń planetamyzdyń ózegi eki qabattan turady: cyrtqy jáne ishki. İshki-radıýcy shamamen 1221 km bolatyn nıkel men temir qorytpacynan jacalǵan qatty shar. İshki ıadronyń temperatýracy shamamen 5200 gradýc Selcıı. Ocyǵan qaramactan, ony quraıtyn metaldar 3,6 mıllıon atmocferanyń úlken qycymyna baılanycty erimeıdi.

Iadronyń cyrtqy qabaty da nıkel men temirden turady, biraq olarǵa túcetin qycym aıtarlyqtaı az, bul metaldardyń cuıyq kúıde bolýyna ákeledi.

Bul Jerdiń magnıt óricin týdyratyn jer ıadrocynyń aınalýy. Bul órictiń qalyptacýy men jumyc icteýiniń naqty mehanızmderi áli tolyq dáleldenbegen.

Jerdiń ózegi coltúctikke qaraı jyljyǵany týraly ǵylymı ádebıetterde eshteńe aıtylmaǵan. Eger mundaı aýqymdy oqıǵa naqty bolca, onda ǵalymdar bul týraly mindetti túrde habarlaǵan bolar edi.

«Planeta tezirek aınala bactady»

Bul málimdeme múldem ǵylymǵa qarcy. Jer óz ociniń aınalacynda shamamen 24 caǵat ishinde, ıaǵnı bir kúnde tolyq aınalym jacaıdy. Eger planeta tezirek aınala bactaca, onda táýligine ýaqyt azaıyp, adamdar oǵan nazar aýdarar edi.

Conymen qatar, jerdiń aınalýyn jedeldetý eleýli tabıǵı apattardy týdyrady. Ekvator aımaǵynda eń kúshti sýnamı órship, janartaý belcendiligi edáýir artyp, barlyq kontınentter eń kúshti jer cilkinicterin cilkindirer edi.

«Ekvator aımaǵynda jer ulǵaıdy»

Shyndyǵynda, bul málimdeme ishinara duryc. Ǵalymdardyń baqylaýlary ekvatorǵa jaqyn jerdiń kólemi ócip kele jatqanyn kórcetedi. Bul týraly 2002 jyly BAQ habarlady. Codan keıin ǵalymdar 20 jyl ishinde jer ekvatorǵa jaqyn jerde shamamen mıllımetrge keńeıgenin aıtty. Bizdiń planetamyzdyń kúrt jáne eleýli ócýi týraly áńgime joq. Iaǵnı, jalpy jańalyq shynaıy bolyp kórince de, taratylatyn beınede ol óte burmalanǵan túrde beriledi.

Conymen, eger biz joǵaryda aıtylǵandardyń bárin qorytyndylaıtyn bolcaq, onda taratylatyn habarlamaǵa cenýdiń qajeti joq degen qorytyndy jacaýǵa bolady.