Eýropanyń gaz saıasaty, Reseıdiń energetıkalyq bolashaǵy jáne Ortalyq Azıanyń jańa róli

Negizgi tustar 

• Reseı men Ýkraına arasyndaǵy yqtımal bitim Eýropanyń gaz naryǵyna ǵana emes, Qazaqstan sıaqty energetıkalyq eksportqa táýeldi elderge de janama áser etedi.

• Eýropa 2027 jylǵa qaraı reseılik gazdy tolyq toqtatýǵa daıyndalyp jatqanda, Reseı energıa eksportyn Azıaǵa burýdy jedeldetedi, bul Ortalyq Azıa elderine qysym men múmkindik qatar alyp keledi.

• Qazaqstan úshin bul – gaz tranzıti, eksporttyq baǵyttar, baǵa konúnktýrasy jáne geosaıası teńgerim turǵysynan mańyzdy kezeń.

Eýropa men Reseı arasyndaǵy gazdyń toqtaýy Qazaqstanǵa qalaı áser etedi?

Reseı–Ýkraına soǵysy bastalǵanǵa deıin Eýropa tutynatyn gazdyń shamamen 45%-y Reseıden keletin. 2025 jylǵa qaraı bul úles 13%-ǵa deıin tómendedi. Eýroodaq endi 2027 jyldan keıin reseılik gazdy tolyq zańdy túrde tyıym salýdy kózdep otyr.

Bul sheshim Reseı úshin gaz salasynda iri aktıvterdiń paıda bolýyna ákeledi. Al dál osy jerde Qazaqstan sıaqty kórshiles energetıkalyq elderdiń mańyzy arta túsedi.

Reseı gazynyń Azıaǵa burylýy: Qazaqstan úshin qaýip pe, múmkindik pe?

Eýropa naryǵy jabylǵan saıyn Reseı Azıa baǵytyn kúsheıtýde. Qytaımen «Sibir kúshi» qubyry jumys istep tur, al bolashaqtaǵy yqtımal «Sibir kúshi-2» jobasy talqylanýda. Bul marshrýttardyń bir bóligi Qazaqstan aýmaǵyna jaqyn nemese yqtımal tranzıttik yqpal aımaǵynda ornalasqan.

Qazaqstan úshin yqtımal saldar:

1. Gaz naryǵyndaǵy báseke kúsheıýi
Reseı arzan gazdy Azıaǵa kóbirek shyǵarsa, Qazaqstannyń Qytaıǵa jáne óńirge satatyn gazyna baǵa qysymy artýy múmkin.

2. Tranzıttik róldiń artý múmkindigi
Eger jańa baǵyttar Qazaqstan arqyly nemese janama ınfraqurylymmen ótse, Astana úshin:

• tranzıttik tólemder

• ınfraqurylymdyq ınvestısıalar

• geoekonomıkalyq salmaq
  artýy yqtımal.

3. Energetıkalyq táýelsizdikke jańa talaptar
Eýropanyń «gazdy saıasılandyrý» tájirıbesi Qazaqstan úshin de sabaq:
bir ǵana naryqqa nemese bir serikteske táýeldi bolý — strategıalyq álsizdik.

Eýropada gaz baǵasynyń ózgerýi Qazaqstanǵa qalaı áser etedi?

Sarapshylardyń aıtýynsha, beıbit kelisimge degen úmittiń ózi gaz baǵasyn tómendetip jatyr. AQSH-tyń LNG eksporttyq termınaldarynyń kóbeıýi de naryqqa áser etýde.

Qazaqstan úshin bul:

• eksporttyq tabystyń qysqarý qaýpi

• biraq ishki naryqta energıa baǵasyn turaqtandyrýǵa múmkindik

• ónerkásip pen óndiris úshin gazdyń qoljetimdi bolýy

degendi bildiredi.

Qazaqstan geosaıası turǵyda qaı tusta tur?

Qazaqstan – Reseıdiń tikeleı odaqtasy da emes, Batystyń qarsylasy da emes. Dál osy balansty pozısıa qazirgi jaǵdaıda úlken artyqshylyq.

Eger Eýropa Reseı gazynan túbegeıli bas tartsa, al Reseı Azıaǵa bet bursa, Qazaqstan:

• beıtarap energetıkalyq seriktes

• álternatıvti jetkizýshi

• óńirlik hab

retinde óz rólin kúsheıte alady.

Biraq bul úshin:

• gaz óńdeý

• saqtaý

• eksporttyq ártaraptandyrý

•  ishki ınfraqurylym

sıaqty salalarǵa aldyn ala ınvestısıa qajet.

Qazaqstan úshin bul senarı neni bildiredi?

Reseı–Ýkraına bitimi bolsa da, bolmasa da, Eýropa Reseı gazyna qaıta oralmaıdy degen sıgnal anyq. Bul:

• Reseıdiń energetıkalyq baǵytynyń Azıaǵa túbegeıli aýysýyn

• Ortalyq Azıadaǵy básekeniń kúsheıýin

• Qazaqstan úshin jańa strategıalyq tańdaý kezeńin

bildiredi.

Qysqasy, bul Qazaqstan úshin:

• qysqa merzimde — táýekel

• orta jáne uzaq merzimde — úlken básekelestik