Baıǵalı ESENÁLIEV, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri:
«Qazaqstan» ulttyq telearnasy tórt serıaly «Jambyl» tarıhı dramasyn keler jyldyń aqpan aıynda, aqynnyń týǵan kúni qarsańynda kórermen nazaryna usynbaq. 
Kórkem týyndyda kózi tirisinde-aq aty ańyzǵa aınalǵan qazaq jyrynyń darabozy, ǵasyrǵa jýyq ǵumyr keshken, qazaq mádenıeti men ádebıetine ólsheýsiz mol mura, sarqylmas qazyna qaldyrǵan, qazaqtyń atyn álemge tanytyp, ónerin órge súıregen Jambyl Jabaevtyń ómiri men shyǵarmashylyq joly sýrettelmek. Basty róldi Qazaqstan­nyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Daryn» Memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty, akter, ánshi, kompozıtor, dramatýrg Baıǵalı Esenálıev somdaıdy. 
– Jambyl róline qalaı shaqyrtý aldyńyz?
– Uly tulǵanyń beınesin barynsha uqsatyp somdaý kim-kimge de ońaı emes. Sondyqtan shyǵar, akter tańdaý uzaqqa sozylǵan kórinedi. Túsirilim ke­zinde salmaq ózine túsetin bolǵandyqtan, rejıserler toby bir sheshimge kele almaı biraz tolqyǵan syńaıly. Bireýdiń túri kel­se ishki álemi kelmeıdi, jan dúnıesi kel­se, túr-túsi kelmeıdi degen sıaqty. Qys­qasy, sońyna qaraı meni shaqyryp, usynys jasady. Jambyl róli degen soń jan qala ma? Onyń ústine ónerden, ásirese, teatr men kınodan birazdan beri qol úzińkirep ketkem. Barsam yǵaılar men syǵaılardyń sýretin qapta­typ ilip qoıypty. Bári – Jambyl. Olardan ozyp júlde alý qaıda!? Dese de barǵan soń baǵymdy synap kórýge bel baıladym. Re­jısser Ánýar Raıbaev syrtqy usqynyma qarap, biraz salmaq tastaý kerektigin eskertti. Syrtqa shyqsam Danıar Ótebaev qulaǵy­ma sybyrlap «Báke, keremet oınadyńyz. Men bilsem, siz ótesiz» deıdi. Perishteler «Áýmın» deı qoıdy ma qaıdam, oılasa kele meni tań­dap alypty. Sýreti ilýli turǵan dókeıdiń biri Nurjuman Yqtymbaev edi. Salyp-uryp baryp, aq batasyn aldym. Meniń ótkenime balasha qýanyp qaldy. 
– Jambyl ómiriniń qaı kezeńderin som­dadyńyz? 
– Alpystan asqan kezinen bastap, ómir­den ozǵanǵa deıingi shaǵy meniń úle­si­me tıdi. Esine alyp otyratyn jastyq kelbetin Azamat esimdi jas akter somdady. Maǵan eń qıyny grım máselesi boldy. Betińe «lateks» degen kleıdi jaǵyp ty­rys­tyrady da qoıady. Qoldan qartaıtyp ájim salady. Onyń astyna aýa kirmegen soń, eki-úsh saǵattan soń janyńdy kózińe kórsetip qyshıdy eken. Qasýǵa bolmaıdy. Onyń ústine saqal men murt japsyryp qoıǵan. Ol jybyrlatady. Sol azappen tań atqannan, tún aýǵansha júrgen kúnderim boldy. Áıteýir jan-tánimizben jumys jasadyq. Jumysqa qyzý kirisip ketken kezde álgi qıyndyqtardyń ózin de eleýge mursha bolmady.
Esimde erekshe qalǵany Ulan degen bala. Fılmde mynadaı epızod bar: áke­si­nen qara qaǵaz alǵan jas balanyń baqtyń ishinde jylap otyrǵanyn Jambyl baıqap qalady. 
"Qaraǵym-aý, munyń ne? Nege jylap otyrsyń? Álde bireý renjitti me?" degen sózine álgi bala, ákesinen qara qaǵaz alǵan sebepti jylap otyrǵanyn aıtýy kerek. Tú­sirilim bastalyp, rejıserdiń buıry­-ǵy berilýi sol eken, álgi balaǵa aqyryn jaqyndap kelip «Qaraǵym-aý» deı berip júregim dir ete qaldy. Kóziniń jasy mól­tildep, qolyndaǵy hatqa tamshylap tur. Epı­zod sátti shyqty. Túsirilim bitip, qaı­typ kele jatqanda Ulannan "jańa nege jy­ladyń?" dep suradym. "Ákemdi saǵyn­dym" deıdi. "Ákeń qaıtys bolǵan ba edi?" dep qaıta suraq qoıdym. "Joq, ol anam ekeýmizdi tastap ketti, bizden bólek tura­dy" dep muńaıyp qaldy. 
Ekinshi bir erekshe áser etken oqıǵa Jambyldyń mýzeı úıinde boldy. Alǵadaı­dan qaraly habar alyp, tósek tartyp ja­typ qalǵan Jambylǵa Dınanyń kóńil aıta­tyn jeri bar. Dına basqalardaı emes dombyramen kóńil aıtady. Aıgúl Úlken­baevanyń shertisi keremet qoı. Dom­byra kúmbirleı jónelgende boıymdy ala­pat bir sezim bılep, kóz jasymdy toqtata alma­dym. Jatqanym Uly babanyń óz tó­segi edi. Sodan boldy ma qaıdam, áıteýir Alǵadaı­dyń balalyq shaǵynan soǵysqa attanǵanǵa deıingi sátin elestetip, qatty egildim. Túsirilim bitken soń shyǵyp kele jatsam, Jambyl atanyń nemeresi Salta­nat tur eken. Eki kózi bulaýdaı, "atamyzdyń qaıǵyly sátin birge bóliskendeı boldyq" deıdi. Endigi arman kópshilik kórermendi de solaı tebirente alsaq, shirkin! 
– Jambyl kózi tirisinde-aq ańyzǵa aınalǵan tulǵa, desek te, onyń ómiri múlde beımálim emes. Fılm túsirý barysynda kimder aqyl qosyp, keńes berdi? 
– Uly baba týraly biraz keńes bergen Naǵashybek Qapalbek aǵamyzǵa, Jam­byldyń óz urpaqtary Máýlen aǵa men Sal­tanatqa aıtar alǵysymyz mol. Óte qysqa merzimde túsirilgendikten aldynan ótip, aqylyn tyńdap úlgermegen aǵalary­myz bolsa keshirimmen qarar. 
Kóp jaǵdaıda daý neden týyndaıdy? Tarıhı tulǵa týraly túgel shyndyqty ekranǵa shyǵarýdy talap etetin adamdar derekti fılm men kórkem fılmniń ara­syndaǵy aıyrmashylyqty túsingisi kel­meıdi. Tarıhı tulǵanyń ómirine qatysty negizgi oqıǵalardy ózek ete otyryp, ony kórkemdep, halyq júregindegi beınege aınal­dyrý naǵyz sheberlik pen kásip­qoı­lyqty talap etetin jumys. Sondyqtan sy­naýshylar bolashaqta osy jaǵyn es­ker­se eken deımiz. 
– Túsirilim qaı jerde ótti?
– Taý Túrgenniń ásem jerleri kóp eken. Sol aımaqta úsh aptadan asa túsiri­-lim jumystary júrdi. Aıtpaqshy, túsi­ri­limge durys kózqaras bildirgen aýyl bas­shylary men turǵyndaryna rızamyz. Bi­raz sújetteri Jambyl mýzeıi men Qyzyl­ás­ker aýylynyń arasyndaǵy qyrqalarda boldy. Qysqasy, kınogerler Jambyl babanyń óz tabany tıgen jerlerdi tańdaý­ǵa tyrysypty. Eń qyzyǵy, birinshi kadrdi túsirgen Taý Túrgendegi úıde bir jyldary Jákeńniń ózi bolyp, qonyp ketken eken. Túsirilim sońynan úı ıesi qatty tebirenip sony aıtqanda tańdanbaǵan adam qalmady. Ádeıi oılastyrsań da bulaı bolmas edi. Biraz epızodtar úshin Ǵylym akademıa­synyń ǵımaraty tańdalypty, qalǵany pa­vı­londaǵy túsirilimder. Túgel aıtyp ber­sem qyzyq bolmaı qalady, qalǵanyn fılm­nen kórersizder.
– Basqa keıipkerlerdi somdaǵan árip­testerińiz týraly aıta ketseńiz...
– Men kıno synshysy emespin, degen­men, Alǵadaı rólin somdaǵan Oljas Sah degen jas akterdiń bolashaǵynan úlken úmit kútýge bolady. Dınany somdaǵan Aıgúl Úlkenbaeva fılmniń árin ashary sózsiz. Kúlásh keıpindegi Áıgerim Sáme­nova qatty unady. Qaısybirin aıta be­reıin, bári de ornymen tańdap alynǵan daryndy jandar. 
Fılmdi jedel arada óz dárejesinde shyǵarý úshin jasaqtalǵan top jan aıamaı jumys jasady. Tipti ýaqytpen de sanasqan joq. Tańǵy saǵat segizden bastap, kelesi tańǵa deıin túsirilim jalǵasqan kezder boldy. Sonyń bárinde qabaq shytpaı, úlken tabandylyq pen shydamdylyq ta­nyta bildi. Munyń bári de Uly babanyń rýhyna degen qurmettiń belgisi bolar. Ási­rese, árbir epızodtyń tehnıkalyq jáne kórkemdik jaǵynan áserli de kemshiliksiz shyǵýyna bar qabiletin jumsap júrgen re­jısser Ánýar Raıbaev, senarı avtory ári ekinshi rejıser Baqytjan Shormaqov, operator Qarshyǵa Ospanov, grımdeýshi Aleftına Pagınalar óz isteriniń naǵyz sheberleri. Ákimshilik top ta búkil túsirý alańyndaǵylardy as-sý men jatyn oryn­darmen túgel qamtamasyz etip otyrdy. 
– Jalpy, telearnalardyń tarıhı ta­qyrypta fılmder túsire bastaýyna kóz­qarasyńyz qalaı?
– Burynǵy kezde bir ǵana Sh.Aımanov atyndaǵy kınostýdıaǵa qarap aýzymyz­-dy ashyp otyrýshy edik. Ondaǵy kıno­fılm­derge ilikken akterlerde arman bol­maıtyn. Qazir telearnalardyń serıal­dardy qolǵa ala bastaýy úlken jetistik boldy. Bir aılyq jalaqysyna kúni qarap otyrǵan akter qaýymy úshin bir jaǵy qar­jylaı demeý bolsa, ekinshi jaǵynan shy­ǵarmashylyq ilgerileý. Bul árıne, teatr men kıno salasyn tańdap, ómirin soǵan ar­naǵan akter qaýymynyń atynan aıta­rym. Al egerde qalyń kórermenniń aty­-nan aıtar bolsam, jalǵyz kınostýdıaǵa qarap otyrsaq, keshegi Keńes dáýirinde ortalyqty ǵana dáripteımiz dep júrip eleýsizde qalyp qoıǵan tulǵalarymyzdy elge tanytý múmkin emes. Kınostýdıaǵa bólinip otyrǵan memleket qarjysymen ony bálenbaı jyldarǵa sozyp alamyz. Sondyqtan da sońǵy kezdegi telearna­lardyń tarıhı taqyryptardy qolǵa alyp, oǵan batyl túrde kirisip ketýi quptarlyq jaǵdaı ári bizdiń halqymyz úshin baǵa jetpes rýhanı qazyna bolmaq. Árıne, kez kelgen istiń bastaýy kemshiliksiz bol­maıdy. Árbir shara tek tájirıbe júzinde shyńdalady. Sondyqtan jalǵastyra ber­gen durys.

Derekkóz: Aıqyn-aqparat