Búgin Aqordada kútpegen jańalyq boldy. Qazaq dalasynyń en túkpirine áli jetip úlgermegen jańalyq bolsa Qazaqstandaǵy saıası tulǵalardyń arasynda asa bedeldi jáne yqpaldy Imanǵalı Nurǵalıuly Tasmaǵambetovtiń Úkimet basshysy orynbasary qyzmetinen bosatylyp, Reseıge elshi bolyp ketýi edi.

Buǵan deıin Reseıde elshi qyzmetin taǵy bir yqpaldy saıasatker, burynǵy QR memlekettik hatshysy Marat Tájın atqarǵan bolatyn. Ol, 12 qańtar kúni Prezıdent Ákimshiligi jetekshisiniń orynbasary qyzmetine taǵaıyndalyp, Astanaǵa oraldy.

Elbasy jurt kútpegen taǵaıyndaýdy bylaı túsindirdi:

«Qazaqstannyń Reseıdegi elshisin taǵaıyndadym. Ol – Imanǵalı Tasmaǵambetov. Birinshiden, Reseı – biz úshin kórshi ári áriptes, ekonomıka men saıası turǵydan óte jaqyn memleket. Ol jerge óte bedeldi, tájirıbeli, salmaqty, Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy jaǵdaıdy biletin tulǵa qajet bolǵannan keıin osyndaı sheshim qabyldadym. Ekinshiden, Tasmaǵambetovtiń qalaýy solaı boldy. Oıy men tilegin eskerip, eki jaǵynan da saı keletin bolǵandyqtan, ony sol qyzmetke taǵaıyndadym.»

Imanǵalı Nurǵalıuly Qorǵanys mınıstri qyzmetine kelgende qalyń jurt alaqaılap qýanǵan. Óıtkeni 1995 jyly-aq Tasmaǵambetov qazir bosatylǵan Premerdiń orynbasary qyzmetine jetip úlgergen. Ol orynbasarlyqpen qosa mınıstr qyzmetinde de boldy. Osydan 15 jyl buryn-aq, QR premeri bolyp taǵaıyndalǵan.  Qazaqstannyń 5-inshi premeri ol laýazymda uzaq otyrmady. Kóp ótpeı Prezıdent Ákimshiligi men Memlekettik hatshy qyzmetin de qysqa ýaqyt atqarǵan Tasmaǵambetov on jyl boıy Almaty men Astananyń ákimi qyzmetinde boldy. Bul – premerlik qyzmetten keıin árıne saıası dárejesi tómen qyzmet edi. On jylyn ákim bolyp joǵaltqan Imanǵalı Nurǵalıuly Qorǵanys mınıstrligine kelgende qoǵam aıyryqsha qýanǵany da sodan.

Qazaqstannyń úkimetin tapjylmaı 9 jyl basqaryp otyryp alǵan Másimov ketkende jurt Imanǵalı Nurǵalıulyn Úkimet basshysy qyzmetine keledi dep kútken. Premer bolmasa da orynbasary boldy. Jemqorlyqpen aty bylǵanǵan Qorǵanys mınıstrligin qalaı rettep ketse, úkimetke kele sala da BAQ betinen Imanǵalı Nurǵalıuly túsken joq. Atqarǵan isteriniń eń irisi keshe ǵana Astanada úkimettik deńgeıde dóńgelek ústel ótkizip, «Alash ordanyń 100 jyldyǵyna» ulan-asyr toı jasaýǵa tapsyrma bergeni edi. «Qamshy» tilshisi jazǵan Baıtursynuly murajaı úıiniń jaǵdaıy týraly maqalany nazarǵa alǵan Imanǵalı Nurǵalıuly Almatydaǵy Baıtursynuly Murajaı úıine arnaıy kelip, Ahmet Baıtursynuly ǵana emes, barsha Alash arystaryn ardaqtaý máselesin úkimet deńgeıinde kóterdi.

Tasmaǵambetovtiń «Alashtyń 100 jyldyǵyna durystap daıyndalýymyz kerek. Qazir eń bastysy, jaqsy jospar qurýymyz qajet... Alash zıalylarynyń armany, onyń oryndalǵany, táýelsiz el bolǵanymyz, osynyń barlyǵy ulttyq, tarıhı sanany kóteretin jaqsy dúnıe bolýy kerek», - degen sózin barsha baspasóz jarysa jazǵan.

Álqıssa!

Imanǵalı Nurǵalıuly elshi qyzmetine nege jiberildi? Boljamdar...

1. Sovet kezinen qalǵan jazylmaǵan zań bar. Elshi bolǵan adam elge basshy bola almaıdy. Árıne bulaı oılaǵymyz kelmeıdi, degenmen Sovet bıligi kezinde shetelge elshi bolǵandardy eshqashan birinshi hatshylyqqa taǵaıyndamaǵan. Senimsizdik bildirgen. Bulaı bolǵan jaǵdaıda Imanǵalı Nurǵalıuly kelesi prezıdent saılaýynda úmitker bola almaýy múmkin. Senimdi derekkózdiń aıtýynsha 2000 jyldardyń basynda Imanǵalı Nurǵalıulyna AQSH-qa elshi bolyp ketý usynylǵan. Ol barmaı qoıǵan desedi.

2. Elshi qyzmetin kerisinshe kelesi prezıdenttikke daıyndyq dep qabyldaýǵa bolar. Qazaqta baıaǵydan bar salt. Qazaq handarynyń kóbi jas sultan kezinde atyraptaǵy elge elshi bolyp baryp otyrǵan. 14 jasynda elshi bolǵan Qazybek bı zamanynda Orta júzdi bılegen.

Qalaı desek te, álem arenasynda Reseı Qazaqstannyń strategıalyq eń úlken seriktesi. Erteń tizgin ustap júretin adamǵa jaqyn joldasty jaqsylap tanyp alý da qajet. Degenmen buǵan argýmentimiz az.

3. Elbasynyń óz túsindirmesinde de aıtqanyndaı, qazir Aqordanyń tóńiregi túgel jemqorlyq boıynsha ustaldy. Prezıdenttiń Ákimshiligin basqarǵan Maılybaevtyń qamaýǵa alynýy jaǵdaıdyń kúrdeli ekenin kórsetti. Tipti, Tasmaǵambetovke de aqparattyq shabýyl jasala bastaǵan, onyń ishinde prezıdenttiń jıeni Aısultan Rahatuly da bar.  Prezıdent osyndaı bylyqtan óziniń eń senimdi seriktesin uzaq ustaǵysy kelgen bolýy múmkin.

4. Klanaralyq soǵysta jeńilýi – bul eń qaýipti joramal. Imanǵalı Nurǵalıuly Úkimetke kelgende Darıǵa Nazarbaevaǵa ornyn bosatyp ketý aýyr tıdi desedi. Tasmaǵambetov elshi bolyp ketken soń Másimov qaıtadan úkimet basyna kelýi múmkin. Darıǵa Nazarbaeva da qosylyp, UQK tóraǵasynyń birinshi orynbasary Samat Ábishti kelesi Prezıdent saılaýyna daıyndaıdy-mys. Samat Satybaldyuly Ábish 1978 jyly 20 tamyzda Almaty oblysynda týǵan.

Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsıasynyń 41-babynyń 2,3,3-1-tarmaqtarynyń negizinde Respýblıka Prezıdenti bolyp týmysynan Respýblıka azamaty bolyp tabylatyn qyryq jasqa tolǵan, memlekettik tildi erkin meńgergen ári Qazaqstanda sońǵy on bes jyl boıy turatyn Respýblıka azamaty saılana alady.

Tasmaǵambetovtiń elshi bolyp ketkenin osy qaraıǵan jazý anyq túsindiretindeı kórinedi. Máskeý Qazaqstan emes qoı... Bul, Imanǵalı Nurǵalıulyn kelesi prezıdentke úmitker bolady deıtinderdiń úmitin bir jola kesedi. 

Al, Samat Ábishuly kelesi jyly qyryqqa tolady. Saıası Arenda kóp kórine bermese de, onyń qolynda saıası elıtany ózin qoldaýǵa kóndiretin kúsh bar ekeni esh kúmán keltirmeıdi. Másimov sol istiń daıyndyǵy úshin UQK basyna barǵan bolýy ábden múmkin. Bıliktiń beıbit aýysýy úshin bundaı trazıtti de quptaıtyndar bar.

Oǵan qosa, kezinde Qazaqstanda atynan at úrketin Aslan Mýsınniń jaqynda ǵana zeınet jasyna tolyp, qyzmetten bosatylǵany taǵy bar. Sodan beri onyń jańa qyzmetke taǵaıyndalǵany týraly aqparat joq. Al, byltyr jeltoqsanda 60-qa tolǵan Imanǵalı Nurǵalıuly áne-mine zeınet jasyna keledi.

Sondaı-aq, Qazaqstandaǵy prezıdenttik saılaý 2020 jyly sáýirde ótetinin eskersek, zeınet jasyna tolǵan Tasmaǵambetovtiń úmitkerler tiziminde kórinbeýi úshin de jasalyp jatqan qadam bolýy múmkin.

Nazarbaev sońǵy aılarda bıliktiń bólisi men ókilettilikterdiń qaıta qaralýy týraly kóp aıtty. Jyldaǵy dástúrinen jańylyp, joldaýyn jazbasha jarıalady. Kelesi jyly Astananyń 20 jyldyq merekesin toılaıtyn Qazaqstan múmkin mezgilinen buryn prezıdent saılaýyn ótkizip qalar. Olaı bola qalsa Imanǵalı Nurǵalıuly árıne saılaýdan shet qalady. Bul joramaldyń argýmenti myqtyraq.

Imanǵalı Nurǵalıuly múmkin saıası dyrdýdan sharshaǵan shyǵar. Ońaılyqpen berile salmas ishki esebi bolýy da múmkin. Kim ne dese de, bılik trazıti bastalar kezeńde jurt aýzyndaǵy «Imashtyń» Máskeý asyp keterin eshkim de kútpedi...

Nurǵalı NURTAI