28 qarashada áýe apatyna ushyrǵan Brazılıanyń «Shapekoense» fýtbol klýbyna Ońtústik Amerıka kýbogi berildi. Ol Kolýmbıanyń Medelın qalasynda osy kýboktiń fınaldyq kezdesýine bara jatqan edi. Ushaq janarmaıdyń taýsylýynan áýejaıǵa jetpeı qulady. Bortta 72 jolaýshy jáne 9 ekıpaj múshesi bolǵan. Olardyń beseýi tiri qaldy.
Brazılıalyqtar Ońtústik Amerıka kýbogynyń fınalynda kolýmbıalyq «Atletıko Nasonal» komandasymen kezdesýi tıis bolatyn. Qaıǵyly oqıǵadan keıin kolýmbıalyqtar bul kýboktan bas tartqandyqtan, CONMEBOL (Ońtústik Amerıka fýtbol konfederasıasy) «Shapekoense» komandasyn jeńimpaz dep tanydy. Munymen qosa, 2 mln dollar syıaqy berildi.
Le Parisien basylymy aqparatyna sáıkes Fransıanyń «Parı Sen Jermen» komandasy brazılıalyq klýbqa 42 mln eýro aýdarmaq. Sonymen qatar, Ispanıanyń «Barselona» men «Real» arasyndaǵy kezdesýden túsken qarjyny kómek retinde aýdaratyny týraly jarıalandy. Aıta keteıik, bul machtaǵy bılettiń ortasha baǵasy 659 dollar turady. Al stadıonnyń syıymdylyǵy – 99 354 oryn.
Apattan aman qalǵan fýtbolshylar jóninde mynandaı kóńil jubatarlyq habar bar: qorǵaýshy Helıo Sampero Netonyń jaraqaty aýyr emes, tipti jaqynda alańǵa qaıta oralýy múmkin. Aýyr jaraqat alǵan Alan Rýsshel alǵashynda julynyna zaqym kelgendikten sal aýrýyna ushyrap, múgedek arbasyna tańylady degen aqparat taraǵan. Biraq dárigerler onyń jaqyn arada qaıta ornynan turatynyn málimdedi. Al qaqpashy Jakson Folmannyń oń aıaǵynan aırylǵanmen, sol aıaǵynyń qımylǵa kelgeni de kóńilge qýanysh uıalatty.
Fýtbolshylar mingen ushaqtyń apatqa ushyraýy ótken ǵasyrdyń qyrqynshy jyldarynan tirkele bastapty. Biz sol apattarǵa sholý jasamaqpyz.
«Torıno», 1949
Ótken ǵasyrdyń 40-shy jyldaryndaǵy Italıanyń azýly komandalarynyń biri bolatyn. Ásirese, ishki chempıonatta úsh jyl qatarynan aldyna qara salmaı turǵandyqtan (1946, 1947, 1948 j) «Torınonyń» ataǵy dúrkirep-aq edi. Qaıǵyly jaǵdaı oryn alǵanǵa deıin A Serıasynda kósh bastap, jaqyn qarsylasynan tórt upaı alda kele jatqan.
Týrındikterdiń 18 fýtbolshysy, klýbtyń basshylary, birneshe jýrnalıs, ıaǵnı bortynda jalpy sany 31 adam bar Fiat G.212CP ushaǵy 1949 jyldyń 4 mamyrynda apatqa ushyrap, álemdi dúr silkindirdi.
Oqıǵa bylaı bolǵan: «Fıat G-212CP» ushaǵy alǵashynda Lıssabonnan Mılanǵa ushyp kelýi kerek edi. Alaıda, ekıpaj ýaqyt ozdyrmaı tikeleı Týrın qalasyna baǵyt alýdy jón kóredi. Bul ýaqytta kún raıy buzylyp, qalany soqyr tuman basyp turǵan. Sonyń saldarynan shamamen 17:04 shamasynda pılot baǵytynan adasyp, Sýperga shirkeýiniń qorshaýyna soǵylady. Borttaǵylardyń bári qaza tapty. «Torınonyń» tiri qalǵan jalǵyz oıynshysy – Laýro Tom jáne klýb prezıdenti – Ferrýchcho Novo. Biri densaýlyǵyna, ekinshisi jaraqatyna baılanysta jolǵa shyqpaı qalǵan. Ókinishke qaraı, Eýropanyń myqty aıaqdopshylaryn jınap, komandany qaıta jasaqtaǵan Ferrýchcho Novonyń áreketi nátıje bermedi. Aqsha da, ataqty oıynshylar da baqılyq bolǵan «Torınony» qaıta tirilte almady.
«Manchester Iýnaıted», 1958
Múnhen qalasynda 1958 jyly 6 aqpanda fýtbolshylar, klýb músheleri, jáne birneshe jankúıer men tilshi mingen BEA Elizabethan ushaǵy apatqa ushyrady.
Áıgili jattyqtyrýshy Mett Basbıdiń qurmetine «Basbıdiń balaqaılary» (Busby Babies) atanǵan komandanyń Eýropa chempıondary kýbogynyń shırek fınalynda jergilikti «Red Star» (qazirgi «Srvena Zvezda») klýbymen kezdesýin jeńispen aıaqtap, Belgrad qalasynan qaıtqan beti bolatyn. 6 aqpan kúni ushaq janarmaı quıý úshin aldymen Múnhen qalasyna toqtaıdy. Aýa raıy qolaısyz edi, biraq Manchesterge tezirek oralý úshin oǵan asa mán berilmeıdi. Ushaq eki márte kóterilýge talpynys jasady. Al úshinshisi qaıǵyly jaǵdaımen aıaqtalady. Endi kóterile bergen áýe kemesi aerodromnyń qorshaýyn buzyp ótip, aldymen úıshikke, artynsha janarmaı toly júk kóligi turǵan aǵash ushaqjaıǵa soǵylady. Artynsha alapat otqa orandy. Borttaǵy 40 adamnyń 23-i qaza tapty. Olardyń 8-i komanda fýtbolshylary bolatyn.
Danıa ulttyq quramasy, 1960
Apat 1960 jyly 16 shilde kúni boldy. Danıa quramasy fýtboldan Olımpıadaǵa daıyndalý úshin Hennıng qalasyna bara jatqan edi. Eresýn aımaǵynda saǵat 15:38 shamasynda de Havilland Dragon Rapide ushaǵy jaǵajaıdan 50 metr qashyqtyqta qulap, borttaǵy adamdar túgelge jýyq qaza tapty. Qudirettiń kúshimen tiri qalǵan pılot aıaǵynan aırylyp, múgedek boldy.
Danıa fýtbol odaǵy ulttyq quramany alǵashynda Olımpıadaǵa qatysýdan bas tartpaq bolǵan. Artynan bul oıdan bas tartty. Dat quramasy oıyndarda aqtyq oıynǵa deıin jetti. Fınalda Iýgoslavıa ujymyna jol berip, týrnırdiń kúmis júldegeri atandy.
«Grın Kros», 1961
Chılı chempıonatynyń ońtústik aımaǵynda óner kórsetetin birinshi dıvızıondaǵy «Grın Kros» komandasy Osarıo qalasynan qaıtyp bara jatyp, 1961 jyly 3 sáýir kúni Kodılera taýly aımaǵynda apatqa ushyrady. Borttaǵy 24 oıynshynyń bári qaza tapty. Apatqa aýa raıynyń qolaısyzdyǵy sebepti ushaqtyń baǵytynan adasýy sebep bolǵan.
«Strongest», 1969
Oqıǵa 1969 jyldyń 26 qyrkúıeginde La-Pas qalasyna qaıtar bette Andah taýly aımaǵynda bolǵan. Ushaq apatynan Bolıvıa eliniń tanymal komandalarynyń biri «Strongest» 19 oıynshysynan aıyryldy. Tergeý komısıasy áli kúnge deıin apattyń naqty neden bolǵanyn aıtyp bere alǵan joq. Tek órt shyǵyp, bort ishi tútinge tolǵan, pılottar amalsyzdan sol mańaıǵa áýe kemesin qondyrýǵa tyrysqan degen joramal bar. Apattan barlyǵy 74 adam qaza boldy.
«Eır Lıkvıd», 1970
Kópshilik bile bermeıtin taǵy bir jaıt 1970 jyly 31 jeltoqsan kúni boldy. Aljırdiń «Eır Lıkvıd» komandasy Ispanıa quramasymen joldastyq kezdesý ótkizý úshin «qyzyl fýrıa» eline sapar shegip bara jatyp, apatqa ushyraǵan. Saldarynan komanda túgeldeı mert boldy.
«Pahtakor», 1979
Tashkenttik komanda 1979 jyly 11 tamyz kúni KSRO chempıonatynyń kezekti machynda Mınsk qalasyna ushyp bara jatyp apatqa ushyrady. 8400 metr bıiktikte eki Tý-134 ushaǵy bir-birimen soqtyǵysty.
Eki ushaqta barlyǵy 178 jolaýshy bolǵan. Barlyǵy qaza tapty. Onyń ishinde «Pahtakordyń» 17 fýtbolshysy, jattyqtyrýshylary bar.
Bul oqıǵadan keıin «Pahtakorǵa» ózge komandalardan erikti oıynshylar aýysyp kelip komandany kúsheıtti. Al fýtboldan KSRO chempıonatynyń basshylyǵy qandaı nátıje kórsetse de ózbek klýby Joǵarǵy lıgadaǵy ornyn saqtap qalatyny jóninde sheshim qabyldady.
«Alánsa Lıma», 1987
«Alánsa Lıma» ishki chempıonattyń kezekti machynan qaıtyp bara jatqan Perý astanasy Lıma qalasynyń komandasy 1987 jyly 8 jeltoqsan kúni apata ushyrady. Oıynshylardan bólek, klýb basshylyǵy, jankúıerler, barlyǵy 43 adam mingen ushaq el astanasynan 6 mıl qashyqtyqtaǵy teńizge qulaǵan. Tiri qalǵandar joq.
Golandıa fýtbolshylary, 1989
1989 jyly 7 maýsymynda Sýrınam eliniń astanasyna baǵyt alǵan ushaq qonar sátte pılottardyń qateliginen apatqa ushyraıdy. 25 metr bıiktikte bara jatyp, oń qanaty aǵashty ilip ketken. Barlyǵy 176 jolaýshynyń 11-i ǵana tiri qaldy. Opat bolǵandar arasynda Golandıanyń 23 oıynshysy bar.
Oıynshylardyń bári Sýrınam elinen shyqqan golandıalyqtar bolatyn. Olar tarıhı otanyna jergilikti úsh komandamen ótetin týrnırge qatysý úshin bara jatqan. Bul tizimde alǵash áıgili Rýýd Gýllıt, Frank Raıkaard, Aron Vınter, Braıan Roı syndy birqatar fýtbolshylar da bolǵan. Alaıda jańa maýsymǵa daıyndalý úshin qalyp qoıypty.
Zambıa ulttyq quramasy, 1994
Komanda 1994 jylǵy álem chempıonatynyń irikteý kezeńinde Senegal quramasymen kezdesý ótkizý úshin 1993 jyly 27 sáýirde Dakarǵa bara jatqan. Apattan Zambıa quramasynyń 18 oıynshysy, bas jattyqtyrýshysy, qyzmetkerleri, jalpy sany 30 adam qaza tapty. Qaıǵyly oqıǵa Gabon astanasy Lıbrevıl qalasyna jarty shaqyrym qashyqta boldy.
Tergeý tobynyń resmı málimdemesi boıynsha, pılot ushaqty otaldyrǵanda qatelik jasaǵan. Osy sebepti áýe kemesi aspanǵa kóterilgende sol jaq qozǵaltqyshy janyp ketip, isten shyqqan.
Aıan ÁBDÝÁLI
Pikir qaldyrý