Baqytjan Saǵyntaevtyń Úkimet basshylyǵyna taǵaıyndalǵanyna erteń týra bir aı tolady. Prezıdent jarlyǵymen eki vıse-premer de jańartylǵan edi. Jańadan eki mınıstrlik quryldy. Olardyń da basshylary taǵaıyndaldy.
Táýelsiz Qazaqstannyń mınıstrler kabınetin basqarýǵa taǵaıyndalǵan toǵyzynshy tulǵa el ekonomıkasynyń qıyn jaǵdaıynda qyzmetke kiriskenin barlyǵy aıtyp júr. Ǵalamdyq naryqtaǵy ahýalǵa qaraı otandyq ekonomıkanyń aldaǵy ýaqytta da qıyndyqsyz bolatynyna kepil joq. Soǵan qaramastan, Saǵyntaev kabıneti ekonomıkany jandandyrýdyń keshendi josparyn, boljam, baǵdarlamasyn ázirlep, el aldynda, Elbasy aldynda jarıa túrde ózderine naqty mindetteme aldy dep taǵy aıta almaımyz. Jańa premerdiń kelýimen Úkimet otyrysynyń áleýmettik jeliler arqyly tikeleı efırden kórsetilýin ashyqtyq pen jarıalylyqqa baǵyttalǵan bir shara dep qabyldaýǵa bolar. Alaıda, aldyńǵy premerdiń de birshama pıarqumarlyqtan ada bolmaǵanyn bilemiz. Ol kisi de mundaı múmkindikti qalt jibermes edi. Biraq, oǵan árbir sóziniń el qulaǵyna jetip, úkimettegi ár jıynnyń ınternetke tikeleı taraýy kerek bolmady. BAQ-qa ekshelgen, súzgiden ótken aqparattar ǵana joldanyp otyrly. Demek, Úkimettiń búgingi jıyndarynyń tikeleı efırden taraýy jańa premerdiń tapqyrlyǵy emes, onyń saıası salmaǵynyń azdyǵy, elıtalyq toptar tarapynan qorǵalmaǵany degen durys bolar. Saǵyntaevtyń ár sózin ekrannan kúnde baqylap otyrǵan halyqtyń endigi syny aldyńǵy premerlerge aıtylǵannan da kóp bolýy múmkin.
Sonymen, Úkimet jumysynyń nátıjeli bolýy úshin ne kerek? Negizgi laýazymdy tulǵalardy, mınıstrler kabınetiniń jumys baǵdaryn prezıdent bekitip beretin bizdiń Úkimet týra maǵynasyndaǵy oryndaýshy ǵana. Qazirgi aınalysyp jatqany da sol Elbasy tapsyrmalaryn júzege asyrý: 5 reforma, 100 qadam, ındýstrıalandyrý, t.s.s. Keń ókiletti ózge elderdiń úkimeti sıaqty bastamashyldyq múmkindikteri bolmasa da mınıstrlerdiń aldynda aýyr mindetter tur. Ol mindetterdiń deni ekonomıkalyq, áleýmettik sektorǵa qatysty. Halyqty da tolǵandyryp otyrǵany – jalaqynyń jaıy, baǵa men tarıftiń ósýi, jumys oryndarynyń tapshylyǵy, taǵy basqalary. Al, Úkimette bul baǵytta aıtarlyqtaı jańa josparlar, júıelik ózgerister baıqalmaıdy. Tipti, kadrlyq aýys-túıister de bul baǵytty janap ótti. Ulttyq ekonomıka mınıstri, qarjy mınıstri aýyspady. Ekonomıkanyń boıyna qan júgirtetin ınvestısıaǵa jaýapty mınıstrlikte de sol jaǵdaı. Mınıstrdi aýystyrsa, bar jumys bitedi deýden aýlaqpyz, árıne. Másele Úkimet músheleriniń jumylǵan judyryqtaı birlese jumys isteýinde. Osy kúnge deıingi ekonomıkadaǵy sátsizdikter de sol júıeli jumystyń, tıimdi ekonomıkalyq saıasattyń joqtyǵynan bolyp otyr. Eldiń ınvestor dese túrpideı jıyrylatyny sodan. Kóptiń túsiniginde elge kelgen ınvestor – qanaýshy. Halyq baılyǵyn, jer qoınaýyn talan-tarajǵa salyp, paıdasyn alǵan soń taıyp turatyn qubyjyq.
Zeınetaqy qoryndaǵy qarjyny túrli jobalarǵa baǵyttaý bastamasyna da kópshilik kúdikpen qaraıdy. Bank, nesıe uıymdaryna áýbastan senim joq. Búginde «Samuryq-Qazyna» ál-aýqat qoryn el búdjet qarjysyn ońdy-soldy shashyp, ár bastamasy sátsizdikke ushyrap jatqan alyp memlekettik qurylym dep qana túsiredi. Bul qordyń jumysyna el ǵana emes, Elbasy da syn aıtqany este.
Al, bıliktiń ishki syrynan habardar biraz sarapshylar osy salalardyń basshylyǵyndaǵy Q. Bıshimbaevti, B. Sultanovty, J. Qasymbekti, Ó. Shúkeevti Saǵyntaevtyń bastamalaryn keri súıreıtin básekeles kórmese de, el men Elbasy senimin aqtaý jolyndaǵy aýyr mindetterdi birlese atqarýǵa jan-tánimen daıyn senimdi serigi dep te aıta almaıdy. Óıtkeni, bul atalǵandardyń barlyǵy da memlekettik basqarý isinde birazdan beri júrgen (tájirıbeli dep túsinseńiz de erkińiz) ákki sheneýnikter. Árqaısysynyń artynda belgili bir toptar, yqpaldy kúshter bolýy múmkin. Qalaı bolǵanda da ekonomıkanyń negizgi salalaryna basshylyq etip otyrǵan bul jigitterdi prezıdent bolmasa, premerdiń jónge salyp, bir shybyqpen aıdaýy erekshe erik-jiger men batyldyqty talap etetin qıyn sharýa.
Osylardyń barlyǵyn tizip kelgende Baqytjan Ábdirulynyń aldynda eki tańdaý turǵanyn kóremiz. Biri – táýekelge baryp, batyl reformalardy (onyń ishinde kadrlyq ta) bastap ketý, óziniń babyn da, baǵyn da ispen synaý. Oıǵa alǵany sátti aıaqtalyp, daǵdarys dúrmeginen eldi aman alyp shyqsa – rahatyn kórý, lázzatyn alý. Ekinshisi – aldyńǵy áriptesteri sıaqty bardy qanaǵat tutyp, Elbasy ornynan alǵansha únsiz (áreketsiz) ýaqyt ótkizý. Eldiń ókpe-nalasyn arqalap kete barý. Basqa jol joq. Óıtkeni, ekonomıka sátsiz synaqtardyń barlyǵynan ótti. Endigi sátsizdikterdi kótere almaıdy. Ekonomıkalyq kúıreýdiń artynda áleýmettik shıelenis tur...
Darhan Muqantegi
