Nurtas Adambaı: «Qudyretti tildi» (orys tilin) bilý – bizdiń álsizdigimizdiń emes, kúshimizdiń kórsetkishi»

/uploads/thumbnail/20170709225400671_small.jpg

Qazaqstandyq akter, rejıser Nurtas Adambaı qazaq tilin bilmeıtin adamdarǵa qatysty aıtylatyn syn-pikirlerge jaýap berdi. Óziniń Feısbýk paraqshasyndaǵy jazbasyn «Qamshy» portaly qazaq tiline aýdaryp, nazarlaryńyzǵa usynady. Elimizde taza qazaqsha sóıleı almaıtyn qanshama azamattarymyzdyń bary shyndyq. Jáne olarǵa aıtylatyn teris pikirler de barshylyq. Bundaı teris pikirlerge Núrtas Adambaıdyń ashýy qara qazandaı.

Olaı bolsa, akter-rejısserdiń aýdarylǵan nusqadaǵy jazbasy mynadaı:

«Meniń áleýmettik jelidegi jazbalaryma kóbine mynadaı pikirler kelip túsedi: «Qazaqsha nege jazbaısyń?», «Qazaqsha sóıle!». Tipti, osy jaqynda bir jasy kelgen kisiniń «Bul qazaqtyń jeri! Qazazqsha sóıleý kerek!» degen pikirin kózim shaldy.  Ol kisiniń sózinen jaı ǵana sógis emes, agresıa baıqaldy.

Men qazaq tiline qatysty aıtylǵan osy syndy pikirlerge óz jaýabymdy aıtýdy jón sanadym.

Óz ana tilin jetik bilmegen adamǵa nege aspannan salbyrap túskendeı qaraısyzdar? Biz ǵaıyptan paıda bolǵan joqpyz ǵoı. Óz memleketimizde qazaq tilinen góri orys tilin sapaly úıretkenderi úshin biz be kináli? Álde ol mektepterdiń negizin qalaǵan biz be edik? Búgin bizdi sógip otyrǵan qarıalar sol zamanda qaıda qarap otyrdy? Sol kezde orys mektepteriniń emes, qazaq mektepteriniń kóbirek salynýyna nege sizder atsalyspadyńyzdar? Qazaq tilindegi kitaptardyń sapasyz basylymyna nege sol kezde kóńil bólmedińizder? Tipti, myna aýdarmalarǵa qarap, qazaq tilinde búginniń ózinde birizdilik joq ekenin baıqaýǵa bolady: áýejaı, pálsapa, ǵalamtor t.b.

Iá, ár azamat óz memlekettik tilin bilýge mindetti. Biraq bul máseleni qoǵamdyq daýǵa aınaldyrmaý kerek. Kúshpen adamǵa jaǵa almaısyń.

Keıbir «ana tilin quzdaı qorǵaýshylar» óz tilinde emes, orys tilinde sóılegenderdi Otanynyń satqyny dep esepteıdi. Sizd aldymen ol adamnyń aıtyp jatqan sózine mán berińiz, sodan keıin qaı tilde aıtyp jatqanyn ańǵaryńyz.

Men basqa tilderden góri orys tilin jetik meńgergenmin. Jáne orys tiliniń bergen bilimine alǵys aıtamyn. «Qudiretti tildi» bilý – bizdiń álsizdigimizdi kórsetpeıdi, kerisinshe kúshimizidń kórsetkishi.

Osy máselege baılanysty synı-pikirler burynnan aıtylyp keledi. Men ne isteý kerektigimdi ózim sheshemin. Óz Otanym men halqymdy qalaı jaqsy kóretinime ózim ǵana kýámin, basqasy basyn aýyrtpasyn.

Tek osy máseleni basqa turǵydan túsinetinderge qarap kóńilim qynjylady. Óz tilderin durys meńgermeı, óz memleketterinde ózderin kemsitip ustaıtyn talaı adamdardy kezdestirdim. Tipti, olar Qazaqstannan birjola kóshýdi josparlap júr.

Dostar, bul bizdiń ortaq Otanymyz jáne árkim eline tek jaqsylyq tileıdi.

Búginde elimiz halyq arasyndaǵy birlikke muqtaj. Al, eldiń bári birin-biri sógýmen ýaqyttaryn ótkizýde.

Adamdardy «taza qazaqtar» men «shala qazaqtar» dep bólýdiń qajeti qansha? Bul táýelsiz memlekettiń turǵyndaryn ekige bólgenmen teń.

Búgingi halyqtyń kóbi óz ana tilderinde sóıleıtinine óz basym senimdimin. Almaty qalasynyń eski alańynda ótetin Gákký arnasynyń jyldyq konsertinde keminde 40 myń kórermen qazaqsha ánderdi qosylyp aıtady. Bul tamasha ǵoı! Óz memlekettik tilin jetik meńgerip kele jatqan urpaq ósip jatyr, buǵan qýanýymyz kerek. Alaıda, belgili sebeptermen qazaq tilinde tárbıelenbegen adamdardy sógýdiń qajeti joq.

Óz memleketimdi sheksiz súıemin, bolashaǵyna alańdaımyn. Bundaı syn-pikirlerdiń oryn alýyna qarsymyn. Bolashaqta bári jaqsy bolady.

P.s. «Kelınka Sabınanyń» basty keıipkeri biraz ýaqyt aýylda turǵandyqtan, óz erkimen qazaq tili kýrsyna jazyldy. Ony eshkim qınaǵan joq, ózi solaı sheshti».     

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar