Omartashylyq – qat-qabat syry kóp kásip. Et jep ósken qazaq balasy úshin bul jumystyń tańsyq kórinetini ras. Alaıda baldyń qasıetin ózgelerden kem bilmeıtinimiz jasyryn emes. Qyry men syry kóp kásipti meńgerip, ónimdi eńbek etip júrgen omartashylar bar eken. Shymkent qalasynyń turǵyny Tashkentbaı Serikbaev solardyń biri. Otbasylyq kásibi alǵa qaraı damý ústinde.

500-GE JÝYQ UIaSHYǴYMYZ BAR

Sharýanyń kásibimen tanystyq. «Bal ustaǵan barmaǵyn jalaıdy» degen sóz bar. Ara sharýashylyǵyn táp-táýir meńgergen ol baldyń túr-túrin óndirip, kóptiń alǵysyna bólenip júr. Uldary Bolat pen Medet te osy kásiptiń tizginin ustapty. 

Kásipti dóńgeletip otyrǵandaryna otyz jyldan asypty. Búginde «Ekomed» JSHS-in ashyp, alǵa qaraı umtylyp-aq jatyr. 

– 33 jyldan beri osy kásiptiń jolyndamyz. Úsh ulym da jaqsy meńgerip aldy. Ózbekstannyń Bostandyq aýdanynan kóship kelgenimizge úsh jyldan asty. Munda jumysty basynan bastaýǵa týra keldi. Qazir 500-ge jýyq uıashyǵymyz bar. Bizdiń ósirip otyrǵanymyz – «Karpat» arasy. Tuqymdy jańartyp turý úshin jylda Ýkraınaǵa tapsyrys beremiz, – deıdi omartashy jumys barysymen tanystyryp. 

«Karpat» arasynyń artyqshylyǵy kóp. Máselen, atalǵan tuqymdas aralar bir kúnniń ishinde 3600-ge deıin jumyrtqalaıdy. Bal jınaýǵa tańerteń erteń shyǵady, ári kesh qaıtady. Jańbyrda da qorek izdeıdi. Ózgelerden basty aıyrmashylyǵy – adamdy shaqpaıtyndyǵy. 

Tashkentbaı Orynbaıuly bul kásipti 1984 jyly taýda turǵan kezinde úırenipti. Kórshisiniń bal sharýashylyǵymen aınalysatyny qyzyqtyrǵan. Bastapqyda bir jáshik alyp, ony tórtke, altyǵa bólip kórýge táýekel etedi. Odan keıin 100 otbasy ara uıashyǵyn ósirip, aqyryndap kóbeıte bastaıdy. Mine, sodan beri osy kásipke baılanyp qalypty. 
– Úırengenshe birshama qıyndyqtar kezikti. Ásirese, aranyń kenesinen qutyla almaı, bir-eki jyl álekke tústik. Bal arasy aýyrsa, ony birden dárilep tastaý kerek eken. Sony bilmeı qystyń kúni azdap óltirip te aldyq. Tipti 100 uıadan 20-25-i ǵana qalǵan sátter de boldy, – deıdi ózi.

BIR FLÁGY – 60 MYŃ TEŃGE

Bıylǵy jartyjyldyqtyń alǵashqy ónimi Shardaranyń qumyndaǵy qoıansúıekten alynǵan. Jalpy, jeti tonnaǵa jýyq ónim. Omartashylar endi kúz maýsymynda maqtanyń balyn alýdy josparlap otyr. 

Áseldiń kóbisin negizinen kóterme baǵamen alypsatarlar áketip jatyr. Reseıge jóneltetinder de bar. Shymkentten bólek, Astanadan da suranystar kóbeıip tur. Qazir bir lıtr baldyń baǵasy – 1800 teńge. Al bir flágy 60 myń teńgege baǵalanady. 

Omartashylar keleshekte baldy Birikken Arab Ámirligine jetkizýdi josparlap júr. Ol jaqta baldyń baǵasy qymbat. 

– Qaıda ótkizemin deseń de jol ashyq. Osy jerdegilerdiń balyn jınap, Reseıge eksportqa shyǵarýǵa da múmkindik bar. Tek ara ósirýshiler birigý kerek. Qazir ondaı nıetti adamdy baıqaı almaı júrmin. Bireýdiń bireýmen sharýasy joq, – deıdi omartashy. 

Tutynýshylar arasynda baldyń «Shardaranyń qoıansúıegi», «Qasqasýdyń áseli», t.b ataýlary bar. Ásirese taýdyń balyna suranys joǵary. 

Bul kásippen shuǵyldanýshylar bir-birimen tájirıbe almasyp turady. Máselen, kóbisi praktıkany meńgergenimen, teorıa jaǵynan biletini az. Tabys kóbeısin deseń, eń birinshi aranyń tuqymyn tazartyp turý kerek. Kásibı maman osylaı deıdi. Ózi kelesi jyly «Karpat» arasyna taǵy tapsyrys bermek.

«SHYMKENTTEN DÚKEN ASHSAM...»

Eńbektiń elengeni osy shyǵar. Osydan bir aı buryn ǵana «Ońtústik Batys» mal jáne ósimdik sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýty» JSHS kásipker otbasyǵa «Asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyn damytqany úshin» degen ataq beripti. Mine, osynyń arqasynda memleketten sýbsıdıa berýge jol ashyldy. 

Qaı kásipke bolsa da, adaldyq, tazalyq kerek. Kóptiń kóńilinen shyǵa bilseń, sol baqyt. Otyz jyldan beri kásibine adaldyq tanytyp kele jatqan azamat eń áýeli tártip kerektigin aıtady. Eńbekqor azamat keleshekte qolǵa alar josparlarymen de bólisti. 

– Aýstrıalyq mamandar aranyń zamanaýı uıasyn jasap shyǵardy. Onyń bireýi 600 Eýro turady. Omartashylar úshin óte qolaıly. Arany ornynan qozǵaltýdyń qajeti joq. Men sol uıany alǵym keledi. Qazir qurylǵyny qalaı jetkizý másele bolyp tur. Jaqynda, soǵan tapsyrys beremiz, – deıdi kásipker. 

Endigi úlken maqsattyń biri – Shymkentten bal satatyn dúken ashý. Osylaısha, taza bal satýdy kópshilikke dáriptemek. Adamdardyń taza ónimge degen kózin jetkizý. Túbinde, Shymkenttegi bal ónimderin eksportqa shyǵarsam deıdi. 

«Áke kórgen oq jonar» demeı me?! Omartashy kishi ulyn Polshaǵa bilim alýǵa attandyrmaq. Osy kásiptiń tereń syryn bilý úshin árıne. Áke amanatyna adal bolý degen osy shyǵar.