Álemniń 7 keremeti jaıynda jer sharynyń árbir azamaty biledi. Al, búgin nazarlaryńyzǵa álemdegi eń keremet 20 jerdi usynbaqpyz.

Spotted-Leık, Kanada

"Aqtańdaq kór" Brıtanıalyq Kolýmbıada ornalasqan. Ol ımpressıonısterdiń qylqalamynyń beınesine uqsaıdy. Kóldegi sý ishýge jaramsyz. Onda mıkroaǵzalardyń tek biren-saran túrleri kezdesedi. Temperatýra 43 gradýsqa jetken kezde kól betinde 365 shalqyshqa paıda bolady, ıaǵnı bir jyldaǵy kún sanymen tepe-teń. 

Alyptar kópiri. Soltústik Irlandıa

Shamamen 60 mıllıon jyl buryn janartaýdyń qatty atqylaýynan massanyń betine balqytylǵan taý jynysy shyqty. Qatty kúıge túsken soń ol osyndaı tańǵajaıyp nársege aınaldy. Ańyz boıynsha, minsiz geometrıalyq formaǵa ıe 37 000 kolonnany dáý adamdar (velıkan) qurastyrǵan.

Tora qudyǵy, AQSH, Oregon shtaty

Qatty daýyldy bolǵan kezde qatty soqqydan teńizdiń soqpa tolqyny úńireıgen oıyqqa aınalǵan. Adam basqara almaıtyn sýburqaqtar, tonnalaǵan sýdyń shashyrandylary, erekshe tabıǵı relefter, munyń bárine Perpetýa múıisinen qaraýǵa bolady, alaıda qolaısyz aýa-raıy kezinde ol adam ómiri úshin qaýip týǵyzýy múmkin.

Pamýkkale, Túrkıa

Ierapolıs qalasyndaǵy tanymal terasalar men úıindiler ornalasqan bql jer búkilálemdik IýNESKO murasyna kirgen. Pamýkkaleniń 17 birdeı aımaǵynan taza tabıǵı sý alýǵa bolady. Olardyń árqaısysyndaǵy sý temperatýrasy 35 pen 100 gradýs aralyǵynda bolady.

Hıllıer kóli, Aýstralıa

Bul erekshe kól 1802 jyly Aýstralıanyń eń úlken araldarynyń birinen tabyldy. Bir jyl boıy atalmysh kól qanyq qyzǵylt tústi bolady. Oǵan reń beretin Dýnalıella baldyry men mıkroaǵzalardyń keıbir túrleri.

Badab-e Sýrt, Iran

Myń jyldyqtar boıy qurylǵan Irannyń soltústigindegi terrassalar — tabıǵattyń qaıtalanbas erekshe qubylysy. Travertın — bul áktastyń bir túri, ol kálsı men aqqan sýdan quralady. Temir oksıdteriniń saldarynan terassalar bal túsine boıalǵan.

Tánszı taýlary, Qytaı

Tańǵajaıyp munaralar jasyl orman men munarlarmen qorshalǵan. Taýǵa tek fýnıkýlórdiń kómegimen shyǵýǵa bolady. Al aımaqtaǵy talǵa shyǵyp, «Avatar» fılmin oılap tabýshylardy shabyttandyra túsken jerdi kórýge bolady.

Naska ústirti, Perý

Naskanyń baıyrǵy turǵyndary oıyp salǵan janýarlar men geometrıalyq fıgýralardyń beıneleri áli kúnge deıin Ońtústik Amerıkanyń jumbaq dúnıesi bolyp sanalady. Ol beınelerdi bıiktikten nemese jaqyn mańdaǵy munaraǵa shyǵyp kórýge bolady. Onyń bıiktigi 200 metrdi quraıdy.

Bermýd úshtaǵany, Atlant muhıty

Álemdegi eń qupıaly jerdiń aımaǵy 500 000 sharshy mıl. Ol Bermýdtar, Florıda men Pýerto-Rıkonyń ortasynda ornalasqan. Atalǵan jerde adamdardyń, tutastaı qaıyqtar men ushaqtardyń joǵalyp ketkeni týraly túrli ańyzdar kezedesedi.

Sokotra araly, Iemen

Negizgi Afrıkadan 6 mıllıonnan asa jyl buryn bólinip shyqqan bul aral ǵylymı-fantastıkalyq fılm túsirýge arnalǵan dekorasıaǵa uqsas keledi. Sokotrada ózindik jeke ekojúıe qalyptasqan. Sol sebepti munda ósetin ósimdikter men aǵashtar álemniń basqa eshbir mekeninde kezdespeıdi.

Qol shóli, Chılı

Chılıalyq músinshi Marıo Irarrasabal — atalǵan óner obektisiniń Atakama shóliniń arasynda paıda bolýyna jaýapty bolǵan adam. Ol adamnyń jan qınalysy týraly jumystarymen keńinen tanylǵan sýretshi. Al myna jerdegi qol jalǵyzdyqtyń belgisi sanalady.

Shokoladty tóbe, Fılıppıny

Aral ortalyǵyndaǵy Bohol eldi mekeninde 1700 túrli erekshe tómpeshikter paıda bolǵan. Olardyń bıiktigi ártúrli bolsa da, pishinderi uqsas. Quddy barlyǵy bir adamnyń qolynan shyqqandaı. Alaıda shyndyǵynda olaı emes. IýNESKO-ǵa sáıkes, olar tamshylaǵan jańbyr sýynan paıda bolǵan jáne marjandy depozıtterden turady. Al «shokoladty tóbe» ataýy bul jerge ný ormanmen qaptalǵan bókterler jyldyń eń qurǵaq mezgilinde qońyr túske boıalǵan shaqta berilgen.

Qyzyl jaǵajaı, Panszın, Qytaı

Óte ádemi ári qyzyq Panszın jaǵajaıyn sýed baldyry basyp ketken. Kúzdigúni olar qyzyl túske boıalady. Al kelýshiler úshin jaǵajaıdyń kishkentaı bóligi ǵana ashyq sanalady. Adamdar teńizge alyp baratyn bir ǵana kópir arqyly júre alady.

Qumyra ańǵary, Laos

Alyp qumyraǵa uqsas myńdaǵan tastar Sıangkhýang aýyly aımaǵynda ornalasqan. Bul erekshe tútikshelerdiń paıda bolýy týraly negizgi teorıaǵa sáıkes, bular kezinde adamdardy jerleý rásiminde qoldanylǵan. Ańyz boıynsha, qumyralardyń ishinde alyp adamdarǵa arnalyp kúrishti sharap daıarlanǵan.

Goblın ańǵary, Iýta shtaty, AQSH

Bul Marstyń betki qabaty emes, bul bar bolǵany adam mekendemeıtin Solt-Leık-Sıtıden 216 mıl qashyqtyqta ornalasqan jer.

Kıtti aleıa, Chýkotka

Berıng teńizinde ornalasqan Itygran aralyna álemniń túkpir-túkpirinen týrıser keledi. Munda grenlandtyq kıtterdiń súıekteri men jaqtarynan jasalǵan ǵımarat bar. Ǵalymdar nelikten adamdardyń muny oılap tapqanyn sol kúıi túsirdire almady. Atalǵan jerde jappaı qurbandyq shalý rásimi ótken bolýy múmkin degen boljam bar.

Shyny jaǵajaı, Kalıfornıa

Uzaq jyldar boıy teńiz tolqyny soqqannan keıin shyny tastar paıda bolǵan. Ótken ǵasyrdyń ortasynda sýda kóp qoqys jınalyp qalǵan. Al onyń óńdelgen qaldyqtary álemniń mıllıondaǵan týrıserin ózine shaqyrýda. Qazirgi ýaqytta atalmysh jerden jarqyraǵan tastardy alýǵa tyıym salynǵan.

Parıj úńgirleri, Fransıa

Naǵyz baıyrǵy úńgirler týnnelder jelisin quraıdy. Munda 6 mıllıonǵa jýyq Parıj turǵyndary jerlengen. Kóbinese anonımdi súıekter men bas súıekter tolyp qalǵan zırattardan XVIII men XIX ǵasyrlar aralyǵynda alynǵan. Onyń eshqandaı maqsaty bolǵan joq. Esesine qazir bul úńgirler álem týrıseriniń nazaryna iligip otyr.

Flaı, Neveda shtaty, AQSH

Bul quddy ózge planetalyq geızer sekildi nárse, ol Blek-Rok shól dalasynda jeke menshik aımaqta ornalasqan. 1964 jyly energetıkalyq kompanıa uńǵymany geotermaldy sýǵa burǵylaǵan soń paıda bolǵan.

Tasıro mysyq araly, Japonıa

Buryndary osy aralda mysyqtarǵa erekshe qurmet kórsetilgen. Sebebi mysyq jibek óndirisine kesirin tıgizetin tyshqandardy aýlap otyrǵan. Aralǵa ıt ákelý qatań túrde tyıym salynǵan. Al qazirgi ýaqytta araldaǵy jabaıy mysyqtar sany jergilikti halyq sanynan asyp túsedi.